Iedereen heeft tandplak op hun tanden zitten, of je nou elke dag goed poetst of niet. Dit komt omdat de bacteri&euml;n in onze mond zich voeden met alles wat wij eten en drinken. Als je je tanden goed poetst verwijder je wel het grootste deel van die tandplak weer.
Tandplak groeit vooral van suiker dat in je eten of drinken zit. Hoe meer suiker je binnenkrijgt, hoe sneller het toeneemt. Onder een microscoop kan je goed zien dat die bacteri&euml;n sneller groeien als ze suiker krijgen.&nbsp;
Dat is slecht nieuws voor je tanden. Bacteri&euml;n zetten die suiker namelijk om in zure poep. Dat zuur kan je tandglazuur aantasten. Uiteindelijk kan er hierdoor een gaatje ontstaan in het glazuur. Als je hier niets aan doet, kan dit gaatje steeds groter worden. Hier kan je tand zo zwak van worden dat hij op een gegeven moment kan afbreken. Ook kan tandplak hard worden en zo veranderen in tandsteen.
Gelukkig kun je tandplak verminderen door goed te poetsen. Maar het helemaal voorkomen van tandplak kan niet. Er zit namelijk in heel veel eten en drinken suiker verwerkt. Waarom dat zo is en welke vormen van suiker er allemaal zijn, ontdek je in onze story: <a href="https://npokennis.nl/story/720/waarom-zit-overal-suiker-in" target="_blank" rel="noopener">Waarom zit overal suiker in?</a>

Nicole Delmee is Tandarts Pedodontoloog, dit betekent dat zij gespecialiseerd is als kindertandarts.

Nicole Delmee 

Media item tandplak

Het Klokhuis (NTR) - Gebit

Wat is tandplak

Fragment

Gezondheid

Wat is tandplak? 

ALS staat voor amyotrofische laterale sclerose. Als je ALS hebt, sterven de zenuwcellen die je spieren aansturen langzaam af. Daardoor verlies je steeds meer controle over je spieren en raak je uiteindelijk verlamd. De oorzaak van de ziekte is niet bekend.
Vaak begint het verlies van spierkracht bij je keel, armen of benen. Daarna breidt het zich verder uit. Uiteindelijk raak je de controle kwijt over alle spieren in je lichaam, behalve die van je ogen. Ook de spieren die nodig zijn om te slikken, te praten en te ademen worden aangetast. De meeste pati&euml;nten overlijden dan ook doordat ze niet meer kunnen ademen.
De ziekte ALS is een progressieve, snelle ziekte. Dat betekent dat de ziekte steeds erger wordt en je snel achteruitgaat. Je kan er niet van genezen. Gemiddeld leven mensen nog maar 3 jaar nadat ze de diagnose hebben gekregen. Dat maakt de ziekte niet alleen medisch gezien, maar ook emotioneel erg zwaar. In Nederland hebben ongeveer 1.500 mensen ALS. Elk jaar overlijden er zo'n 500 pati&euml;nten en komen er 500 nieuwe pati&euml;nten bij.&nbsp;

Jeroen Pasterkamp is hoogleraar Translationele Neurowetenschappen en doet onderzoek naar ALS. Daarnaast is hij voorzitter van het UMC Utrecht Hersencentrum en hoofd van het departement Translationele Neurowetenschappen daar.

Jeroen Pasterkamp

ALS - header

Wat is ALS? - Driedubbel gezond (EO)

Driedubbel gezond (EO)

Wat is ALS?

Uv-straling van de zon dringt diep door in de huid en kan het DNA in je cellen beschadigen. Dit kan leiden tot huidveroudering, zoals rimpels en pigmentvlekken, en vergroot de kans op huidkanker. Om je huid tegen deze uv-straling te beschermen en de schade zoveel mogelijk te beperken, maakt je huid pigmentkorrels aan. Dit gebeurt in de pigmentcellen, die diep in de huid liggen. Deze korreltjes verplaatsen zich naar de bovenste laag van je huid waardoor je een bruin kleurtje krijgt. Dit zorgt ervoor dat je de volgende keer minder snel verbrandt.
Een zongebruinde huid ontstaat dus doordat de huid zichzelf probeert te verdedigen. Hoe vaker je huid deze reactie moet inzetten, hoe groter de kans op blijvende schade, zoals rimpels en zelfs huidkanker. Een &lsquo;gezond&rsquo; kleurtje is dus eigenlijk een teken van ongezonde blootstelling aan de zon.
Maar naast schadelijke effecten heeft zonlicht ook positieve kanten. Zo kan het bijvoorbeeld je humeur verbeteren en je lichaam maakt er vitamine D door aan. Dat is bijvoorbeeld nodig voor sterke botten en tanden. In onze <a href="https://npokennis.nl/serie/24/wat-doet-de-zon-met-je" title="Wat doet de zon met je?" target="_blank" rel="noopener">serie over zonnen</a> ontdek je hoe je de voordelen van zonnestralen zo goed mogelijk benut en hoe je jezelf beschermt tegen de nadelen.

