Wat is anorexia?

Wat is anorexia?
Laatste update: 20-05-2025
Anorexia nervosa is een ernstige eetstoornis waarbij je extreem bezig bent met afvallen en een verstoord beeld hebt van je lichaam. In Nederland lijden zo'n 5.600 mensen aan deze ziekte. In dit artikel ontdek je meer over de symptomen, gevolgen en behandeling van anorexia.
Wat zijn de symptomen van anorexia?
Afvallen en zo slank mogelijk worden. Vooral geen grammetje erbij. Deze obsessieve gedachten beheersen het leven als je anorexia hebt. Om maar niet aan te hoeven komen, gaat iemand die hieraan lijdt heel ver. Je eet extreem weinig, braakt alles weer uit, sport veel te veel of slikt laxeermiddelen om voedsel weer snel kwijt te raken. Vaak gebeurt dit stiekem. Veel mensen met anorexia schamen zich als ze eten en raken in paniek als ze iets aankomen.
Met anorexia heb je een verstoord lichaamsbeeld. Hoe dun je ook bent, je vindt jezelf nog steeds te dik. Hierdoor blijven de meeste mensen met anorexia afvallen en kan het lichaam op een gegeven moment minder goed gaan werken. Overigens heeft niet iedereen met anorexia ook ondergewicht. Als je anorexia hebt maar geen ondergewicht, heet dat 'atypische anorexia'.
Een aantal symptomen op een rij:
- Er alles aan doen om af te vallen, zoals extreem veel sporten en heel weinig eten
- Obsessief bezig zijn met eten, bijvoorbeeld met allerlei regels of met calorieën tellen
- Gevoel van controle zolang je niet eet
- Veel afvallen in korte tijd
- Bang zijn om aan te komen en paniek als dat gebeurt
- (Sterk) vermagerd lichaam
- Geen realistisch zelfbeeld hebben
Leven met anorexia
De meeste mensen met de diagnose anorexia zijn vrouw. Waarom dat zo is, is onbekend. Het kan meespelen dat vrouwen meer druk voelen om dun te zijn, terwijl voor mannen gespierd zijn belangrijker is. Maar wetenschappers vermoeden ook dat de cijfers vertekend zijn. Bij mannen is de diagnose soms moeilijker te stellen, bijvoorbeeld omdat ze veel gaan trainen en mensen denken dat die persoon dan goed bezig is. Ook wordt het vaak gezien als een 'vrouwenziekte'. Daardoor komen mannen er misschien minder snel mee naar buiten.
Hoe ontstaat anorexia?
Anorexia ontstaat meestal als je tiener of jongvolwassen bent, maar kan ook op andere leeftijden beginnen. Er is niet één duidelijke oorzaak voor de eetstoornis. Het is een combinatie van psychische factoren, biologische factoren en omgevingsfactoren. Bij veel mensen met anorexia zie je bijvoorbeeld de volgende eigenschappen terug: perfectionisme, weinig zelfvertrouwen, (faal)angst en het vermijden van conflicten. Ook hebben ze vaak moeite met het uiten van hun gevoelens. Maar niet elke onzekere perfectionist krijgt natuurlijk de ziekte.
Ook omgevingsfactoren spelen vaak een rol. Er is in je omgeving bijvoorbeeld veel focus op het uiterlijk of je zit op een sport waarbij dat belangrijk is, zoals ballet. Ook een ingrijpende gebeurtenis kan bijdragen aan het ontwikkelen van de ziekte. Daarbij kan je bijvoorbeeld denken aan een verhuizing, scheiding van je ouders of mishandeling. Vaak zijn het dingen in je leven waar je weinig controle over hebt en geeft de anorexia je wel dat gevoel van controle of houvast.
Het hoogste nastreven, een sterke wil, perfectionistisch. Goede eigenschappen die zich ook tegen iemand kunnen keren.
Ook erfelijke aanleg kan een rol spelen. Sommige genen kunnen er bijvoorbeeld voor zorgen dat als je eenmaal gaat lijnen, het evenwicht tussen honger en verzadiging verstoord raakt. Als een van je ouders anorexia heeft, is de kans groter dat je het zelf ook krijgt. Dat heeft waarschijnlijk niet alleen met je genen te maken, maar ook met de manier waarop je dan opgroeit.
Het helpt bovendien niet dat een dun lichaam het schoonheidsideaal is en dat je dat veel terugziet in de media en op social media. Social media hebben als extra nadeel dat je in een filterbubbel terecht kan komen. Als je bijvoorbeeld een aantal video's kijkt over afvallen of fitnessen, krijg je daar steeds meer van te zien. Dat kan je nog onzekerder maken.
Wat zijn de gevolgen van anorexia?
