Wat is de BoerBurgerBeweging (BBB)?

In deze video legt NOS op 3 kort uit wat de belangrijkste standpunten zijn van de BBB en waar de partij bij de Tweede Kamerverkiezingen (2023) voor staat:

Een verrassende nieuwkomer wordt Caroline van der Plas (1967) genoemd, voorvrouw en medeoprichter van one issue-partij de BoerBurgerBeweging (BBB). Zij sprong in het gat dat het CDA liet vallen bij een deel van hun potentiële kiezers: de boeren. Haar motivatie? ‘Ik besefte: in de Nederlandse politiek mag men wat meer het gezonde verstand gebruiken, zoals we dat op het platteland ook doen’, stelt ze op de website van de Tweede Kamer. Haar kernboodschap: 'Plattelandsthema’s verdienen veel meer aandacht in Den Haag.'

Van der Plas werpt zich succesvol op als belangenbehartiger van de agrarische sector en dat doet ze - zoals media niet nalaten liefkozend te melden - op een authentieke manier. Op politiek jargon is ze niet te betrappen, met meel in de mond spreekt ze evenmin. Minder regelgeving en meer waardering, dat is volgens Van der Plas wat boeren nodig hebben in Nederland. Want boeren, dat is ‘een mooi volk, nuchter, de poten in de klei, geen blabla’.

Ongepolijst en strijdbaar is Van der Plas het gezicht van het boerenprotest tegen de stikstofplannen van het kabinet geworden. Wie de BBB-fractievoorzitter in het openbaar ziet spreken of interviews met haar leest, kan ferme statements (‘de belachelijke stikstofcrisis’) en korte antwoorden verwachten. Daarbij is enig populisme haar niet vreemd. Zo bagatelliseerde ze in de zomer van 2022 de oproep van 36 vooraanstaande wetenschappers om vast te houden aan het halen van de stikstofnormen en trok ze wetenschappelijke cijfers in twijfel.

Caroline Ann Maria, half-Iers, groeide op in Katwijk, waar haar vader sportjournalist was en haar moeder CDA-raadslid en wethouder. Ze is de jongste in een katholiek gezin met oudere broers. Haar carrière in de journalistiek en communicatie is nauw verweven met de agrarische sector: ze schreef over de vleesindustrie, werkte als communicatiemedewerker voor LTO Noord en de Nederlandse Bond van Varkenshouders, schreef voor Akkerwijzer en Melkvee en was onder andere chef-redacteur van Pig Business en Pluimveeweb. Als journalist kent ze de kracht van de media en de mediagenieke Van der Plas weet er goed gebruik van te maken. Vaste gast bij talkshows en nieuwsrubrieken, maar ook een tv-programma als Boerderij van Dorst of De Slimste Mens schuwt ze niet. Mede door haar optreden in tal van programma's is ze heel populair geworden.

Van der Plas stelt zich soms kwetsbaar op en is openhartig over haar privéleven. Zo vertelde ze in de media dat enkele maanden voor ze in de Kamer werd gekozen haar man Jan Gruben overleed aan alvleesklierkanker. Hij noemde haar altijd ‘Lientje’, het is haar Twitternaam geworden. Even openhartig is ze in de zomer van 2022 over doodsbedreigingen die ze ontvangt. Van der Plas beweegt zich niet meer onbekommerd op straat en vertelt over de impact die de bedreigingen hebben op haar moeder en haar kinderen in de SBS-talkshow HLF8: “Mijn moeder is heel bang haar dochter kwijt te raken”.

Bij de Tweede Kamer-verkiezingen van 2021 slaagde BBB erin om één zetel te halen en nam Van der Plas als fractievoorzitter plaats in de Tweede Kamer. Geen megastallen of melkrobots, maar een nostalgisch aandoend plaatje van molens, gras, sfeervolle boerderijen en hooibalen is de opening van de website van BBB. ‘De stem van en voor het platteland’ staat er onder hun beeldmerk van een klavertje vier te lezen, en dat klopt als een bus. Wat zijn de doelen van BBB naast ‘minder regelgeving en meer waardering voor boeren’? De leefbaarheid van het platteland verbeteren, het behouden van familiebedrijven en er moet een einde komen aan de ‘stikstof-lockdown’, vindt BBB. Heldere taal op de partijwebsite over hun hoofdthema.

