Wie is Anton de Kom?

Later gaat hij werken bij rubberbedrijf Balata Compagnie. Daar ziet hij met eigen ogen hoe de onderdrukking nog steeds doorgaat. Surinaamse ‘balata bleeders’ zwoegen in het oerwoud, terwijl alle winst verdwijnt in de zakken van de . Officieel is de slavernij afgeschaft, maar mensen worden uitgebuit en zijn nog altijd niet vrij.

In 1933 opent De Kom een adviesbureau om de klachten van Surinamers te verzamelen. Honderden mensen trekken er speciaal voor naar de stad. Dag na dag wachten arbeiders urenlang om hun verhaal te vertellen aan ‘papa De Kom’. Tot grote zorg van de koloniale bezetters, die De Kom gevaarlijk vinden. Zij arresteren hem en sluiten hem op in de gevangenis. Mensen protesteren massaal voor zijn vrijlating, maar de politie slaat de demonstratie hard neer. Er vallen 2 doden en 22 gewonden. De Kom komt niet vrij. Na 3 maanden gevangenschap (zonder proces) wordt hij verbannen naar Nederland.

In Nederland brengt hij in 1934 zijn boek Wij slaven van Suriname uit. Het is het eerste boek dat de geschiedenis van Suriname beschrijft vanuit een Surinaams perspectief. Het gaat over zwarte vrijheidsstrijders in plaats van over zwarte mensen als onruststokers en opstandelingen. “Geen volk kan tot volle wasdom komen, dat erfelijk met een minderwaardigheidsgevoel belast blijft,” schrijft hij. Of in iets simpelere taal: een volk kan zich niet volledig ontwikkelen als het zich minderwaardig blijft voelen. 

Als in 1940 de Tweede Wereldoorlog uitbreekt in Nederland, verzet hij zich opnieuw tegen de onderdrukker. De bevrijding maakt hij niet mee, want op 24 april 1945 sterft hij in kamp Sandbostel aan . 

Lange tijd verdwijnt het werk van De Kom uit het zicht. Totdat Surinaamse studenten in de jaren ‘60 zijn boek ontdekken en kopieën verspreiden. Het boek is een inspiratiebron voor velen die strijden voor de onafhankelijkheid van Suriname en tegen ongelijkheid en racisme. In 2022 maakt de Nederlandse overheid officiële excuses aan zijn familie. Anton de Kom wordt in ere hersteld als de verzetsheld die zijn leven op het spel zette, omdat geen mens minderwaardig is aan een ander.