Wat is GroenLinks?
Wat is GroenLinks?
Laatste update: 05-08-2024
GroenLinks is lange tijd een kleine partij van pacifisten en milieuactivisten. Paul Rosenmöller maakt de partij groot. Na turbulente tijden en een historisch laag zetelaantal van vier zetels behaalt GroenLinks bij de Kamerverkiezingen van 2017 onder leiding van Jesse Klaver veertien zetels. In 2023 bundelen GL en de PvdA hun krachten met Frans Timmermans als lijsttrekker.
Redacteur: Leonard Ornstein
In deze video legt NOS op 3 kort uit wat de belangrijkste standpunten zijn van GroenLinks-PVDA en waar ze bij de Tweede Kamerverkiezingen (2023) voor staan:
Wil je ook weten waar de andere politieke partijen voor staan? Bekijk dan hier de hele video.
Wat vindt GroenLinks?
GroenLinks is een progressieve partij. Hun ideale samenleving is eerlijk, duurzaam en rechtvaardig. De massaconsumptie van de Westerse mens moet stoppen en grote investeringen in het milieu zijn hard nodig, vinden ze. Schone lucht, het tegengaan van de opwarming van de aarde en het aanpakken van afval en de ‘plastic soep’ zijn speerpunten van GroenLinks. Er moet bijvoorbeeld statiegeld komen op kleine blikjes en flesjes, kolencentrales moeten gesloten worden en er moet een speciale minister van Klimaat en Duurzame Energie komen.
De partij is tegen wat ze zelf ‘economisme’ noemen. Daarmee bedoelen ze dat alle problemen en oplossingen in geld en economische groei worden uitgedrukt. Mensen worden dan cijfers, terwijl welvaart zoveel meer is dan dat, schrijven ze.
In hun beginselprogramma staat dat GroenLinks “een rechtvaardige verdeling wil van macht, kennis, bezit, arbeid en inkomen, zowel in Nederland als op wereldschaal”. Ieder mens heeft recht op een behoorlijke bestaanszekerheid, goede huisvesting en toereikende gemeenschapsvoorzieningen. Zo wil de partij bijvoorbeeld gratis kinderopvang. De partij komt in het verzet tegen “uitbuiting en onderdrukking van groepen en volkeren”. Er moet ruimte zijn in de samenleving voor de ‘zachte’ waarden, zoals oog voor het milieu, het helpen van mensen met minder kansen en de vrijheid om te zijn wie je bent. Vluchtelingen moeten op humane wijze worden opgevangen. Mensen moeten weer vertrouwen in elkaar krijgen. GroenLinks is voor Europa en andere hechte samenwerkingen.
Lijsttrekker Jesse Klaver spreekt zijn partijgenoten toe op het congres van GroenLinks.
Hoe is GroenLinks begonnen?
De partij is ontstaan uit een fusie van andere partijen. De Communistische Partij (CPN), de Pacifistisch Socialistische Partij (PSP), de Politieke Partij Radikalen (PPR) en de Evangelische Volkspartij (EVP) zijn allemaal samengekomen in GroenLinks.
In de jaren tachtig zijn de linkse partijen steeds minder populair en in 1986 lijden de vier ‘klein-linkse’ partijen een grote nederlaag. Het zijn de jaren van de populaire, ‘rechtse’ minister-president Ruud Lubbers (CDA), van het geloof in de terugtredende overheid en marktwerking. Een nieuwe maatschappij is aan het ontstaan, en er is behoefte aan een nieuwe, linkse partij. Op 19 mei 1989 nemen de bestuurders van de betrokken partijen het besluit om met elkaar onder de naam ‘Groen Links’ (toen nog met spatie tussen de twee woorden) deel te nemen aan de verkiezingen. Zij sluiten een electoraal akkoord met elkaar. De officiële oprichtingsdatum is 24 november 1990, want dan wordt de partij daadwerkelijk opgericht en komt er één partijorganisatie.
De presentatie van het akkoord en het programma van Groen Links in Nieuwspoort (30 mei 1989). Ina Brouwer (CPN) en Bas de Gaay Fortman (PPR) zijn verwikkeld in een links onderonsje.
Ria Beckers (1938-2006) wordt gekozen als allereerste partijleider en lijsttrekker voor GroenLinks. Deze lerares klassieke talen is in 1977 de eerste vrouwelijke lijsttrekker in Nederland. Ze leidt dan nog de PPR. Ze wordt gezien als een gedreven, gerespecteerd politica.
