Wat zijn de gevolgen van seksueel misbruik?
Wat zijn de gevolgen van seksueel misbruik?
Laatste update: 20-10-2025
Het meemaken van seksueel misbruik heeft veel invloed op je leven. Je kan namelijk jaren later nog ineens last krijgen van de gevolgen. De impact van het misbruik kan voor iedereen anders zijn. Daarvoor maakt het niet uit wanneer, hoe vaak of hoe heftig het was. In dit artikel leggen we uit wat die gevolgen kunnen zijn.
Redacteur: Roos van Putten
Wat is seksueel misbruik?
Seksueel misbruik, of seksueel geweld, gaat volgens de politie over al het seksuele gedrag dat strafbaar is. In de wet gaat dit over verschillende seksuele handelingen die zonder jouw toestemming worden uitgevoerd, dus zonder dat jij dit wil. Hieronder vallen ook alle seksuele handelingen met iemand die niet in staat is om toestemming te geven, zoals een kind of minderjarige, iemand die wordt bedreigd of iemand die bewusteloos of te erg onder invloed is.
Die handelingen kunnen aanranding, verkrachting of pedoseksualiteit zijn. Maar ook het ongevraagd verspreiden van naaktfoto’s of gedwongen moeten kijken naar porno of anderen die seks hebben [1]. Hierbij is bijna altijd sprake van een vorm van ongelijkwaardigheid [2].
Niet al het gedrag rondom seks dat je vervelend vindt, is strafbaar. Denk bijvoorbeeld aan seksueel getinte opmerkingen waar je niet op zit te wachten. De overkoepelende term voor al het seksuele gedrag dat je niet wilt is seksueel grensoverschrijdend gedrag.
24% van de vrouwen en 5% van de mannen is ooit gedwongen om seksuele handelingen uit te voeren of heeft seks gehad tegen hun wil. Als je hierbij ook kijkt naar andere vormen van fysiek seksueel misbruik, zoals ongewenste aanrakingen of zoenen, is dit 54% van de vrouwen en 19% van de mannen [3]. Waarschijnlijk zijn dit er in werkelijkheid nog meer, maar veel mensen durven er niet over te praten en doen geen aangifte [4]. Ook online seksueel misbruik is hierin nog niet meegerekend, zoals sextortion:
Nena deelt haar ervaring met online seksueel misbruik. Bekijk de hele aflevering van Jojanneke en de sextortion tapes (EO) via NPO Start.
Vaak wordt er bij seksueel misbruik gedacht aan een onbekende man die je ‘s nachts bosjes in sleurt, maar dat zijn juist uitzonderingsgevallen. De dader is in 80% van de gevallen een bekende van het slachtoffer [5]. En het gebeurt vaak in een vertrouwde omgeving van zowel de dader als het slachtoffer, zoals in huis.
Hoe reageer je tijdens het misbruik?
Wanneer je in een enge of gevaarlijke situatie komt, reageert je lichaam automatisch met een overlevingsreactie: fight, flight, freeze of meewerken. Je hebt zelf geen invloed op welke reactie je op dat moment inzet. Bij seksueel misbruik heeft 70% van de slachtoffers een freeze-reactie: je verstijft en kan je nauwelijks meer bewegen.
Ook raken veel mensen lichamelijk opgewonden, ondanks dat de situatie onprettig voelt. Je lichaam reageert zo, om jou op dat moment zo goed mogelijk te beschermen voor gevaar. Maar deze reacties zorgen ook dat veel mensen zich achteraf schamen, terwijl je niks aan deze reactie kan doen [6].
Wat zijn de lichamelijke gevolgen van seksueel misbruik?
De gevolgen van seksueel misbruik kunnen groot zijn. Afhankelijk van wat er precies is gebeurt en welke mate van geweld daarbij plaatsvindt, kunnen er verschillende lichamelijke gevolgen zijn. Zo kan je zichtbare verwondingen oplopen en daar blijvende lichamelijke klachten aan overhouden.
Maar je kan er ook onzichtbare klachten aan overhouden, zoals buikpijn of pijn aan je geslachtsdelen. Dit kan vervolgens zorgen voor pijn als je naar de wc gaat of een blaasontsteking. Na sommige vormen van seksueel misbruik kan je een soa krijgen. Dit brengt weer andere klachten met zich mee, zoals een branderig gevoel of jeuk. Op de langere termijn kan je libido verminderen of kan je erectieproblemen hebben. Als vrouw loop je na misbruik met penetratie ook het risico om zwanger te worden.
Er zijn ook veel lichamelijke klachten die minder direct met het misbruik zelf te maken hebben, maar het gevolg zijn van de stress of spanning die je door het misbruik ervaart. Die spanning kan bijvoorbeeld zorgen voor slaapproblemen, buikpijn, hoofdpijn, misselijkheid of last van je spieren, omdat je die continu aanspant. Dit laatste kan zich ook uiten in vaginisme of pijn aan je bekken. Langdurige stress kan ook je immuunsysteem verzwakken, waardoor soms meer onverklaarbare ziektes of klachten zonder duidelijke medische aanleiding kunnen ontstaan.
