Wat zijn de bezette Palestijnse gebieden?
Wat zijn de bezette Palestijnse gebieden?
Laatste update: 02-12-2024
De bezette Palestijnse gebieden zijn gebieden in het Midden-Oosten: de Westelijke Jordaanoever (inclusief Oost-Jeruzalem) en de Gazastrook. Hier lees je meer over de geschiedenis en het bestuur van de Palestijnse gebieden.
Redacteur: Manon Vonkeman
Waaruit bestaan de bezette Palestijnse gebieden?
De bezette Palestijnse gebieden bestaan uit de Gazastrook, de Westelijke Jordaanoever en Oost-Jeruzalem. Ze staan bekend als de 'bezette' Palestijnse gebieden omdat Israël ze vanaf 1967 bezet. In 2005 trekt Israël zich terug uit de Gazastrook. Vanaf het jaar daarna ligt het bestuur bij de islamitische groep Hamas.
De Gazastrook is een kleine kuststrook die grenst aan de Middellandse Zee, Israël en Egypte. De Westelijke Jordaanoever is een bergachtig gebied dat aan de rivier de Jordaan en de Dode Zee ligt. Het grenst daarnaast aan Israël. De Palestijnse gebieden grenzen dus niet aan elkaar. Het bestuur van de Jordaanoever ligt deels bij de Palestijnse Autoriteit (PA) en deels bij Israël.
De stad Jeruzalem ligt op de grens van de Westelijke Jordaanoever en Israël. De ‘Oude Stad’ van Jeruzalem is het oude centrum van de stad, waar een historische muur omheen staat. Deze plek is heel belangrijk voor het jodendom, het christendom en de islam. Er staan verschillende heiligdommen. Zowel Israël als de Palestijnse Autoriteit claimen Jeruzalem als hoofdstad. Sinds 1967 is de hele stad in handen van Israël. Israël ziet het als Israëlisch grondgebied. Internationaal wordt West-Jeruzalem gezien als Israëlisch en Oost-Jeruzalem als bezet Palestijns gebied.[1]
Zowel op de Westelijke Jordaanoever als in Jeruzalem liggen belangrijke heiligdommen voor joden, christenen en moslims. Hele video van NOS op 3 zien? Kijk dan hier.
(Bezette) Palestijnse gebieden of Palestina?
- ‘(Bezette) Palestijnse gebieden’ verwijst naar de Gazastrook, de Westelijke Jordaanoever en Oost-Jeruzalem. De VN gebruikt deze term voor de huidige situatie.
- De VN zegt ‘Palestijnse staat’ als het gaat over de toekomstig op te richten Palestijnse staat. Maar er zijn ook veel landen die de Palestijnse staat al erkennen als een onafhankelijke staat die al bestaat.[2]
- ‘Palestina’ wordt op verschillende manieren gebruikt. Bijvoorbeeld als verwijzing naar de historische regio Palestina. Maar ook als naam voor de (toekomstige) Palestijnse Staat.
Waar horen de Palestijnse gebieden voor 1948 bij?
Eeuwenlang zijn de Palestijnse gebieden onderdeel van het Ottomaanse Rijk. Als het rijk na de Eerste Wereldoorlog (1914-1918) uit elkaar valt, komen ze onder Brits bestuur. Israël, de Westelijke Jordaanoever en de Gazastrook zijn dan geen aparte gebieden, maar vallen allemaal onder het nieuwe Britse mandaatgebied Palestina.[3] De 'Palestijnse gebieden' heten dan dus ook nog niet zo.
De bevolking van het mandaatgebied bestaat in die eeuwen vooral uit Palestijnse Arabieren. Ook is er een kleine Joodse gemeenschap. Al vanaf eind 19e eeuw komen er meer Joden naar Palestina, onder andere door de opkomst van het zionisme. Dat is een beweging die een eigen Joodse staat wil. Begin 1900 besluit het Zionistische Congres dat deze in Palestina moet komen. Joden hebben een historische en religieuze band met het gebied. Ze wonen er voor het begin van de christelijke jaartelling en in de Tenach en de Bijbel wordt ernaar verwezen als 'Het Beloofde Land'.