De kleine linkse partijen willen als één grote fractie terugkomen in de Tweede Kamer. De lijsttrekker van het nieuwe Groen Links, Ria Beckers, mikt op elf zetels.
‘Groen Links komt eraan’, is de leus en gehoopt wordt op elf zetels in de Tweede Kamer. De opiniepeilingen staven deze mooie voorspelling. Maar ook in die tijd konden opiniepeilers er wel eens naast zitten. Slechts zes zetels in de Tweede Kamer behaalt GroenLinks in 1989 onder leiding van Ria Beckers. De teleurstelling over de uitslag is groot.
Groen Links-politici volgen de verkiezingsuitslagen in Utrecht. Van links naar rechts: Andrée van Es, Paul Rosenmöller, Ria Beckers (onder), Pieter Lankhorst, Ina Brouwer en Wilbert Willems.
Wie zijn de leiders van GroenLinks?
In 1994 kiest de partij voor iets unieks: twee politici zijn lijsttrekker voor GroenLinks. Voormalig CPN’er Ina Brouwer en Mohamed Rabbae vormen een duo-lijsttrekkerschap naar aanloop van de Tweede Kamerverkiezingen. Met het duo-lijsttrekkerschap geven zij gestalte aan het ideaal om niet honderd uur per week met die politieke baan bezig te zijn, maar om er ieder nog een privéleven op te kunnen nahouden én politiek leider te zijn.
In dit verkiezingsspotje van GroenLinks uit 1993 worden de twee lijsttrekkers voorgesteld.
Maar het wordt geen succes. Er lijkt weinig chemie tussen beide lijsttrekkers te zijn en de partij verliest bij de verkiezingen. Hun opvolger, Paul Rosenmöller, zal lange tijd de invloedrijke leider van GroenLinks zijn: van 1994 tot en met 2002.
Paul Rosenmöller en Groen Links voeren actie in Amsterdam tegen de uitlaatgassen van autoverkeer (1990)
Eind jaren negentig is Rosenmöller op het hoogtepunt van zijn roem. In 1998 ontvangt hij de Thorbeckeprijs voor welsprekendheid, de partij scoort goed bij de Tweede Kamerverkiezingen en gaat van vijf naar elf zetels. Alles lijkt te kloppen en GroenLinks droomt zelfs over regeren. Maar een schokkende politieke gebeurtenis zorgt ervoor dat GroenLinks sterk in populariteit daalt. Op 6 mei 2002 wordt LPF-leider Pim Fortuyn in het Hilversumse Mediapark vermoord, door milieuactivist (geen GroenLinks-lid) Volkert van der G.
Rosenmöller ligt de gehele verkiezingscampagne daarvoor al in de clinch met Fortuyn. Hij lijkt ook de enige van de lijsttrekkers te zijn die Fortuyn – altijd ad rem en brutaal – in debatten aankan. Later, als Fortuyn vermoord is, richt veel van de woede zich richting Rosenmöller en GroenLinks.
Als een van de weinigen heeft Rosenmöller een scherp antwoord op Pim Fortuyn. Maar de verwijten die hij Fortuyn maakt komen na de moord op de populaire politicus als een "boemerang" bij hem terug.
Als blijkt dat de moordenaar een milieuactivist is, stroomt er veel haatmail binnen bij GroenLinks. “De kogel kwam van links”, zegt kersvers LPF-voorzitter Peter Langendam in een interview met Het Parool op 13 mei 2002. Hij acht met name GroenLinks en de PvdA verantwoordelijk voor de sfeer waarin Fortuyn vermoord kon worden. In de verkiezingen van 2002 is de LPF de grote winnaar en GroenLinks behaalt 10 zetels, veel minder dan de eerdere, gunstige prognoses. Als het kabinet met de LPF al na 87 dagen valt en het tijd wordt voor nieuwe verkiezingen, besluit Rosenmöller om op te stappen en wordt Femke Halsema lijsttrekker van GroenLinks.
Halsema laat GroenLinks een nieuwe koers inslaan: tegen de harde, populistische tijdgeest in, met de leus ‘Knokken voor wat kwetsbaar is’ en later in de keuze voor een links-liberale koers, een omstreden keuze in haar partij. Vrijzinnigheid is het magische woord, daarmee moet de conservatieve tijdgeest worden bestreden.
