Hoe werd Donald Trump president?

Donald Trump, kleinzoon van een vastgoedondernemer uit Duitsland en zoon van een Schotse, wordt geboren in een steenrijke familie en is al vanaf jonge leeftijd multimiljonair. In 1971 komt hij aan het hoofd te staan van het vastgoedbedrijf van zijn vader. De jaren erna houdt hij zich bezig met het ontwikkelen van grote, spectaculaire gebouwen in Manhattan, New York. Denk aan het Grand Hyatt Hotel en Trump Tower, dat bekend staat om het interieur van marmer en bladgoud. Vanaf 2000 is hij – eerst in de VS en later in de hele wereld – een bekende persoonlijkheid. Hij komt vaak op TV, presenteert programma’s en brengt boeken uit.

Eerder spreekt Trump in 1988, 2000, 2004 en 2012 al de ambitie uit om een gooi naar het presidentschap te doen. In 2006 en 2014 wil hij gouverneur van de staat New York worden. Uiteindelijk doet hij niet mee aan al die verkiezingen. Een aflevering van de populaire animatieserie The Simpsons is kenmerkend voor het ongeloof dat Trump ooit écht president van de VS zou kunnen worden. In de aflevering ‘Bart to the Future’ reist Bart Simpson naar een toekomstig Amerika waar Trump als president het land te gronde heeft gericht.

Vaak wordt gewezen op Trumps langlopende vete met president Obama als het beslissende zetje om zelf voor het presidentschap te gaan. Sinds de verkiezing van Obama in 2008 verspreidt Trump complottheorieën dat Obama zijn geboorteakte[1] zou hebben vervalst en eigenlijk geen Amerikaan is (en daardoor geen president zou mogen zijn).

Meerdere keren reageert Obama op humoristische wijze, bijvoorbeeld tijdens het jaarlijkse White House Correspondents’ Dinner. In aanwezigheid van Trump laat hij een fragment uit Disneyfilm The Lion King zien als bewijs van zijn geboorte. De miljardair lacht als een boer met kiespijn. 

Donald Trump is niet van plan dit zomaar over zich heen te laten komen – weten we nu. In zijn eerste jaren als president weet hij verschillende maatregelen van Obama terug te draaien, zoals de nucleaire Iran deal en de zorgverzekering ‘Obamacare’.

In 2016 wint Trump de Republikeinse voorverkiezingen. Na een turbulente campagne wint hij in november tegen alle verwachtingen in ook de presidentsverkiezingen van zijn ervaren Democratische rivaal Hillary Clinton. Hij is daarmee de eerste Amerikaanse president zonder enige politieke ervaring.

Trump gaat in zijn eerste termijn voortvarend te werk met de uitvoering van zijn plannen. Hij draait in de eerste periode verschillende beslissingen van voorganger Obama terug. Hij verlaagt de belastingen en benoemt hoge rechters die het met hem eens zijn. Verder zorgt hij dat de VS niet meer meedoen bij internationale samenwerkingsverbanden; zoals het klimaatakkoord van Parijs en handelsverdragen. En hij stelt een ‘travel ban’ (inreisverbod) in. Die zorgt ervoor dat inwoners van overwegend Islamitische landen niet meer naar de VS kunnen reizen. Tijdens de jaren dat Trump president is, groeit de Amerikaanse economie en daalt de werkloosheid.

Dagelijks haalt Trump het nieuws. De terugkerende berichten over innige banden met Rusland en een voortdurende vete met de pers: de eerste maanden van Donald Trump als de 45e president van de Verenigde Staten zijn turbulent. Tijdens zijn campagne belooft de populist Trump onder meer een (door Mexico betaalde) muur aan de Mexicaanse grens. Daarnaast een alternatief voor de publieke zorgverzekering die Obama invoerde, en een grootscheepse terugkeer van banen naar de VS.

Trump heeft een ongebruikelijke manier om diplomatieke betrekkingen aan te gaan met het buitenland. Landen waar de VS eerder nooit goed contact mee hadden krijgen nu ineens bezoek van de Amerikaanse president. Zoals op 12 juni 2018, als er voor het eerst in de geschiedenis een ontmoeting met de Noord-Koreaanse leider Kim Jong-Un plaatsvindt. Op neutraal terrein in Singapore zijn er gesprekken tussen de twee. Er worden zelfs afspraken gemaakt over het afbouwen van het nucleaire wapenarsenaal van het communistische land. Een jaar later ontmoeten de twee leiders elkaar opnieuw en maakt Trump zelfs een wandelingetje op Noord-Koreaans grondgebied. Hoewel de afspraken later niet zijn nagekomen door Noord-Korea, blijven het historische beelden.

Trump nam ook het initiatief om de Amerikaanse ambassade in Israël van Tel Aviv naar Jeruzalem te verplaatsen waarmee hij de erkenning van Jeruzalem als hoofdstad van dat land duidelijk maakte. Hij weet ook een vorm van samenwerking van verschillende Arabische landen met Israël op de kaart te zetten, onder de naam Abraham-akkoorden[2]. Landen die lange tijd een slechte relatie met Israël hadden, zoals de Verenigde Arabische Emiraten en Bahrein, spreken af om stappen te zetten naar vrede en meer samen te werken op het gebied van economie, veiligheid en technologie.

Ook met Rusland heeft Trump opvallend warme banden. In tegenstelling tot zijn voorgangers zocht hij herhaaldelijk toenadering tot de Russische president Vladimir Poetin. Ze ontmoeten elkaar vaak. Opvallend, want datzelfde Rusland waar Trump toenadering toe zoekt zou ook de Amerikaanse verkiezingen hebben gemanipuleerd[3]. Onder veel Amerikaanse politici en bondgenoten in Europa zijn dan ook grote zorgen over de band tussen Poetin en Tump.