Klara Mosterd is hoogleraar in de onco-dermatologie. Dat is een specialisatie die zich bezighoudt met het ontstaan en de behandeling van huidkanker.&nbsp;

Klara Mosterd

Bruin worden - header

Wat gebeurt er met je huid als je bruin wordt? - Gezond of gelul? (BNNVARA)

Gezond of gelul? (BNNVARA)

Wat gebeurt er met je huid als je bruin wordt?

Waarom worden we bruin van de zon?

Slaapapps en slimme horloges meten vooral je hartslag en lichaamsbeweging. Op basis daarvan proberen ze te bepalen of je slaapt en in welke slaapfase je zit. Als je bijvoorbeeld veel beweegt, denkt zo'n app dat je wakker bent. En als je weinig beweegt, slaap je volgens de app. Je hartslag verandert ook heel subtiel tijdens je slaap. Bij de diepe slaapfase wordt hij bijvoorbeeld iets regelmatiger. Maar dit is een subtiele verandering. Zo'n slaapapp probeert dat soort patronen te herkennen.
Hoewel deze technologie steeds beter wordt, blijft het een grove schatting. Het klopt dus lang niet altijd. In een slaapcentrum worden meerdere factoren gemeten, zoals hersenactiviteit en ademhaling, die veel nauwkeuriger aangeven hoe je slaapt. Een app kan dus helpen om een algemeen beeld te geven van je slaap, maar de details moet je met een korrel zout nemen. Staar je dus vooral niet stuk op zo'n app.
Tijdens je slaap gebeurt er van alles in je lichaam. Je hersenen ruimen bijvoorbeeld afvalstoffen op en verwerken de indrukken van de dag. Al die processen zorgen ervoor dat je de dag erna weer fris en fruitig bent. Hoeveel uur slaap je nodig hebt, wat een slaaptekort met je lichaam doet en nog meer over slaap, ontdek je in onze <a href="https://npokennis.nl/serie/33/waarom-slapen-we" title="Waarom slapen we?" target="_blank" rel="noopener">serie over slapen</a>.

Sebastiaan Overeem is arts en slaapgeneeskundige. Hij werkte onder andere 10 jaar als universiteit docent bij de afdeling Neurologie van het Radboud UMC. Nu is hij professor van Advanced Sleep Monitoring aan de Technische Universiteit Eindhoven en somnoloog (slaapdeskundige) bij het Centrum voor Slaapgeneeskunde Kempenhaeghe.&nbsp;

Sebastiaan Overeem

Slaaptrackers - header

Hoe betrouwbaar zijn apps die je slaap bijhouden? - Gezond of gelul? (BNNVARA)

Hoe betrouwbaar zijn apps die je slaap bijhouden?

Tech

Een veelvoorkomende oorzaak van slecht slapen is te weinig <a href="https://npokennis.nl/story/6/waarom-is-beweging-zo-belangrijk" title="Waarom is beweging zo belangrijk?" target="_blank" rel="noopener">beweging</a> overdag. Zo zitten we gemiddeld zo'n 9 uur per dag. Door onvoldoende beweging is je lichaam niet moe genoeg en lig je 's nachts naar het plafond te staren. Naast te weinig beweging zijn er meer factoren die je slaapritme kunnen verstoren. Zoals te veel licht in de avond, overdag slapen of steeds op verschillende tijden gaan slapen.&nbsp;
Daarnaast speelt te veel <a href="https://npokennis.nl/story/33/wat-doet-stress-met-je" title="Wat doet stress met je?" target="_blank" rel="noopener">stress</a> en te weinig ontspanning vaak een rol. Veel mensen nemen niet echt rust. Je brein krijgt daardoor heel veel prikkels te verduren, maar heeft geen tijd om deze in alle rust te verwerken. Oftewel: we weten het gaspedaal goed te vinden, maar het rempedaal niet. Daardoor is ons hoofd &rsquo;s avonds nog te actief om in slaap te vallen.
Ook de druk om goed te slapen neemt toe. Overal krijgen we tips om onze slaap perfect te maken. Maar je kan je lichaam niet dwingen om in slaap te vallen. Niet elke nacht hoeft perfect te zijn en dat is helemaal normaal. Juist als je heel erg bezig bent met &lsquo;perfect slapen&rsquo; kan dat voor extra stress zorgen, waardoor slapen n&oacute;g moeilijker wordt.
Als je minstens 2 keer per week slecht slaapt en daar overdag last van hebt, spreek je van slaapproblemen. Dat leidt niet alleen tot vermoeidheid, maar kan allerlei klachten veroorzaken. Welke klachten een slaaptekort kan veroorzaken en hoeveel uur slaap je nodig hebt, lees en bekijk je in deze <a href="https://npokennis.nl/serie/33/waarom-slapen-we" title="Waarom slapen we?" target="_blank" rel="noopener">reeks verhalen over slaap</a>.