Halsema's scherpe stijl van oppositievoeren levert GroenLinks tien zetels op bij de verkiezingen van 2010.
In 2015 staat een nieuwe lijsttrekker op: Jesse Klaver. Hij valt meteen op doordat hij de politieke boodschap op een ‘hippe’ manier uitdraagt: met meet-ups, bijeenkomsten in concertzalen en sociale media. Hij verjongt de partij. Zijn toon en boodschap slaan aan onder een nieuwe, jonge generatie: hij vertegenwoordigt een nieuwe maatschappelijke onderstroom die zich verzet tegen het ‘ieder voor zich’-denken.
Jesse Klaver is een jonge politicus die droomt over het veranderen van de wereld, of tenminste Nederland. En dan het liefst wel met GroenLinks in het kabinet. De eerste uitslag is goed: in maart 2017 behaalt de partij 14 zetels. Maar tot kabinetsdeelname komt het niet omdat GroenLinks zich tijdens de formatie-onderhandelingen niet kan vinden in het migratiebeleid van de andere beoogde coalitiepartners VVD, D66 en CDA. Hoewel Klaver samen met Ploumen van de PvdA als een gezamenlijk progressief blok optreedt tijdens de formatie in 2021 komen beide partijen niet in het kabinet Rutte IV.
Mijn ideaal is dat de PvdA en GroenLinks met een gezamenlijk programma de volgende verkiezingen voor de Tweede Kamer ingaan.
Jesse Klaver, 7 oktober 2022, NRC
Waar staat de partij nu?
Sinds 2023 bundelen GroenLinks en PvdA hun krachten in een progressief coalitieakkoord om in het sterk versnipperde politieke landschap voor de progressieve kiezer meer zichtbaar te zijn. De partijen doen wel afzonderlijk mee aan de Provinciale Statenverkiezingen in 2023, maar vormen na de verkiezingen één gezamenlijke fractie in de Eerste Kamer. Bij de Tweede Kamerverkiezingen in november 2023 gaan de twee partijen met één lijst en één programma de verkiezingen in.
De leden van GroenLinks en PvdA kiezen Frans Timmermans als hun nieuwe lijsttrekker voor de Tweede Kamerverkiezingen van 2023. Timmermans is op dat moment nog vicevoorzitter van de Europese Commissie, maar hij besluit die functie neer te leggen. Eerder was hij minister en staatssecretaris van Buitenlandse Zaken en Tweede Kamerlid voor de PvdA. De gezamenlijke lijst haalt 25 zetels bij de Tweede Kamerverkiezingen in 2023.
NOS op 3 legt uit wie lijsttrekker Frans Timmermans is.
In het kort:
GroenLinks is een progressieve partij die een eerlijke, duurzame en rechtvaardige samenleving nastreeft. De massaconsumptie van de westerse mens moet een halt toegeroepen worden en grote investeringen in het milieu zijn hard nodig.
De partij is ontstaan uit een fusie van de Communistische Partij (CPN), de Pacifistisch Socialistische Partij (PSP), de Politieke Partij Radikalen (PPR) en de Evangelische Volkspartij (EVP).
GroenLinks-leider Paul Rosenmöller wordt eind jaren negentig als onbetwiste oppositieleider gezien. Maar de felheid waarmee hij Pim Fortuyn in 2002 bestrijdt komt na de moord op de populaire politicus "als een boemerang" terug. Rosenmöller wordt bedreigd en besluit op te stappen.
Zijn opvolger is Femke Halsema. Haar scherpe en herkenbare oppositie wordt beloond met 10 zetels bij de Tweede Kamerverkiezingen in 2010.
Jesse Klaver is sinds 2015 de lijsttrekker van GroenLinks. De jonge idealistische lijsttrekker maakt de partij weer populair bij jongeren. Ondanks de vorming van een progressief formatieblok met de PvdA ziet de partij geen kans om aan het nieuwe kabinet Rutte IV deel te nemen.
Groen Links en de PvdA bundelen de krachten bij de Tweede Kamerverkiezingen in 2023. Frans Timmermans wordt lijsttrekker. De linkse combinatie behaalt 25 zetels.
En je weet het!
Anderen het laten weten?
