Is suiker verslavend?

Suikers zijn koolhydraten die uit één of twee bouwstenen bestaan. Net als andere koolhydraten leveren ze energie aan je lichaam. Suiker is er in verschillende soorten, maten en kleuren: vloeibaar, als poedervorm, als klontje, bruin of wit. Twee bekende vormen zijn kristalsuiker en rietsuiker. Kristalsuiker komt uit suikerbieten en is vaak wit, terwijl rietsuiker afkomstig is uit het sap van een suikerriet-stengel en meestal bruin is. Ondanks de verschillende kleuren, bestaan kristal- en rietsuiker uit dezelfde stofjes. Hoe kan dat? En hoe maken we suiker van suikerbiet? Dat kun je hier bekijken.

Uit een onderzoek[1] van het RIVM uit 2016 blijkt dat de gemiddelde Nederlander wel 26 kilo suiker per jaar eet. Meer dan de helft daarvan bestaat uit toegevoegde suikers. Het lichaam maakt geen onderscheid tussen toegevoegde suikers en van nature aanwezige suikers[2]: ze worden op dezelfde manier gebruikt en alle soorten suikers leveren dezelfde hoeveelheid kilocalorieën.

Toch geeft de Wereldgezondheidsorganisatie[3] als advies om maximaal 50 gram (vrouwen) of 60 gram (mannen) vrije suikers per dag binnen te krijgen. Dit komt omdat producten met vrije suikers vaak vooral bestaan uit veel calorieën, terwijl producten met natuurlijke suikers, zoals fruit en groente, meestal ook vezels, vitamines en mineralen bevatten.

Je lichaam zet suikers om naar energie. Het breekt de suikers af tot de bouwstenen fructose en glucose. De cellen die de suikers opnemen maken geen verschil tussen de verschillende bronnen van suikers. Suikers uit aardappelen, appels of honing verwerkt je lichaam allemaal op dezelfde manier. Wel kan de vertering en snelheid van opname verschillen. Dit hangt af van de structuur van het product waar suiker in zit. Je lichaam neemt pasta bijvoorbeeld langzaam op, maar frisdrank heel snel. Het gevolg is dat je bij dat bord pasta langer een vol gevoel houdt dan bij een blikje frisdrank.

Als je suiker binnenkrijgt komt het stofje dopamine vrij in je hersenen. Dat zorgt voor een lekker gevoel. Je wil daarom vaak nog meer suiker nemen. Veel mensen denken daardoor dat suiker verslavend is, maar daar is geen wetenschappelijk bewijs voor. Ons brein geeft namelijk bij alles wat we als leuk en fijn ervaren extra dopamine af, bijvoorbeeld als je luistert naar je favoriete liedje, als je seks hebt of als je sport. In tegenstelling tot drugs, is suiker geen gif. Het heeft ook niet hetzelfde effect op je hersenen en je gedrag als drugs of alcohol.

Als je te veel suiker binnenkrijgt, kunnen gezondheidsklachten ontstaan. Je kan bijvoorbeeld last krijgen van je darmen, vermoeidheid, hoofdpijn, tandbederf of overgewicht. Suiker staat bekend als dikmaker, maar dat is niet helemaal terecht. Op zichzelf maakt suiker namelijk niet dik, het draait vooral om het totale aantal calorieën dat je binnenkrijgt. Als dat meer is dan je nodig hebt, heb je een grotere kans op overgewicht. Wel blijkt dat je sneller te zwaar wordt als je vaak suikerhoudende dranken neemt. Een oorzaak zou kunnen zijn dat je dan wel veel calorieën binnenkrijgt via je drankje, maar vaak niet minder gaat eten. In tegenstelling tot wat vaak gedacht wordt, leidt te veel suiker niet direct tot diabetes. Wel is het zo dat overgewicht de kans op diabetes type 2 vergroot. 

Ook kan te veel suiker slecht zijn voor je tanden. Uit onderzoek[4] van RTL Nieuws blijkt dat zo’n 40.000 jonge kinderen rondlopen met een ernstig verwaarloosd gebit. Dit komt doordat ze de hele dag door veel zoetigheden eten. Ouders geven hun kinderen soms zelfs ’s avonds na het tandenpoetsen nog verschillende sapjes of lekkernijen. De bacteriën in de mond zetten die suikers om in zuur, dat gaatjes kan veroorzaken. Hoeveel suiker je binnenkrijgt zegt niet zoveel. Belangrijker is om te kijken naar hoe vaak je zoetigheden eet en drinkt: hoe vaker, hoe meer zuuraanvallen, hoe meer schade.