Tamara de Weijer is huisarts en gespecialiseerd in voeding.

Tamara de Weijer

Slecht slapen - header

Wat zijn veelvoorkomende oorzaken van slecht slapen? - Gezond of gelul? (BNNVARA)

Wat zijn veelvoorkomende oorzaken van slecht slapen?

Een scheet bestaat uit verschillende gassen zoals stikstof, zuurstof, koolzuurgas, waterstof en methaan. Het grootste deel van die gassen ontstaat in je darmen bij het verwerken van voedselresten. Er zitten miljarden bacteri&euml;n in je darmen die je eten verwerken. Al die bacteri&euml;n bij elkaar heten je darmflora of je microbioom. Omdat je de hele dag door eet, moet je lichaam al dit eten verwerken en komt er voortdurend nieuw gas vrij.
Ook slik je ongemerkt lucht in tijdens eten, drinken en praten. Dit komt als gas in je darmen terecht. En tot slot bestaat een klein deel van dit gas uit zuurstof dat via je bloedsomloop bij je darmen komt. Je lichaam kan al deze gassen nergens opslaan, dus het moet je lichaam weer uit. En dat gebeurt via een scheet. Hoe luid die scheet klinkt, is afhankelijk van hoe veel gas er in &eacute;&eacute;n keer naar buiten komt.
Hoeveel scheten je laat, verschilt per persoon en is vooral afhankelijk van wat je eet. Als je bijvoorbeeld veel vezels eet, komt er meer gas vrij bij de voedselverwerking. Daardoor kan je tot wel 40 scheten per dag laten. Ook de geur wordt be&iuml;nvloedt door wat je allemaal eet. Zo zorgt eten met veel eiwitten zoals bonen, vlees of eieren, dat ook het gas zwavel vrijkomt in je darmen &ndash; en dat stinkt.
Hoe vaak en hoe luid een scheet ook is, het is een volkomen normaal en gezond onderdeel van de voedselverwerking. Als je darmen klaar zijn met die verwerking blijft er verder poep over.&nbsp;Ontdek welke informatie je uit je poep kan halen in ons artikel: <a href="https://npokennis.nl/longread/8175/wat-zegt-poep-over-je-gezondheid%20" target="_blank" rel="noopener">Wat zegt poep over je gezondheid?</a>

Scheten stank

Scheten_plain.mp4

Jasper heeft Journalistiek gestudeerd in Utrecht. Voor NPO Kennis maakt hij stories en artikelen over allerlei onderwerpen. Daarnaast spreekt hij ook voice-overs in en presenteert hij explainers.

Jasper van Leeuwen

Explainer

Waarom laten we scheten?

Alcohol bier drinken

Broodje Gezond - KRO-NCRV

Wat doet alcohol met je hersenen? 

Ersin Kiris is journalist en presentator. Hij staat vooral bekend om programma's over eten, zoals Keuringsdienst van Waarde en Broodje Gezond.&nbsp;

Ersin Kiris 

Voeding

openingsafbeelding_gasticbypass

gastricbypass_gastricsleeve

Wat is het verschil tussen een gastric bypass en een gastric sleeve?

Jule Nypels is verslavingsarts bij Jellinek, een instelling gespecialiseerd in middelengebruik en verslaving.&nbsp;

Jule Nypels 

Alcohol wijn drinken

Wat doet te veel alcohol met je lever?

Wetenschap

Wat doet te veel alcohol met je lever? 

