Wat is JA21?

In deze video legt NOS op 3 kort uit wat de belangrijkste standpunten zijn van JA21 en waar de partij bij de Tweede Kamerverkiezingen (2023) voor staat:

De sidekick van Eerdmans bij JA21, Annabel Nanninga, zou je kunnen kennen van de Amsterdamse gemeenteraad, de Eerste Kamer of van de Provinciale Staten, maar het is waarschijnlijker dat je haar gezien hebt bij de razend populaire tv-quiz De Slimste Mens. Daar maakt ze veel indruk met haar kennis en snelle antwoorden. 

Eerdmans en Nanninga zitten allebei eerst bij Forum voor Democratie, maar stappen eind 2020 uit de partij vanwege Baudet’s “extremistische opvattingen”. Eerdmans – van oorsprong bestuurskundige – snuffelt in zijn carrière aan verschillende politieke partijen voor hij met Nanninga eind 2020 JA21 opricht. Zo is hij onder meer projectmedewerker bij het CDA en secretaris van de Rotterdamse VVD-burgemeester Ivo Opstelten.

Annabel Nanninga (1977) opereert in het spoor van Theo van Gogh. Ze noemt de moord op hem door Mohammed B. in 2004 haar kantelpunt en het begin van haar rechtse politiek bewustwording. Het gedachtegoed van de vermoorde Rotterdamse Pim Fortuyn en de Amsterdamse filmmaker en regisseur Theo van Gogh zweeft een beetje boven de partij. Nanninga is net als Fortuyn en Van Gogh niet vies van een relletje en doet verschillende controversiële uitspraken. Zo publiceert ze in 2016 een interview met Holocaust-ontkenner David Irving en gebruikt ze in haar Geen Stijl-column een hatelijk en neerbuigend woord om bootvluchtelingen aan te duiden. Haar kwetsende humor en provocaties moeten we volgens haar niet te serieus nemen. Het is volgens haar vooral ironisch bedoeld, zoals haar inspiratiebron schrijver Gerard Reve met zijn ironische uitspraken ook vaak voor ophef zorgde.

Enkele van haar tweets worden als antisemitisch beschouwd, zoals de uitspraak in haar tweet: “Gas geven als je een Jood ziet, old habits die hard”, die zij verdedigt met de opmerking dat ze humoristisch en niet antisemitisch bedoeld waren. Nanninga in Nieuwe Revu: “Je kunt mijn columns grof of smakeloos vinden, maar ik heb er niets over te verbergen, ik weet hoe ik het schreef, en waarom. En dat vijandjes uit den treure met die citaten komen aanzetten als een oude demente labrador met een bal: dat moeten ze lekker doen.” Nanninga is een selfmade-journalist – ze stopte met haar gymnasiumopleiding na de vierde klas – en ging werken voor media als GeenStijl, Powned, The PostOnline en richtte online-magazine Jalta op.

In tegenstelling tot andere nieuwe partijen hebben deze twee lijsttrekkers wél bestuurlijke ervaring. Nanninga zat in de Amsterdamse gemeenteraad en zit nu voor JA21 in de Provinciale Staten en de Eerste Kamer. Eerdmans’ politieke basis ligt bij de Leefbaar-partijen. Hij begon bij de afdeling Capelle, later Rotterdam. Hij was deeltijdwethouder in Capelle a/d IJssel en werd in 2014 namens de LPF wethouder voor veiligheid, handhaving en buitenruimte in Rotterdam. Daarna was Eerdmans fractievoorzitter van Leefbaar Rotterdam en zat hij namens die partij van 2014 tot 2018 in de gemeenteraad. Ook heeft Eerdmans nog een verrassende andere carrière naast zijn politieke bestaan: hij treedt graag op als dj Jopie.

JA21 presenteert een rechts-conservatieve agenda met liberale thema’s als orde en gezag, een kleinere overheid en lagere belastingen. Veiligheid moet “topprioriteit” worden. Dus pleiten ze voor meer mankracht bij de politie en het OM, snelrecht voor criminelen en strengere straffen. Voor zware criminelen met een dubbele nationaliteit heeft JA21 een aparte aanpak in gedachten, want die moeten worden gedenaturaliseerd én vervolgens het land worden uitgezet. Aardgas zien zij als ‘een prima optie’ en moderne kolencentrales moeten gewoon open blijven.

