Wat is anorexia?
Maar liefst 1300 vrouwen en zeventig mannen worden ieder jaar gediagnosticeerd met de eetstoornis anorexia nervosa. Momenteel lijden zo'n 5500 mensen aan deze ziekte. Patiënten zijn steeds jonger en zes procent overlijdt uiteindelijk aan de gevolgen. Wat is anorexia eigenlijk?
Wat zijn de symptomen?
Afvallen en zo slank mogelijk worden. Vooral geen grammetje erbij. Deze obsessieve gedachten beheersen het leven van mensen met anorexia. Om hun doel te bereiken gaan mensen die hieraan lijden heel ver. Ze braken hun eten weer uit, sporten overmatig of slikken laxeermiddelen. Vaak gebeurt dit stiekem. Veel mensen met anorexia staan meerdere keren per dag op de weegschaal, schamen zich als ze eten en raken in paniek als ze ook maar iets aankomen.
Opvallend is dat hoewel sommige patiënten zo dun zijn dat ze nauwelijks meer op hun benen kunnen staan, ze zichzelf nog steeds te dik vinden. Mensen met anorexia hebben een verstoord lichaamsbeeld. Dat lichaam wordt steeds dunner en gaat daardoor minder goed functioneren.
Leven met anorexia
De meeste anorexiapatiënten zijn vrouw. Waarom dat zo is, is nog onbekend. Het kan meespelen dat vrouwen meer druk voelen om slank te zijn, terwijl voor mannen gespierd zijn belangrijk is. Ook vermoeden wetenschappers dat de cijfers vertekend zijn. Bij mannen is de diagnose moeilijker te stellen. En het wordt gezien als een typisch vrouwenprobleem, waardoor mannen er misschien minder snel mee naar buiten komen.
Het gaat niet om mijn lichaam maar om de controle. De angst wie ik ben zonder eetstoornis.
Hoe ontstaat anorexia?
Er is niet één duidelijke oorzaak. Vaak is het een combinatie van factoren. Perfectionisme en weinig zelfvertrouwen, faalangst en het vermijden van conflicten: het zijn de kenmerken van veel anorexiapatiënten. Ook hebben ze vaak moeite met het uiten van hun gevoelens. Maar niet elke onzekere perfectionist krijgt de ziekte, uiteraard.
Stress kan soms het begin van de ziekte betekenen. Ook andere omgevingsfactoren worden vaak genoemd, zoals beledigende opmerkingen over het uiterlijk, mislukken op school, verhuizingen en echtscheiding. Maar zo’n gebeurtenis alleen is niet de boosdoener. Mensen die anorexia ontwikkelen vinden het vaak moeilijk om met hun problemen om te gaan en ze op te lossen.
Het hoogste nastreven, een sterke wil, perfectionistisch. Goede eigenschappen die zich ook tegen iemand kunnen keren.
Waarschijnlijk spelen genetische kwetsbaarheid en biologische factoren ook een rol. Die kunnen er bijvoorbeeld voor zorgen dat als iemand eenmaal gaat lijnen, het evenwicht tussen honger en verzadiging verstoord raakt. Genen spelen waarschijnlijk ook een rol in de enorme bewegingsdrang die veel anorexiapatiënten hebben.
Sommigen denken dat het slanke schoonheidsideaal anorexia veroorzaakt, maar waarschijnlijk is dat niet zo. Anorexia komt bijvoorbeeld overal voor, ook in culturen waar dik zijn juist mooi gevonden wordt, zoals in sommige Afrikaanse landen en op Curaçao. Maar dat vrouwen in de huidige tijd volgens de vrouwenbladen vooral mooi zijn als ze slank zijn helpt uiteraard niet mee.
Wat zijn de gevolgen van de ziekte?
Veel mensen met anorexia zijn erg moe en de hormoonhuishouding werkt niet meer goed. Bij vrouwen blijft de menstruatie vaak uit. Zelfs blijvende onvruchtbaarheid is een van de risico’s. Ook wordt de huid slap, droog en schilferig en in sommige gevallen komt er dons op de armen, benen en rug. En patiënten kunnen last krijgen van maag- en darmklachten, kou, tandbederf, wazig zien, duizeligheid, hartkloppingen, hartritmestoornissen en een hartstilstand. In zes procent van de gevallen leidt de ziekte zelfs tot de dood.
"Het gaat bij mij helemaal niet om mijn lichaam, maar om de controle, om de angst wie ik ben zonder een eetstoornis."
Ook voelen anorexiapatiënten zich vaak somber en angstig. Ze kunnen nauwelijks meer interesse opbrengen voor de dingen die eerst leuk en belangrijk voor ze waren, zoals hobby’s, werk en vrienden. Ze voelen zich alleen en belanden vaak in een sociaal isolement. En ze krijgen vaak conflicten met familie en vrienden. De omgeving maakt zich zorgen, terwijl degene met anorexia zelf vaak vindt dat er niets aan de hand is. Voeg daar concentratieproblemen bij, moeite om dingen te onthouden en een constant negatief gevoel over jezelf.
Hoe ziet de behandeling eruit?
Er zijn verschillende behandelmethoden. Als het gewicht te laag is, is een (ziekenhuis)opname nodig. Is dat niet het geval, dan wordt het soms thuis behandeld met regelmatige controle. Sommige behandelingen worden gegeven door ervaringsdeskundigen, anderen door psychiatrische teams of een combinatie van beiden. In grote lijnen bestaan de meeste behandelingen uit op gewicht komen en omgaan met de factoren en gevoelens die door anorexia op de achtergrond zijn geraakt. Door het aansterken van het lichaam komen deze weer in volle omvang naar boven. Voor veel anorexiapatiënten niet makkelijk omdat ze hun gevoelens soms lastig kunnen uiten.
Heb jij hulp nodig? Of maak jij je zorgen over iemand in je omgeving? Dan kun je (anoniem) contact opnemen met MIND Korrelatie via 0900 1450 (doordeweeks van 09:00 – 21:00). Of kijk op mindkorrelatie.nl voor de mogelijkheid om te chatten, e-mailen of WhatsAppen met een hulpverlener.
"Cliënten beginnen vaak aan een behandeling met het idee dat het loslaten van de controle en het aankomen het moeilijkst is, maar dat is pas het begin."
Anorexiapatiënten zoeken zelf vaak geen hulp, omdat ze zichzelf niet ziek vinden. De controle over het gewicht is vaak het enige waar ze enigszins trots op zijn. Alertheid van de omgeving is dan ook erg belangrijk. Hoe eerder de behandeling begint, hoe beter. En hoe jonger de patiënt, hoe groter de kans op herstel. Bijna de helft van hen herstelt volledig, maar sommigen blijven helaas in de greep van de ziekte.
In het kort
Afvallen en zo slank mogelijk worden. Vooral geen grammetje erbij. Deze gedachten beheersen het leven van mensen met anorexia.
Perfectionisme en weinig zelfvertrouwen, faalangst en het vermijden van conflicten zijn kenmerken van veel anorexiapatiënten. Maar ook omgevingsfactoren en biologische factoren spelen waarschijnlijk een rol.
Anorexia kan tot tal van lichamelijke en psychische klachten leiden, zelfs tot hartstilstand. Bij 5 tot 10 procent van de patiënten leidt anorexia tot de dood.
Hoe eerder de behandeling start, hoe beter. Hoewel de behandelmethoden verschillen, bestaan de meeste in grote lijnen uit op gewicht komen en omgaan met gevoelens die door anorexia op de achtergrond zijn geraakt.