Wat zijn de mentale gevolgen van seksueel misbruik?
Omdat seksueel misbruik een traumatische gebeurtenis is, zijn vooral de mentale gevolgen groot. 44% van de slachtoffers geeft aan hier last van te hebben [7]. Deze problemen zijn vaak heftiger als je als kind misbruikt bent, omdat je op dat moment nog in ontwikkeling bent. Dit zijn veelvoorkomende mentale gevolgen:
Posttraumatische-stressstoornis
Vaak is de gebeurtenis zo schokkend of ingrijpend dat dit moeilijk is om te verwerken. Veel slachtoffers ontwikkelen daarom een posttraumatische-stressstoornis (PTSS). Hierbij heb je last van herbelevingen aan het incident, die op onverwachte momenten omhoog kunnen komen. Bij zo’n herbeleving heb je een soort flashback waarbij het voelt alsof je het weer meemaakt, waarbij oorspronkelijke beelden en emoties zich keer op keer herhalen.
Zo’n herbeleving kan komen op verschillende momenten. Bijvoorbeeld na een specifieke trigger, zoals een onverwachte aanraking of andere situatie die je aan het misbruik doet denken. Dit kan variëren van een medisch onderzoek tot alledaagse situaties, zoals een kapper die onverwacht een hand door je haar haalt.
Je kan jaren na het misbruik nog last krijgen van PTSS. Zoals bij Coos in onderstaande video. Hij merkte op volwassen leeftijd ineens de gevolgen van het misbruik dat hij als kind meemaakte.
Coos krijgt op latere leeftijd 'hardcore last' van zijn trauma. Bekijk de hele documentaire Coos en de Colafles (BNNVARA) via NPO Start.
Angsten
Ook kan een nare seksuele ervaring voor veel angsten zorgen. Dit kan je dagelijks leven erg beïnvloeden. Bijvoorbeeld omdat je hierdoor bepaalde mensen of plekken gaat vermijden uit angst dat het herinneringen ophaalt of dat er opnieuw iets naars gebeurt. Het kan er ook voor zorgen dat je je de hele tijd alert voelt, waardoor je continu op mogelijk gevaar let en sneller schrikt. Angst speelt ook bij online misbruik een grote rol, omdat bijvoorbeeld naaktbeelden nog rond kunnen gaan of opnieuw verspreid kunnen worden.
Die angsten hebben vaak als gevolg dat je gevoelens of herinneringen aan het misbruik onderdrukt of negeert. Bijvoorbeeld door het weg te stoppen, veel te werken of via alcohol- of drugsgebruik. Maar uiteindelijk zorgt vermijding juist dat je je angsten niet verwerkt en groter maakt. Zo zorgt angst ervoor dat 82% van de mensen die online seksueel misbruik meemaken hier niet over durft te praten [8].
Schaamte en schuldgevoelens
Na afloop van een nare seksuele ervaring voelen veel mensen schaamte en schuldgevoelens. Het is makkelijk om een deel van de verantwoordelijkheid bij jezelf te leggen en je daarvoor te schamen, bijvoorbeeld door hoe je je hebt gedragen voor of tijdens het misbruik. Hierbij kan je denken aan met iemand mee naar huis gaan of verstijven. Dit zorgt ervoor dat je aan jezelf of aan de ernst van de situatie kan gaan twijfelen. Terwijl het misbruik dus niet daadwerkelijk jouw eigen schuld is. Zoals bij Jamie:
"Ik baal van mezelf dat dit mijn reactie is in angstige situaties." Bekijk de hele NPODoc: Had dan nee gezegd (BNNVARA) via NPO Start.
Deze gevoelens zorgen ervoor dat een groot deel van de slachtoffers zelf voor lange tijd niet erkent dat het misbruik is wat ze hebben meegemaakt. Ook lukt het 82% van de slachtoffers door schaamte niet om te vertellen wat er is gebeurd. En 64% praat er door schuldgevoelens niet over [9].
Schaamte maakt het moeilijk om over misbruik te praten. Bekijk de hele documentaire 'Had dan nee gezegd' van BNNVARA op NPO Start.
Andere mentale stoornissen
Er zijn meer mentale klachten die veel voorkomen. Zo kan je je somber voelen of last krijgen van een depressie. De ervaring zorgt namelijk vaak voor negatieve gedachten en gevoelens over jezelf, anderen en de wereld om je heen. Dit kan leiden tot minder zin in sociale contacten, maar wordt ook gelinkt aan wantrouwen en angst.
Ook een dissociatieve stoornis komt vaak voor. Dan kan het lijken alsof je losstaat van jezelf en je gedachten, gevoelens en emoties even niet meer van jou zijn. Je hoeft dan even niet met het trauma te dealen, maar kan het ook niet verwerken. Ook kan seksueel misbruik bijdragen aan de ontwikkeling van een eetstoornis, zoals anorexia nervosa.