De Joden die vanaf eind 19e eeuw naar het gebied komen, bestaan vooral uit Europese Joden die vluchten voor antisemitisme, vervolgingen en pogroms. Tijdens het bestuur van de Britten wordt de Joodse gemeenschap steeds groter. Zo neemt het aantal vluchtelingen sterk toe door de opkomst van Hitler in Duitsland in de jaren 30 en de Holocaust (ook wel Shoah genoemd) waarbij 6 miljoen Joden worden vermoord. In Palestina zoeken de gevluchte Joden een veilig thuis. De wens voor een onafhankelijke Joodse staat wordt steeds sterker en door de Holocaust zien meer landen de noodzaak ervan.
De spanningen in het mandaatgebied lopen op in de jaren 30 en leiden tot opstanden.
Na de Tweede Wereldoorlog vragen de Britten de Verenigde Naties (VN) om te beslissen over de toekomst van het mandaatgebied. De VN stelt in 1947 een tweestatenoplossing voor met een onafhankelijke Arabische en een onafhankelijke Joodse staat. Jeruzalem zou onder ‘bijzonder internationaal bestuur’ van de VN komen.[4] De Joodse leiders staan achter het plan, maar de Arabische leiders wijzen het af. Dat komt onder andere omdat ze de voorgestelde verdeling van de grond oneerlijk vinden. De Joodse staat zou meer dan de helft van het grondgebied krijgen, terwijl ongeveer een-derde van de bevolking Joods is.
Wat gebeurt er met de Palestijnse gebieden na de oprichting van Israël in 1948?
Het Britse mandaat over het gebied loopt in 1948 af. Joodse leiders roepen de staat Israël uit. Als reactie daarop vallen Arabische buurlanden het gebied binnen. Ze willen de oprichting van een Joodse staat voorkomen. De eerste Arabisch-Israëlische Oorlog volgt. Ruim 700.000 Palestijnen slaan op de vlucht voor het oorlogsgeweld of worden uit hun dorpen verdreven. Palestijnen noemen dit Al Nakba, 'de ramp'.
De Nakba
In 1949 sluit Israël wapenstilstanden met Egypte, Libanon, Jordanië en Syrië. De grenzen die daarin worden afgesproken, worden internationaal gezien als de grenzen van de staat Israël. Ze staan bekend als de ‘groene lijn’. Een groot deel van het vroegere mandaatgebied Palestina komt in Israëlische handen, waaronder West-Jeruzalem. Het Israëlische grondgebied wordt daarmee veel groter dan de grenzen in het verdelingsplan van de VN. Jordanië (tot 1949 Trans-Jordanië) bezet de Westelijke Jordaanoever en Oost-Jeruzalem. Egypte bezet de Gazastrook.
Met de Zesdaagse Oorlog in 1967 (ook wel de Junioorlog genoemd) verandert de situatie. De Westelijke Jordaanoever, Oost-Jeruzalem, de Gazastrook, de Sinaï-woestijn en de Golanhoogten komen in handen van Israël. De VN eist dat Israël zich terugtrekt uit de bezette gebieden, maar Israël gaat niet akkoord.[5] Die weigering komt onder andere doordat Arabische landen de staat Israël niet willen erkennen. Vanaf 1967 worden de Westelijke Jordaanoever, de Gazastrook en Oost-Jeruzalem daarom vaker de bezette Palestijnse gebieden genoemd. Na een vredesovereenkomst met Egypte in 1979 trekt Israël zich stapsgewijs terug uit de Sinaï-woestijn. De andere gebieden blijven in Israëlische handen.
Wie bestuurt de Palestijnse gebieden?
Vanaf begin jaren 90 starten er vredesonderhandelingen tussen Israël en de Palestijnse Bevrijdingsorganisatie (PLO). In de Oslo-akkoorden (1993) belooft de leider van de PLO, Yasser Arafat, de staat Israël te erkennen. In ruil daarvoor belooft de Israëlische premier Yitzhak Rabin Palestijns zelfbestuur in Gaza en delen van de Westelijke Jordaanoever. Voor het bestuur van de Palestijnse gebieden wordt de Palestijnse Autoriteit (PA) opgericht. Voor het eerst in jaren is er weer hoop.