Waar niet aan te tornen valt, is de discussie over de Nederlandse identiteit en integratiepolitiek. Onze taal, cultuur, normen en waarden als basis. Immigranten horen zich aan te passen en ze zijn tegen ‘de islamisering van Nederland’. Wellicht hier met Van Gogh en Fortuyn in gedachten - want die bekochten hun vrijheid van meningsuiting met de dood – maar JA21 wil de vrijheid van meningsuiting met “hand en tand verdedigen”. Geen identiteitspolitiek, geen afgedwongen quota en geen opgelegde diversiteit, stoppen met “het uitwissen van de Nederlandse geschiedenis”. Excuses ‘voor wie we zijn’ zijn is niet nodig, stelt JA21. Buitenlandse financiering van moskeeën en islamscholen moet verboden worden, het boerkaverbod moet worden uitgebreid. Ook in het Europees Parlement is JA21 vertegenwoordigd. Volgens Eerdmans moet Nederland daar meer zijn ‘eigen belang’ voorop stellen. Hun asielstandpunt is zeer streng te noemen. Nederland zou jaarlijks maximaal vijfduizend asielzoekers moeten opnemen, stelt Eerdmans in een radio-interview:

Ze hebben de conservatieve VVD-stemmer in het vizier en mikken ook op teleurgestelde burgers die niks zien in progressieve kabinetsplannen. Ze hekelen ‘woke-politiek’, zoals het aanbieden van excuses voor het slavernijverleden van Nederland. Eerdmans vindt die excuses een vorm van ‘presentisme’, het verleden beoordelen met de bril van nu. Geen excuses, en JA21 wijst ook het fonds af dat moet zorgen voor het vergroten van het historisch bewustzijn rondom slavernij. “Tweehonderd miljoen om een schuld af te lossen waar geen levende ziel nu verantwoordelijk voor is”, stelt Eerdmans in de Tweede Kamer. “Het is het in stand houden van aangepraat slachtofferschap en laten we wel wezen: de bejaarden van nu, die wij wél een en ander verschuldigd zijn, kunnen ook wel 200 miljoen euro gebruiken voor hun verwarming en boodschappen.”

JA21 is de verkiesbare concurrent van de PVV, BVNL, FvD en ook de VVD. Toen VVD-leider Mark Rutte het verwijt maakte dat met JA21 ‘niet te onderhandelen valt’, zegt Nanninga daar het volgende over in De Telegraaf: “Ik vind dat een heel mooi compliment. Hij vindt het vervelend dat wij bij onderhandelingen ons verkiezingsprogramma voorlezen.”

Werken moet lonen en van ‘doorgeslagen politieke correctheid’ zijn ze niet gediend. Net als BBB, FvD en BVNL gruwen ze van ambitieuze klimaatdoelen en een strenger klimaatbeleid: het klimaatakkoord en de Klimaatwet moeten van tafel. “We moeten stoppen met het huidige onhaalbare en onbetaalbare klimaatbeleid waarmee de welvaart van ons land op het spel gezet wordt”, stellen de conservatief-liberalen. Net als de andere rechtse nieuwkomers ambieert JA21 het om “een brede volkspartij op rechts” te worden. JA21 wil geen eeuwige oppositiepartij zijn of alleen staan in het politieke krachtenveld. Zelf omschrijven ze het zo: ‘Om zoveel mogelijk van onze ideeën te realiseren zijn wij altijd op zoek naar raakvlakken met andere partijen. Dat is onze manier van politiek bedrijven.’ In de praktijk zijn er naast samenwerking ook regelmatig harde aanvaringen met ideologisch tegengestelden als GroenLinks of D66.

Zowel Eerdmans als Nanninga komen uit de media. Zij gebruiken weinig tot geen jargon en formuleren duidelijk. Niet voor niets ontving Eerdmans in 2005 de Thorbeckeprijs, een prijs voor politieke welsprekendheid. Zij schuwen toefjes populisme niet en gaan de confrontatie aan met het kabinet over ‘de puinhoop’ of ‘chaos’ in Nederland. JA21 wil graag uitstralen dat ze – hoewel ze nog een jonge partij zijn in politiek Den Haag, want ze bestaan pas vanaf december 2020 – desalniettemin een betrouwbare en solide partij zijn. Hun standpunten typeren ze als ‘verstandig, rechts beleid’ en om hun eigen urgentie te benadrukken hebben ze deze hashtag in het leven geroepen voor bij de Provinciale Statenverkiezingen: #HetMoetEchtAnders. Bij de Provinciale Statenverkiezingen op 15 maart 2023 haalt de partij 3 zetels in de Eerste Kamer. 

Na de Provinciale Statenverkiezingen in maart 2023 wordt Annabel Nanninga de fractievoorzitter van JA21 in de Eerste Kamer en tegelijk is ze gemeenteraadslid in Amsterdam. Dit zorgt voor onrust binnen de partij en in augustus stappen 6 prominente leden uit de partij omdat ze 'de interne democratisering en professionalisering' van de partij vinden mislukt. Daarnaast geven twee Kamerleden (Nicki Pouw-Verweij en Derk Jan Eppink) aan niet door te willen als kamerlid van JA21. Op 1 september 2023 sluiten ze zich bij BBB waardoor JA21 nog met één zetel in de Tweede Kamer zit. Bij de Tweede Kamerverkiezing in datzelfde jaar behoudt JA21 deze zetel.