Wat zijn de Oslo-akkoorden?
Wat zijn de Oslo-akkoorden?
Laatste update: 26-10-2024
In 1993 bereiken Israël en de Palestijnen een vredesovereenkomst. Dat gebeurt na maandenlange onderhandelingen, die in het diepste geheim in de Noorse stad Oslo plaatsvinden. De Israëlische premier Yitzhak Rabin en de leider van de Palestijnse Bevrijdingsorganisatie (PLO) Yasser Arafat bevestigen deze Oslo-akkoorden met een historische handdruk voor het Witte Huis van de Amerikaanse president Bill Clinton.
Redacteur: Carla Valentin
Het is een historisch moment omdat de Palestijnen hiermee Israël als staat erkennen, en Israël de Palestijnse bevrijdingsorganisatie PLO erkent als de enige vertegenwoordiger van het Palestijnse volk.
De Oslo-akkoorden bestaan uit meerdere overeenkomsten. De partijen sluiten het eerste akkoord in 1993 en het tweede akkoord in 1995. Het basisprincipe van de afspraken is om de komende vijf jaar te komen tot nadere afspraken met als uitgangspunt 'land voor vrede'. De Palestijnen krijgen recht op zelfbestuur over Gaza en delen van de bezette Westelijke Jordaanoever. En het Israëlische leger zal zich gedeeltelijk terugtrekken uit de Palestijnse gebieden.
Door de Oslo-akkoorden van de jaren 90 ontstaat er voor het eerst in jaren weer een gevoel van hoop op een tweestatenoplossing.
De vredesakkoorden leiden tot de oprichting van de Palestijnse Autoriteit. Die is bedoeld om de Palestijnen voor vijf jaar een zelfbestuur te bieden en een einde te maken aan de jarenlange bezetting van de Palestijnse gebieden. Een onderhandelde vrede lijkt mogelijk en mensen zijn hoopvol, maar snel daarna ontstaan scheuren in de prille toenadering. Verschillende groeperingen, zoals Hamas, gooien roet in het eten door tientallen zelfmoordaanslagen te plegen in Israël. Ook bouwt Israël steeds meer en grotere illegale nederzettingen op de Westelijke Jordaanoever; ondanks de afspraken in de akkoorden.
Hoe komen de Oslo-akkoorden tot stand?
De totstandkoming van de Oslo-akkoorden kent een lange aanloop. In het verleden zijn vele pogingen gedaan om tot een vreedzame oplossing te komen tussen de betrokken partijen en landen. Die pogingen worden bemoeilijkt door verschillende factoren. De Palestijnen zijn verdeeld tussen het extremistische Hamas, dat de macht heeft in de Gazastrook, en het meer gematigde Fatah, dat de macht heeft op de Westelijke Jordaanoever. Deze Palestijnse fracties hebben in het verleden ook onderling gevochten. Bovendien zijn er nog meer Palestijnse groeperingen.
Met sommige buurlanden zijn wel stappen gezet naar vrede. In 1978 sluit de Egyptische president Anwar al-Sadat vrede met de Israëlische premier Begin. Egypte krijgt daarmee de Sinaïwoestijn terug die het in 1967 was kwijtgeraakt. Andere Arabische landen reageren boos op dit akkoord. Ook intern in Egypte is woede. Sadat wordt in 1981 zelfs vermoord door militairen die lid zijn van de fundamentalistische groep Islamitische Jihad.
Op de Vredesconferentie in Madrid in 1991 sluiten voor het eerst Arabische Staten en Palestijnse vertegenwoordigers aan. Toch leidt die conferentie niet tot een doorbraak. Wel ontstaat hier het idee om in het geheim gesprekken tussen Israël en de Palestijnen te organiseren en zo een doorbraak te realiseren. Die gesprekken spelen zich in het diepste geheim in de Noorse hoofdstad af. Dit leidt twee jaar later tot de Oslo-akkoorden.
Wat gebeurt er na de Oslo-akkoorden?