Omdat veel mensen met anorexia te weinig eten, is de kans groter dat je te weinig belangrijke voedingsstoffen binnenkrijgt. Hierdoor kan je last krijgen van lichamelijke klachten. Zo zijn veel mensen met anorexia erg moe. Je lichaam heeft op een gegeven moment namelijk geen energiereserves meer. Een gevolg daarvan is bijvoorbeeld dat je het snel koud hebt, omdat het je lichaam niet goed meer lukt om je warm te houden. In sommige gevallen komt er dons op je armen, rug en gezicht. Ook kan je concentratie verminderen en is het moeilijker om dingen te onthouden.
Daarnaast werkt de hormoonhuishouding soms niet meer goed. Bij vrouwen kan de menstruatie bijvoorbeeld uitblijven en bij mannen kan het leiden tot impotentie. Zelfs blijvende onvruchtbaarheid is een van de risico’s. Verder kan je huid slap, droog en schilferig worden. Ook kan je onder andere last krijgen van maag- en darmklachten, zwakkere botten, tandbederf, zwakke spieren, wazig zien, duizeligheid, hartkloppingen of zelfs een hartstilstand. In 5 tot 10% van de gevallen overlijdt iemand aan anorexia door ernstig ondergewicht of zelfmoord.
Denk je aan zelfmoord of maak je je zorgen om iemand? Praten over zelfmoord helpt. Dat kan anoniem via de chat op www.113.nl of door te bellen naar 113 of 0800-0113.
"Het gaat bij mij helemaal niet om mijn lichaam, maar om de controle, om de angst wie ik ben zonder een eetstoornis."
Naast lichamelijke gevolgen zijn er bij anorexia ook psychische gevolgen. Zo voelen veel mensen zich somber en angstig. Soms ontstaat er een depressie. Je kan bijvoorbeeld nauwelijks meer interesse opbrengen voor dingen die eerst leuk en belangrijk voor je waren, zoals hobby’s, opleiding, werk en vrienden. Je ziet ook vaak dat er ruzies met familie en vrienden ontstaan. Zij maken zich zorgen, terwijl je zelf vaak vindt dat er niets aan de hand is. Mede daardoor kan je je alleen voelen en in een sociaal isolement belanden.

Hoe ziet de behandeling van anorexia eruit?
Hoe eerder je erbij bent, hoe groter de kans dat een behandeling succesvol is en je herstelt. Als het gewicht te laag is, is een (ziekenhuis)opname nodig. Er zijn verschillende behandelmethoden voor anorexia. In grote lijnen bestaan de meeste behandelingen uit op gewicht komen en omgaan met de onderliggende gevoelens. Door het aansterken van het lichaam komen weggestopte gevoelens vaak weer in volle omvang naar boven.
Je kan 1-op-1 therapie of groepstherapie krijgen. Vaak gaat het om cognitieve gedragstherapie, maar er zijn ook andere therapievormen die kunnen helpen. Soms is een opname in een kliniek nodig. Bijna de helft van de mensen met anorexia herstelt volledig, maar sommigen blijven helaas in de greep van de ziekte.
"Cliënten beginnen vaak aan een behandeling met het idee dat het loslaten van de controle en het aankomen het moeilijkst is, maar dat is pas het begin."
Iemand met anorexia zoekt zelf vaak geen hulp, omdat je jezelf niet als ziek ervaart. Omdat het afvallen een gevoel van controle en rust kan geven, hebben mensen juist vaak het gevoel dat ze iets goeds doen. Daarom is het moeilijk te om bij jezelf te herkennen dat het ongezond is wat je doet. Juist daarom is alertheid van de omgeving erg belangrijk.
Heb jij hulp nodig? Of maak jij je zorgen over iemand in je omgeving? Dan kan je (anoniem) contact opnemen met MIND Hulplijn via 0900 1450 (doordeweeks van 09:00 – 21:00). Of kijk op wijzijnmind.nl voor de mogelijkheid om te chatten, e-mailen of WhatsAppen met een hulpverlener.
In het kort:
Afvallen en zo slank mogelijk worden. Die gedacht beheerst je leven als je anorexia hebt.
Perfectionisme, weinig zelfvertrouwen, faalangst en het vermijden van conflicten zijn kenmerken van veel mensen met anorexia. Maar ook omgevingsfactoren en biologische factoren kunnen een rol spelen.
Anorexia kan tot uiteenlopende lichamelijke en psychische klachten leiden. Bij 5 tot 10% van de gevallen leidt anorexia tot de dood.
Hoe eerder de behandeling start, hoe beter. Hoewel de behandelmethoden verschillen, bestaan de meeste in grote lijnen uit op gewicht komen en omgaan met de onderliggende gevoelens.
Geraadpleegde bronnen
En je weet het!
Anderen het laten weten?