Als je <a href="https://npokennis.nl/story/278/hoe-ontstaat-een-kater" target="_blank" rel="noopener">kater</a> is verdwenen voel jij je waarschijnlijk weer fris en fruitig. Maar alcohol heeft ook nog effect als die kater voorbij is, bijvoorbeeld op je <a href="https://npokennis.nl/video/169/wat-doet-alcohol-met-je-hersenen" target="_blank" rel="noopener">hersenen</a>. Dit effect is nog groter bij pubers en adolescenten. Omdat je brein tot je 24e in ontwikkeling is, zijn verschillende hersenverbindingen nog niet volledig gevormd. Door regelmatig te drinken wordt de de ontwikkeling van je hersenen verstoord en kan je je brein op de lange termijn be&iuml;nvloeden.&nbsp;
Dit kan uiteindelijk leiden tot <a href="https://npokennis.nl/longread/7889/denkkracht-geheugen-focus-hoe-werkt-cognitie" target="_blank" rel="noopener">cognitieve</a> functiestoornissen. Dat zijn stoornissen die invloed hebben op hoe je hersenen informatie en kennis opnemen en verwerken. Het be&iuml;nvloedt namelijk je concentratie, geheugen, aandacht en hoe je keuzes of planningen maakt. Veel drinken op jonge leeftijd kan er zelfs voor zorgen dat je IQ een paar punten lager wordt.&nbsp;
Naast schade aan je hersenen brengt het drinken van alcohol nog meer risico&rsquo;s met zich mee. Het kan bijvoorbeeld ook effect hebben op je organen, zoals je <a href="https://npokennis.nl/video/168/wat-doet-te-veel-alcohol-met-je-lever" target="_blank" rel="noopener">lever</a>, je darmen en je longen. Bekijk onze <a href="https://npokennis.nl/serie/32/wat-zijn-de-gevolgen-van-alcohol-drinken" target="_blank" rel="noopener">serie</a> voor meer informatie over de gevolgen van het drinken van alcohol.&nbsp;

Jongeren shotje alcohol

Waarom is alcohol extra schadelijk voor jongeren? 

pfas_1

Wat is PFAS?

mod_story

zoetstoffen - kind drinkt appelsap

Zijn zoetstoffen onschuldig?

mod_article

suiker header

Is suiker verslavend?

Alcohol drinken 

Vrije tijd

Wat doet alcohol met je?

nietgezond_header2

Wanneer wordt gezond eten ongezond?

enummer_supermarkt

Kun je beter eten kopen zonder E-nummers?

vleesvervangers_burgers

Hoe gezond zijn vleesvervangers?

vetten taco

Welke vetten zijn goed voor je?

Ongezond eten header

Bekijk hier onze verhalen over verkeerde bereidingen, toevoegingen of giftige stoffen in ons voedsel die schadelijk kunnen zijn voor onze gezondheid.

Voedsel is een van de basisbehoeften van het leven. Het levert energie voor alle functies van ons lichaam. Maar soms kan voedsel ook schadelijk zijn omdat het stoffen kan bevatten die risico's vormen voor onze gezondheid. Bijvoorbeeld door een verkeerde bereiding van ons eten, bepaalde toevoegingen of door opgehoopte giftige stoffen in ons voedsel zoals PFAS. In deze NPO Kennis collectie Ongezond eten vind je enkele voorbeelden.

Ongezond eten

Henk Schols is voedingstechnoloog aan Wageningen University en is gespecialiseerd in levensmiddelenchemie.

Henk Schols

Vrouw die tomaten koopt

Broodje Gezond (KRO-NCRV) - 22 juli 2019

Waarom zijn vezels belangrijk?

Waarom is genoeg vezels eten belangrijk?

Waarom is beweging zo belangrijk? Zijn E-nummers slecht voor je? En waarom worden we kaal? Dat en meer ontdek je op deze pagina.

thema_gezondheidvoeding_socialimage

Gezondheid & Voeding

Hoe kom je uit de schulden? Sparen we genoeg voor ons pensioen? En waarom zou je beleggen? Hier vind je antwoord op je vragen over geld en inkomen. 

thema_geldinkomen_socialimage

Geld

Inkomen

Geld & Inkomen

Van muziek en games tot reizen en festivals: we vinden het heerlijk om even lekker te ontspannen. Ontdek er hier meer over.

thema_lifestylevrijetijd_socialimage

Lifestyle

Lifestyle & Vrije tijd

Wat is deepfake? Hoe wordt een nieuw vaccin getest? En hoe erg is klimaatverandering? NPO Kennis duikt in de wereld van wetenschap en technologie.

thema_techwetenschap_socialimage

Tech & Wetenschap

Van de Oudheid tot de Nederlandse festivalcultuur: ontdek de verhalen achter de belangrijkste gebeurtenissen, personen en objecten uit onze geschiedenis en cultuur.

thema_geschiedeniscultuur_socialimage

Geschiedenis

Cultuur

Geschiedenis & Cultuur

Wat gebeurt er als je verliefd bent? Waarom hebben we aanraking nodig? En hoe werkt een orgasme? Dat en meer ontdek je bij NPO Kennis.

thema_liefderelaties_socialimage

Liefde

Relaties

Liefde & Relaties

Van woningnood tot stress op de werkvloer: hier vind je alle NPO Kennis verhalen over wonen en werken op een rij.

thema_wonenwerken_socialimage

Wonen

Werken

Wonen & Werken

Van de verkiezingen tot grote protestacties: ontdek hier meer over de politieke en maatschappelijke kwesties die de samenleving bezighouden.