Als je wordt misbruikt op jonge leeftijd, kan dit invloed hebben op hoe je hersenen zich ontwikkelen. Daarom komen bovenstaande stoornissen en klachten dan vaker voor. Ook hebben kinderen die seksueel geweld meemaken een hogere kans op PTSS en angststoornissen [10].
Problemen met relaties en intimiteit
Door het misbruik is het voor de meeste slachtoffers moeilijk om in de toekomst nieuwe (seksuele) relaties aan te gaan. Je voelt je bijvoorbeeld onveilig, vertrouwt niet iedereen of kan moeite hebben met het stellen van grenzen. Intimiteit en seksualiteit kunnen bovendien triggers zijn en herinneringen aan het misbruik oproepen.
Jamie durft niet meer te daten door eerdere angstige situaties. Bekijk de hele NPODoc: Had dan nee gezegd (BNNVARA) via NPO Start.
Een gevolg hiervan is eenzaamheid. Je trekt je eerder terug en kan je alleen, onbegrepen of bang voelen om over het misbruik te praten. Deze gevoelens versterken vaak de andere mentale gevolgen van seksueel misbruik.
Dit komt vooral bij jonge slachtoffers veel terug, omdat er hechtingsproblemen kunnen ontstaan, wat het moeilijk maakt om gezonde relaties op te bouwen, grenzen aan te geven en anderen te vertrouwen. Om toch nabijheid en bevestiging te zoeken gaan kinderen vaker ongezonde relaties aan en worden ze vaak eerder seksueel actief [11].
Welke invloed heeft de omgeving op de gevolgen?
Hoe je omgeving reageert, maakt een groot verschil in hoe je de gevolgen van seksueel misbruik ervaart. Steun van familie of vrienden kan je bijvoorbeeld helpen bij herstel of met het zoeken van hulp. Erover praten is heel moeilijk, maar helpt bij het erkennen en verwerken van wat er is gebeurd. Ook kunnen daardoor gevoelens van eenzaamheid of schaamte verminderen, zoals in onderstaande video.
Valeria vond steun toen ze over haar misbruik ging praten. Bekijk de hele aflevering van Jojanneke en de sextortion tapes via NPO Start.
Maar vaak krijg je bij het delen van je verhaal ook te maken met negatieve reacties. Zoals het kleiner maken van de gebeurtenis, niet geloven van het verhaal of het slachtoffer zelf indirect de schuld geven. Dit zijn allemaal voorbeelden van victim blaming. Volgens onderzoek kunnen die negatieve reacties net zo zwaar of zelfs zwaarder zijn dan het misbruik zelf. Omdat schuldgevoelens en schaamte kunnen vergroten en hulp zoeken ook moeilijker kan worden. Daarom wordt dit ook wel ‘second rape’ genoemd [12]:
"Dat heeft me nog meer in de war gebracht dan het misbruik zelf." Bekijk de hele documentaire 'Had dan nee gezegd' van BNNVARA op NPO Start.
De rol van politie en hulpverleners
Ook de manier waarop hulpverleners en politie met je omgaan na seksueel misbruik kan een grote invloed hebben. Ook hier wordt soms onbewust aan victim blaming gedaan. Daarbij kan een strafzaak of aangifte oude wonden weer opnieuw openen en oude gevoelens omhooghalen.
Maar hulp zoeken, in je omgeving of bij bijvoorbeeld een psycholoog, is nodig om het te verwerken. Zo kan je je gehoord voelen, je dagelijks leven weer oppakken en kunnen er mogelijk stappen worden gezet om de pleger te straffen.
Ben jij slachtoffer van (online) seksueel geweld of twijfel je hierover? Voor hulp en advies kan je altijd contact opnemen met Centrum Seksueel geweld via 0800 – 0188 of centrumseksueelgeweld.nl of met Slachtofferhulp Nederland via 0900 – 0101 of slachtofferhulp.nl
In het kort:
Seksueel misbruik is al het seksuele gedrag dat strafbaar is en wat zonder toestemming wordt uitgevoerd. Hierbij kan je denken aan een aanranding of verkrachting, maar ook aan online gedrag, zoals het verspreiden van naaktfoto’s.
Na het ervaren van misbruik kan je fysieke klachten krijgen, zoals pijn of een soa. Maar vooral de spanning en stress van het misbruik kunnen zorgen voor lichamelijke klachten.
De traumatische gebeurtenis zorgt vooral voor veel mentale problemen. Hier heeft 44% van de slachtoffers last van. Bijvoorbeeld PTSS, angsten, schaamte en schuldgevoelens.
De omgeving van het slachtoffer heeft veel invloed op hoe het slachtoffer de gevolgen en de nasleep van het misbruik ervaart. Ze kunnen ondersteunen en helpen. Maar in de praktijk zorgt de omgeving ook vaak dat de gevolgen zwaarder worden door negatief te reageren of het slachtoffer niet te geloven.
Hulp zoeken helpt. Praten met je omgeving of hulpverleners is moeilijk, maar zorgt dat je de gebeurtenis kan verwerken en de gevolgen minder worden.
Geraadpleegde bronnen
En je weet het!
Anderen het laten weten?