In delen van de Westelijke Jordaanoever krijgen de Palestijnen zelfbestuur. Het hele gebied is opgedeeld in drie zones. De Palestijnse Autoriteit bestuurt zone A. In zone B ligt het dagelijkse bestuur daar ook, maar gaat Israël over de veiligheid. En zone C bestuurt Israël.
De Westelijke Jordaanoever is opgesplitst in verschillende zones waar het bestuur bij Israël of de Palestijnse Autoriteit ligt. Bekijk op NPO Start de hele uitzending van Daarom ben ik hier.
Maar eind jaren 90 wordt duidelijk dat een tweestatenoplossing nog ver weg is. Er zijn nog steeds veel Palestijnse aanslagen in Israël. En Israël bouwt steeds meer nederzettingen op de Westelijke Jordaanoever en in de Gazastrook. Er breekt een intifada (2000-2005) uit. Er volgen invallen van het Israëlische leger in Palestijnse gebieden en Palestijnse aanslagen in Israël. In 2002 begint Israël met het bouwen van een afscheidingsmuur op de Westelijke Jordaanoever en in Oost-Jeruzalem. De Israëlische regering zegt dat de barrière nodig is om ervoor zorgen dat aanslagplegers niet naar Israël kunnen komen.
"Van die hoop is helemaal niets overgebleven." Bekijk hier de hele aflevering van Nieuwsuur.
In 2005 trekt Israël zich terug uit de Gazastrook. Een jaar later wint de islamitische beweging Hamas daar de verkiezingen. De zittende regering erkent dat niet, waardoor er een machtsstrijd ontstaat in de Gazastrook. In 2007 grijpt Hamas de macht. Israël sluit de Gazastrook steeds verder af. De grenzen worden streng bewaakt en goederen komen maar beperkt het gebied binnen. De bevolking kan geen kant op. Er volgen regelmatig luchtaanvallen over en weer tussen Israël en Hamas. Een aantal keer ook met militaire acties op de grond.
Hamas wil Israël vernietigen en een Palestijnse staat stichten. Wil je de hele aflevering van Nieuwsuur zien over de organisatie, tactieken en belangen van Hamas? Kijk dan hier.
Op 7 oktober 2023 vindt er een gewelddadige aanval plaats van Hamas en een aantal andere gewapende Palestijnse groepen op Israël. Ze doden meer dan 1.000 Israëlische burgers en militairen. Ook nemen ze meer dan 200 mensen mee als gijzelaars naar de Gazastrook. Israël bombardeert daarna de Gazastrook en er volgt een grootschalige militaire invasie van het gebied. De Gazastrook wordt afgesloten van de buitenwereld. Tienduizenden Palestijnse burgers komen om het leven.
Zowel Hamas als de Israëlische regering worden beschuldigd van oorlogsmisdaden. En ondanks de vele protesten en internationale druk lijkt een onafhankelijke Palestijnse staat verder weg dan ooit.
In het kort:
De Palestijnse gebieden liggen in het Midden-Oosten en bestaan uit de Westelijke Jordaanoever, Oost-Jeruzalem en de Gazastrook.
Sinds de Zesdaagse Oorlog (ook wel de Junioorlog) in 1967 worden de gebieden bezet door Israël. De VN ziet de gebieden als Palestijns en eist dat Israël zich terugtrekt, maar dat gebeurt niet.
Het bestuur van de Westelijke Jordaanoever ligt sinds de jaren 90 gedeeltelijk bij Israël en gedeeltelijk bij de Palestijnse Autoriteit.
In 2005 trekt Israël zich terug uit de Gazastrook. Sinds 2007 bestuurt de islamitische groep Hamas het gebied. Er zijn regelmatig bloedige aanvallen over en weer tussen Hamas en Israël.
De heilige stad Jeruzalem grenst aan de Westelijke Jordaanoever. Sinds 1967 is de hele stad in handen van Israël, maar Oost-Jeruzalem wordt internationaal gezien als bezet Palestijns gebied.
Er zijn vanaf 1947 meerdere pogingen gedaan om tot een tweestatenoplossing te komen met een Israëlisch-Joodse staat en Palestijnse staat. Maar tot nu toe nog zonder succes. En deze oplossing lijkt verder weg dan ooit.
Geraadpleegde bronnen
En je weet het!
Anderen het laten weten?