In Israël denkt niet iedereen hetzelfde over de toekomst. Radicale, streng orthodoxe joden willen van geen enkele concessie weten aan de Palestijnen. Premier Yitzhak Rabin, die ooit handen schudde met Yasser Arafat; de voormalige Palestijnse verzetsstrijder en later president van de Palestijnse Autoriteit, wordt in 1995 op een vredesmanifestatie in Tel Aviv gedood door de orthodoxe joodse student Yigal Amir; als straf voor zijn toenadering tot de Palestijnen.
Yitzhak Rabin is in 1995 vermoord tijdens een vredesdemonstratie in de Israëlische stad Tel Aviv.
Toch worden in de jaren erna nieuwe pogingen gedaan om tot een vredesoplossing te komen. Zoals in 2000 in het zomerverblijf van de Amerikaanse president, Camp David. Maar de Israëlische premier Ehud Barak en Palestijns leider Yasser Arafat komen na 15 dagen onderhandelen over de Israëlische nederzettingen, de status van de hoofdstad Jeruzalem, het recht op terugkeer van Palestijnse vluchtelingen en garantie op veiligheid voor de inwoners van Israël, met lege handen thuis. Ook een tweestatenoplossing met een onafhankelijke Joodse en een onafhankelijke Palestijnse staat is niet bereikt.
Komt er ooit een tweestatenoplossing?
Internationaal valt vaak de term tweestatenoplossing: Joden en Palestijnen zouden vreedzaam naast elkaar in twee verschillende staten moeten kunnen leven. Maar de uitwerking daarvan strandt tot nu toe in onwil en verdeeldheid aan beide kanten, over het hele idee of details daaruit. Ook laait steeds weer het geweld op tussen de twee partijen.
De afgelopen jaren heeft Israël in rap tempo nederzettingen gebouwd. Op de bezette Westelijke Jordaanoever wonen inmiddels 700.000 Israëlische kolonisten. Sinds 2002 bouwt Israël ook steeds meer muren en hekken, rond Gaza en op de Westelijke Jordaanoever. Die moeten de Israëlische bevolking volgens de regering grotendeels beschermen tegen grote aanslagen van Palestijnse groeperingen. Maar die muren en hekken zorgen er vooral voor dat de Palestijnse bevolking geen kant meer op kan.
"Van die hoop is helemaal niets overgebleven." Bekijk hier de hele aflevering van Nieuwsuur.
Op 7 oktober 2023 breekt Hamas door de muren rond Gaza heen en voert de islamitische groepering een gewelddadige aanval uit op Israël. Hierbij vallen ruim 1.100 doden. Hamasstrijders ontvoeren daarnaast ruim 200 mensen en nemen die als gijzelaars mee naar Gaza. Israël verklaart Hamas vervolgens de oorlog. Een jaar later zijn veel Hamas-strijders verslagen. De strijd heeft ruim 40.000 doden - meest vrouwen en kinderen - en tienduizenden gewonden gekost. Steden en infrastructuur zijn grotendeels verwoest. Ook op de Westelijke Jordaanoever is de situatie verslechterd, en worden Palestijnse burgers aangevallen door kolonisten en het Israëlische leger. Een vreedzame oplossing is verder weg dan ooit.
In het kort:
De Oslo-akkoorden is de naam voor een vredesovereenkomst tussen Israël en de Palestijnen. Het komt in 1993 in het geheim tot stand.
Het komt in 1993 in het geheim tot stand. De Israëlische premier Rabin en PLO-leider Arafat bekrachtigen de afspraken met een handdruk in Washington (VS).
Het is historisch. De Palestijnen erkennen Israël als staat. Israël erkent de PLO als enige vertegenwoordiger van het Palestijnse volk.
Het leidt tot de oprichting van de Palestijnse Autoriteit, bedoeld om de Palestijnen voor vijf jaar een zelfbestuur te bieden en een einde te maken aan de jarenlange bezetting van de Palestijnse gebieden.
Maar tot een tweestatenoplossing komt het niet. Radicale partijen aan zowel Israëlische en Palestijnse kant geven de vredespoging geen kans.
Geraadpleegde bronnen
En je weet het!
Anderen het laten weten?