Ook over andere onderwerpen en sectoren staan de standpunten kernachtig verwoord, zoals over de zorg (‘Er moet een landelijk zorgfonds komen’, ‘De anticonceptiepil terug in het basispakket van de zorgverzekeraars’) en over het onderwijs: laat de basisbeurs terugkeren voor alle studenten, spreek niet over hoogopgeleiden of laagopgeleiden maar over theoretisch en praktisch opgeleiden. Voedselonderwijs op de basisschool wordt verplicht, waarin boerderijeducatie en kooklessen een wezenlijk onderdeel in vormen.

Wat aan Van der Plas en dus aan BBB kleeft, is dat zij dankzij haar vorige banen nogal nauwe banden heeft met de vleesindustrie en met mengvoedergiganten als ForFarmers en AgriFirm. Van der Plas kent die wereld goed uit haar tijd als bedrijfsjournalist- en communicatiemedewerker. Strengere stikstofnormen betekent een halvering van de veestapel en dat zou deze bedrijven zwaar treffen in hun omzet. Van der Plas ageert fel tegen de aantijging van belangenverstrengeling en ziet zichzelf ook niet als spreekbuis van de voederindustrie, maar als zelfbenoemde woordvoerder van de boeren.

Net als Van der Plas was Koekoek van de gewonemensentaal: ‘ik krijg nooit geen beurt’ was zijn gevleugelde uitspraak als de Kamervoorzitter hem niet het woord gaf. Koekoek was tegen overheidsbemoeienis van het platteland. Hij raakte in opspraak toen op zijn weiland verwaarloosde pony’s werden aangetroffen. Wat interessant is, is dat het Boer Koekoek lukte om midden jaren zestig ook electorale steun te krijgen van niet-agrariërs. Andere ontevreden kiezers steunden hem en zijn Boerenpartij: in 1963 haalde hij drie en in 1967 zeven zetels. Hij sprak toen al over een thema dat ook Van der Plas regelmatig aanhaalt: de kloof tussen de gevestigde politieke partijen en de kiezer.

Pragmatisch werkt ze samen als dat kan, zo presenteerde ze samen met JA21 een alternatief stikstofplan. Niet verrassend is het dat tegenover BBB een partij als Partij voor de Dieren staat, met wie ze het in politieke discussies ‘gewoon fundamenteel oneens is.’ Ook milieupartij GroenLinks is geen bondgenoot van BBB. GroenLinks-leider Jesse Klaver verweet haar dat zij ‘vergif’ verspreidt in een van de stikstofdebatten in de Tweede Kamer. Zelf zegt Van der Plas dat zij ‘beslist geen klimaatontkenner is’ en meldt ze dat ze in een hybride auto rijdt. ‘In Nederland hebben de boeren nu al last van droogte en wateroverlast door klimaatverandering. Ik denk niet dat we het tegen kunnen houden, hooguit wat afremmen. Dus we moeten ook klimaatadaptief zijn: dijken verhogen en verzwaren bijvoorbeeld, watermanagement.’

Felle protesten in de vorm van brandende hooibalen op de snelweg, een intimiderende actie met tractors voor het huis van Landbouwminister Christianne van der Wal, woedende boeren die provinciehuizen en snelwegen blokkeerden met hun tractoren en politiemensen aanvielen. Het vooruitzicht dat ze hun boerderij moesten opdoeken, noodgedwongen uitgekocht zouden worden, het gevoel dat er niet naar hen geluisterd werd door ‘Den Haag’ en dat zij als de grote schuldigen werden aangewezen voor de grote hoeveelheden uitgestoten stikstof (in plaats van grote, vervuilende bedrijven); die cocktail maakte dat de boerenacties grimmig en onnederlands hard werden. Meer over stikstof en de boerenprotesten lees en bekijk je in deze longread over stikstof.

De partij doet voor het eerst in alle provincies mee en boekt enorme winst tijdens de Provinciale Statenverkiezingen van maart 2023. De BBB is zelfs de grootste partij in alle provincies en komt met 16 zetels in de Eerste Kamer. Bij de Tweede Kamerverkiezingen in 2023 behaalt BBB zeven zetels. In 2024 bereikt Van der Plas een coalitieakkoord met PVV, VVD en NSC. Zij gaan de nieuwe regering vormen.

Op 7 juli 2023 valt het kabinet Rutte IV. Bij de daarop volgende verkiezingen behaalt BBB 7 zetels en komt de prille partij samen met PVV, VVD en NSC in het kabinet-Schoof. Hiermee wordt BBB drie jaar na de entree in de Tweede Kamer een regeringspartij.