Wie is Edward Said?

Als Said in 1935 in Jeruzalem geboren wordt, besturen de Britten Palestina. Hij groeit als christen op tussen voornamelijk moslims. Later gaat hij naar de Verenigde Staten om te studeren en werken. Daar blijft hij in de ogen van anderen steeds een Palestijn. Zijn leven lang voelt de Palestijns-Amerikaanse Said zich een buitenstaander.

Eerst probeert hij zo anoniem mogelijk door het leven te gaan. Dat lukt prima in zijn werk als hoogleraar vergelijkende literatuurwetenschap aan de Columbia University in New York. Via klassiekers uit verschillende taalgebieden, onderzoekt hij hoe verschillende vormen van cultuur naast elkaar bestaan.

Tot in 1967 de Zesdaagse Oorlog plaatsvindt, tussen Israël en de Arabische buurlanden. In de Verenigde Staten wordt de overwinning van Israël groots gevierd. Op slag voelt Edward Said zich meer Arabier en Palestijn dan ooit. Hij kan zich niet langer beperken tot academisch onderzoek, hij moét zich mengen in de politiek.

Het leidt tot zijn boek Oriëntalisme, dat hem in één klap geliefd én gevreesd maakt. In dat boek laat hij zien hoe mensen in het Westen vaak op een stereotype manier naar het Oosten kijken. Ze maken van de 'Oosterse mens' een soort tegenpool van hoe zij zichzelf zien. In hun ogen is de Oosterse mens sensueel, emotioneel, onbeschaafd en onderontwikkeld. Tegelijkertijd zet het Westen zichzelf neer als modern, beschaafd, rationeel en technisch ontwikkeld. Door 'de Ander' neer te zetten als minderwaardig, wordt het makkelijker om hen te onderdrukken. 

De effecten van het oriëntalisme ziet hij nog altijd terug. “Wij (Palestijnen) hebben ons land verloren, en tegelijk zijn wij gedehumaniseerd en gestereotypeerd als terroristen.” Hij doet er alles aan dit eenzijdige beeld bij te stellen en zet zich in voor de Palestijnse zaak. Voor sommige media een reden om hem te stereotyperen als 'Professor of Terror', voor de Amerikaanse FBI zelfs om hem te volgen. 

In een nieuw voorwoord op zijn boek schrijft Said: “We moeten ons juist concentreren op het samenwerken van culturen, die overlappen, van elkaar lenen, en samenleven”. Voor hem is het helder, de zogenaamde ‘clash of civilisations’ is verzonnen.