Wat is de VVD?
Wat is de VVD?
Laatste update: 05-08-2024
Ze hebben geregeerd met een waaier aan partijen, van de PvdA tot de PVV. Lange tijd is dit de club geweest van de parelkettinkjes en corpsballen. Maar tegenwoordig wil de partij vooral dat we allemaal ‘normaal’ doen. In 2023 verliest de VVD de verkiezingen en is het niet meer de grootste partij van het land. In 2024 sluit het een coalitieakkoord met PVV, NSC en BBB en wordt het kabinet-Schoof een feit. Hoe is deze partij eigenlijk ontstaan?
Redacteur: Leonard Ornstein
In deze video legt NOS op 3 kort uit wat de belangrijkste standpunten zijn van de VVD en waar de partij bij de Tweede Kamerverkiezingen (2023) voor staat:
Wil je ook weten waar de andere politieke partijen voor staan? Bekijk dan hier de hele video.
Wat vindt de VVD?
In de beginselverklaring van de Volkspartij voor Vrijheid en Democratie (VVD) staan vijf belangrijke uitgangspunten: vrijheid, verantwoordelijkheid, verdraagzaamheid, sociale rechtvaardigheid en gelijkwaardigheid van mensen.
Vrijheid beleef je alleen wanneer je ook besef hebt van verantwoordelijkheid vinden liberalen. Een mens moet de gevolgen van zijn daden zelf dragen. Kan een mens zichzelf niet redden, dan moet hij geholpen worden. De rol van de overheid moet niet te groot zijn, is de klassiek liberale gedachte. De overheid moet dan ook een zo groot mogelijke geestelijke, staatkundige en maatschappelijke vrijheid waarborgen voor iedereen. Sociale rechtvaardigheid moet bevorderd worden en iedereen krijgt gelijke kansen. Daarmee bedoelt de liberaal: gelijke ontwikkelings- en ontplooiingskansen, die je als individu zelf moet grijpen.
De Volkspartij voor Vrijheid en Democratie is een rechtse partij, maar niet per se conservatief. Zo is de partij voorstander van het homohuwelijk en van euthanasiewetgeving. De VVD is medebouwer van de sociale verzorgingsstaat zoals die na 1945 is ontstaan. Wel met de liberale kanttekening erbij dat de burgers ook een eigen grote verantwoordelijkheid dragen voor het vormgeven van hun leven en niet te veel moeten leunen op de staat. Daarom streeft zij naar lagere overheidsuitgaven en een kleinere rol voor de staat dan bijvoorbeeld de PvdA.
De VVD is van oudsher sterk Atlantisch (op de Verenigde Staten) georiënteerd. Ten tijde van de Koude Oorlog is de partij de krachtigste verdediger van de NAVO, het Noord-Atlantisch bondgenootschap en van een sterke defensie. De VVD is voorstander van verdediging van de internationale rechtsorde en steunt steeds inzet van Nederlandse militairen in VN- of NAVO-verband. Ook zijn zij vóór Europese samenwerking en diverse liberalen spelen een prominente rol op Europees gebied. De VVD is wel kritisch over de verdere uitbreiding van de Unie, de Brusselse bureaucratie en te veel EU-invloed op beleid in de afzonderlijke EU-lidstaten. Zij willen minder invloed op Nederland van 'superstaat' Europa.
Hoe is de VVD ontstaan?
Liberalen zijn niet zo van de verenigingen, zeggen ze zelf met enige trots. Ze hebben van nature niet veel met een hechte partijstructuur en met maatschappelijke organisaties en instituties die verwant zijn aan een politieke partij, zoals bijvoorbeeld de vakbond met de PvdA en de kerk met de christelijke partijen. Individuen zijn het, een partij van ondernemers en vrijbuiters.
De VVD is geen stokoude partij. Pas in 1948 wordt de partij opgericht. Twee mannen staan aan het begin van de VVD: Pieter Oud, afkomstig uit de PvdA, en Dirk Stikker, die daarvoor zijn eigen Partij van de Vrijheid heeft. Allebei zien ze de VVD als dé partij die mist in de politiek. “Het liberalisme is de drager van de vooruitgang,” stelt partijleider Pieter Oud tijdens de oprichtingsvergadering van de VVD.
De nieuwe, liberale partij doet in 1948 mee aan de verkiezingen van de Tweede Kamer en behaalt in één klap acht zetels. De VVD wordt gevraagd om mee te regeren. Het kabinet Drees-Van Schaik wordt verder gevormd met de KVP de PvdA en de CHU. Lang is de VVD een kleine partij: nog tot 1971 heeft de VVD een bescheiden aantal Kamerzetels van zestien. Daarna groeit de partij gestaag. In 2010 bereikt de VVD een electoraal hoogtepunt, want in dat jaar wordt het de grootste partij van Nederland met 31 zetels en krijgt Nederland na bijna honderd jaar weer een liberale minister-president: Mark Rutte.
Kabinet Drees-Van Schaik op het bordes van Paleis Soestdijk in 1948.
Wie zijn de leiders van de VVD?
De VVD heeft bekende leiders gehad. Zoals Hans Wiegel. Hij is charismatisch en welbespraakt en weet de wat elitaire partij om te vormen en middengroepen te bereiken. Ook zoekt hij de confrontatie met PvdA-leider en minister-president Joop den Uyl. Dat leidt tot spraakmakende debatten. Wiegel weet de media te vinden, en de media hem.
Frits Bolkestein leidt zijn partij in 1994 en 1998 naar grote overwinningen. In die 'Paarse jaren' is hij vernieuwend met zijn toespraken over migratie en het minderhedenbeleid en mengt hij zich over allerlei onderwerpen veel in het publieke debat. Een on-Nederlands politicus, wordt wel over hem gezegd, geen bruggenbouwer of man van de compromissen, hij is meer van het benoemen van problemen. De PvdA verwijt hem in die tijd populisme en het aanwakkeren van nationalistische gevoelens. Maar vriend en vijand is het erover eens dat hij de VVD met visie geleid heeft.
