Wat is de BoerBurgerBeweging (BBB)?

Een verrassende nieuwkomer wordt Caroline van der Plas (1967) genoemd, voorvrouw en medeoprichter van one issue-partij de BoerBurgerBeweging (BBB). Zij sprong in het gat dat het CDA liet vallen bij een deel van hun potentiële kiezers: de boeren. Haar motivatie? ‘Ik besefte: in de Nederlandse politiek mag men wat meer het gezonde verstand gebruiken, zoals we dat op het platteland ook doen’, stelt ze op de website van de Tweede Kamer. Haar kernboodschap: 'Plattelandsthema’s verdienen veel meer aandacht in Den Haag.'

Van der Plas werpt zich succesvol op als belangenbehartiger van de agrarische sector en dat doet ze - zoals media niet nalaten liefkozend te melden - op een authentieke manier. Op politiek jargon is ze niet te betrappen, met meel in de mond spreekt ze evenmin. Minder regelgeving en meer waardering, dat is volgens Van der Plas wat boeren nodig hebben in Nederland. Want boeren, dat is ‘een mooi volk, nuchter, de poten in de klei, geen blabla’.

Ongepolijst en strijdbaar is Van der Plas het gezicht van het boerenprotest tegen de stikstofplannen van het kabinet geworden. Wie de BBB-fractievoorzitter in het openbaar ziet spreken of interviews met haar leest, kan ferme statements (‘de belachelijke stikstofcrisis’) en korte antwoorden verwachten. Daarbij is enig populisme haar niet vreemd. Zo bagatelliseerde ze in de zomer van 2022 de oproep van 36 vooraanstaande wetenschappers om vast te houden aan het halen van de stikstofnormen en trok ze wetenschappelijke cijfers in twijfel.

Caroline Ann Maria, half-Iers, groeide op in Katwijk, waar haar vader sportjournalist was en haar moeder CDA-raadslid en wethouder. Ze is de jongste in een katholiek gezin met oudere broers. Haar carrière in de journalistiek en communicatie is nauw verweven met de agrarische sector: ze schreef over de vleesindustrie, werkte als communicatiemedewerker voor LTO Noord en de Nederlandse Bond van Varkenshouders, schreef voor Akkerwijzer en Melkvee en was onder andere chef-redacteur van Pig Business en Pluimveeweb. Als journalist kent ze de kracht van de media en de mediagenieke Van der Plas weet er goed gebruik van te maken. Vaste gast bij talkshows en nieuwsrubrieken, maar ook een tv-programma als Boerderij van Dorst of De Slimste Mens schuwt ze niet. Mede door haar optreden in tal van programma's is ze heel populair geworden.

Van der Plas stelt zich soms kwetsbaar op en is openhartig over haar privéleven. Zo vertelde ze in de media dat enkele maanden voor ze in de Kamer werd gekozen haar man Jan Gruben overleed aan alvleesklierkanker. Hij noemde haar altijd ‘Lientje’, het is haar Twitternaam geworden. Even openhartig is ze in de zomer van 2022 over doodsbedreigingen die ze ontvangt. Van der Plas beweegt zich niet meer onbekommerd op straat en vertelt over de impact die de bedreigingen hebben op haar moeder en haar kinderen in de SBS-talkshow HLF8: “Mijn moeder is heel bang haar dochter kwijt te raken”.

Van der Plas’ felle verzet tegen wat zij noemt de ‘stikstof-lockdown’ levert haar naast veel populariteit onder de boeren ook een hoog aantal zetels op in de peilingen. Met de Tweede Kamerverkiezingen van 2023 weet de partij 8 zetels te bemachtigen.

Ook over andere onderwerpen en sectoren staan de standpunten kernachtig verwoord, zoals over de zorg (‘Er moet een landelijk zorgfonds komen’, ‘De anticonceptiepil terug in het basispakket van de zorgverzekeraars’) en over het onderwijs: laat de basisbeurs terugkeren voor alle studenten, spreek niet over hoogopgeleiden of laagopgeleiden maar over theoretisch en praktisch opgeleiden. Voedselonderwijs op de basisschool wordt verplicht, waarin boerderijeducatie en kooklessen een wezenlijk onderdeel in vormen.

Wat aan Van der Plas en dus aan BBB kleeft, is dat zij dankzij haar vorige banen nogal nauwe banden heeft met de vleesindustrie en met mengvoedergiganten als ForFarmers en AgriFirm. Van der Plas kent die wereld goed uit haar tijd als bedrijfsjournalist- en communicatiemedewerker. Strengere stikstofnormen betekent een halvering van de veestapel en dat zou deze bedrijven zwaar treffen in hun omzet. Van der Plas ageert fel tegen de aantijging van belangenverstrengeling en ziet zichzelf ook niet als spreekbuis van de voederindustrie, maar als zelfbenoemde woordvoerder van de boeren.

BBB zit meestal rechts van het midden, maar kan bijvoorbeeld met zorgstandpunten meer in de SP-hoek uitkomen. Van der Plas trekt inhoudelijk op met PVV, JA21, NSC en ook weleens met Forum voor Democratie. Zo vroeg ze zich in de Tweede Kamer af waarom Covid-19 eigenlijk als een zware ziekte wordt bestempeld door de overheid, en vond daarmee Forum aan haar zijde.

In het verkiezingsprogramma 'BBB levert' voor de verkiezingen van 2025 lijkt de partij steeds meer op te schuiven richting PVV. Van der Plas en Mona Keijzer leggen de nadruk op strengere asielmaatregelen vanwege de 'islamisering van Nederland' en het tegengaan van 'klimaatgekte'.

Net als Van der Plas was Koekoek van de gewonemensentaal: ‘ik krijg nooit geen beurt’ was zijn gevleugelde uitspraak als de Kamervoorzitter hem niet het woord gaf. Koekoek was tegen overheidsbemoeienis van het platteland. Hij raakte in opspraak toen op zijn weiland verwaarloosde pony’s werden aangetroffen. Wat interessant is, is dat het Boer Koekoek lukte om midden jaren zestig ook electorale steun te krijgen van niet-agrariërs. Andere ontevreden kiezers steunden hem en zijn Boerenpartij: in 1963 haalde hij drie en in 1967 zeven zetels. Hij sprak toen al over een thema dat ook Van der Plas regelmatig aanhaalt: de kloof tussen de gevestigde politieke partijen en de kiezer.

De prille partij komt samen met PVV, VVD en NSC in het kabinet-Schoof. Hiermee wordt BBB drie jaar na de entree in de Tweede Kamer een regeringspartij. Een jaar later, in juni 2025, stapt de PVV uit de coalitie en valt het kabinet. Bij de daaropvolgende vervroegde verkiezingen verliest de BBB 3 zetels en keert het met drie zetels terug in het parlement. In de Eerste Kamer splitsen zich in de periode erna vier van de 16 BBB senatoren af van de BBB-fractie. Zij voelen zich niet meer thuis bij de koers van de partij.