Frits Bolkestein
Geert Wilders en Ayaan Hirsi Ali zijn beiden VVD-Kamerlid en vertrekken beiden (los van elkaar) na veel tamtam uit de partij. In 2004 raakt Wilders in conflict met de VVD-leiding omdat hij tegen de toetreding van Turkije tot de Europese Unie is en dat openlijk uit. In september 2004 stapt hij uit de VVD en begint hij zijn eigen partij. Ayaan Hirsi Ali wordt min of meer gedwongen om op te stappen door haar eigen partijgenoot Rita Verdonk. Verdonk is op dat moment minister van Vreemdelingenzaken en Integratie en betwist het Nederlanderschap van Hirsi Ali: zij is gevlucht uit Somalië en genaturaliseerd in 1997.
Op 16-jarige leeftijd komt de jonge Mark Rutte bij de JOVD terecht, de jongerenorganisatie van de VVD. Het is 1983 en de VVD is populair onder jongeren door de aansprekende lijsttrekker Ed Nijpels.
Bij de JOVD leert Rutte debatteren, netwerken, ruzies beslechten en doet hij politieke vriendschappen op. Rutte werkt na zijn studie geschiedenis bij Unilever, maar blijft ook na zijn JOVD-tijd betrokken bij de partij. Een kritische VVD’er is hij, een die sterke uitspraken niet schuwt. Zo zegt hij in 2004 dat de VVD een ‘sleets merk’ is met een hoog gehalte aan ‘parelkettingen’. “We zijn nog te veel de partij van Wassenaar, rijke mensen en asociaal beleid.”
Na een grimmige interne verkiezingsstrijd met Rita Verdonk wordt Mark Rutte in 2006 gekozen tot lijsttrekker van de partij. Hij heeft het sindsdien vaak over ‘normaal doen’. Het begint bij een venijnig debatje tijdens de Algemene Beschouwingen in 2011 tussen Geert Wilders en Mark Rutte, waarin Wilders de minister-president toebijt: "Doe even normaal, man." Rutte reageert onmiddellijk: "Wat nou normaal? Doe lekker zelf normaal joh, tjonge jonge." Een veelvuldig herhaald incident, ‘even normaal doen’ begint een eigen leven te leiden.
Aanvaring tussen premier Mark Rutte en Geert Wilders
De VVD voelt de hete adem van de PVV in de nek, met hun sterke, scherpe anti-moslim en anti-immigratiestandpunten die in goede aarde vallen bij een deel van het Nederlandse kiezerspubliek, en ook bij potentiële VVD-stemmers. Rechts inhalen wil en kan Rutte de PVV niet, maar er in de buurt blijven wil hij wel. 'Normaal.doen.' wordt de campagneleus van de VVD, waarin de altijd lachende minister-president wordt aangehaald als voorbeeld van optimisme. VVD’ers zijn optimisten, is de boodschap.
Rutte zal geen grote ideologische vergezichten schetsen of een ideeënstrijd aangaan. Hij is meer van de praktische politiek. Dat legt hem geen windeieren. Hij wordt in 2010 premier. Hoewel zijn positie wankelt in 2021 door de toeslagenaffaire blijft zijn partij aan de winnende hand. Een jaar later voert het nieuwe kabinet opnieuw zijn naam: Rutte IV. Maar in 2023 valt dit kabinet over de asiel- en migratieproblematiek en kondigt Rutte aan dat hij vertrekt uit de politiek.
Dilan Yesilgöz volgt Rutte op als lijsttrekker van de VVD. Yesilgöz wordt in 1977 geboren in de Turkse hoofdstad Ankara. Op haar 7e vlucht ze samen met haar moeder en zusje naar Kos en later naar Nederland. Tussen 2017 en 2021 is ze Tweede Kamerlid voor de VVD en in mei 2021 wordt ze benoemd als staatssecretaris van Economische Zaken en Klimaat. Vanaf 2022 is ze minister van Justitie en Veiligheid. De VVD verliest bij de Tweede Kamerverkiezingen 10 zetels en komt met 24 zetels in de Tweede Kamer. In 2024 sluit Yesilgöz een coalitieakkoord met PVV, NSC en BBB. Met deze partijen vormt de VVD het kabinet-Schoof dat op 2 juli 2024 van start gaat.
NOS op 3 legt uit wie VVD-lijsttrekker Dilan Yeşilgöz is.
In het kort:
De VVD staat voor: vrijheid, verantwoordelijkheid, verdraagzaamheid, sociale rechtvaardigheid en gelijkwaardigheid van mensen.
De VVD wordt opgericht door Pieter Oud van de PvdA en Dirk Stikker van de Partij van de Vrijheid. Een liberale partij zoals de VVD is van nature niet verbonden aan maatschappelijke organisaties en instituties.
In het verleden leidden politici als Hans Wiegel, Ed Nijpels en Frits Bolkestein de VVD.
Mark Rutte is historicus en leert bij de JOVD (jongerenpartij van de VVD) debatteren en netwerken. Zijn partij is de grootste en hij is sinds 2010 premier van Nederland.
In 2023 kondigt hij zijn vertrek aan uit de politiek, na de val van kabinet Rutte IV. De nieuwe lijsttrekker van de VVD is Dilan Yesilgöz.
Na verlies van de verkiezingen in 2023 vormt de VVD in 2024 samen met PVV, BBB en NSC het kabinet-Schoof.
En je weet het!
Anderen het laten weten?