Ronduit streng is Trump tegen andere landen. Bij de NAVO stelde hij de defensie-uitgaven van de lidstaten ter discussie. Hij dwingt af dat de landen die bij de NAVO zijn aangesloten voldoen aan de norm om 2% van het bbp uit te geven aan defensie, anders zou de VS mogelijk de steun aan de NAVO verminderen. En ook tegen China is hij hard. Hij vindt dat China oneerlijk handel voert en dat de Amerikaanse economie daar last van heeft. Onder Trumps leiding voert de VS invoerheffingen in op allerlei producten en grondstoffen uit China. Dat leidt tot een handelsoorlog.

Media
Donald Trump is om verschillende redenen een unieke president voor de Verenigde Staten. Niet in de laatste plaats vanwege zijn manier van communiceren. Waar andere presidenten voor de buitenwereld te volgen waren via persconferenties en speeches, doet Trump dat op modernere manieren: Twitter (later X) is zijn uitlaatklep. Hij gebruikt het sociale mediaplatform om direct te communiceren met zijn aanhangers, beleid aan te kondigen en (vaak omstreden) verklaringen af te leggen.

Traditionele nieuwsmedia moeten het tijdens zijn bewind vaak ontgelden. Ze zouden ‘nepnieuws’ brengen. Van nature hebben de media en de politiek een haat-liefdeverhouding. De pers functioneert als waakhond van de politiek en democratie. Trump heeft echter een buitengewoon lange geschiedenis van intense aanvallen op de pers. Zoals wanneer hij tijdens een persconferentie weigert het woord te geven aan een verslaggever van CNN. “CNN is fake nieuws, ik beantwoord geen vragen van CNN.”[4] Daarop gaf hij demonstratief het woord aan Fox News, de kabelzender die Trump en zijn regering goedgezind is. Tijdens de vier jaar dat hij in het Witte Huis zat maakte Trump er geen geheim van dat hij een vaste kijker is van de programma’s op FOX en belt hij ook regelmatig in tijdens shows.

6 januari 2021 zal de geschiedenis ingaan als een zwarte dag voor de Amerikaanse democratie. Op die dag bestormen duizenden Trump-aanhangers het Capitool, de plek waar het Congres zich bevindt en waar wetten worden besproken. Het is hét symbool voor de Amerikaanse politiek.

Terwijl het Congres bijeenkwam om de verkiezingsresultaten officieel vast te stellen, verzamelden veel Trump-aanhangers zich een stukje verderop om te protesteren. Daar houdt Trump een speech waarin hij nogmaals zegt dat de verkiezingen zijn gestolen. Hij roept zijn aanhangers op om naar het Capitool te lopen. Wat begint als een vreedzame bijeenkomst ontaardt in een chaotische bestorming. Betogers dringen het Capitool binnen, komen voorbij de beveiliging en vernielen de inrichting. Er wordt geplunderd en er breken gevechten uit. Betogers, waarvan sommigen gewapend zijn, gaan op zoek naar politici, die haastig worden geëvacueerd en naar schuilplekken worden gebracht. 

Toen de orde was hersteld, heeft het Congres alsnog de verkiezingswinst van Joe Biden formeel bevestigd. Trump houdt zich dan stil. Later wordt hij aangeklaagd voor zijn rol in de bestorming. Hij wordt onder meer verdacht van het hinderen van de vreedzame machtsoverdracht.

Het is niet de enige rechtszaak tegen Trump. Er zijn in 2024 nog drie andere zaken tegen hem aangespannen. Te weten, beïnvloeding van de verkiezingsuitslag in Georgia in 2020. Het onrechtmatig bewaren van geheime overheidsdocumenten op zijn vakantieadres in Mar-a-Lago. En het vervalsen van documenten om betaling van zwijggeld te verhullen aan porno-actrice Stormy Daniëls met wie hij seks zou hebben gehad. In de strafzaak voor die laatste aanklacht wordt hij in 2024 door een jury schuldig bevonden. Er ontstaat een moeilijke situatie voor Donald Trump, mocht hij in de rechtszaak rondom de bestorming veroordeeld worden dan kan hij zich niet meer verkiesbaar stellen voor een volgend termijn. Trump beweert dan ook dat de rechtszaken tegen hem een politieke motivatie hebben. Hij vindt dat alle rechtszaken tegen hem moeten worden verworpen. 

Om tijd te winnen spant Trump verschillende procedures aan om de rechtszaken te vertragen zodat hij mee kan doen aan de Republikeinse voorverkiezingen. Hij kiest de jonge J.D. Vance als zijn running mate; zijn kandidaat vice-president. Onder druk van Trump benoemt de Republikeinse partij ook een aantal loyale Trump getrouwen aan de top van de partij; onder wie zijn schoondochter Lara Trump als co-voorzitter. In juni 2024 blijkt dat Trump de voorverkiezingen ruim heeft gewonnen van zijn enige overgebleven uitdager Nikki Hayley. Trump is opnieuw presidentskandidaat voor de Republikeinen.

Op 13 juli 2024 opent de 20-jarige Amerikaan Thomas Matthew Crooks op een campagnebijeenkomst in Pennsylvania het vuur op  oud-president Donald Trump. Een van de kogels raakt het oor van de presidentskandidaat van de Republikeinse partij die op het podium het publiek toespreekt. Trump ontsnapt ternauwernood aan de dood. Een Trumpaanhanger overlijdt en twee anderen raken zwaargewond. De dader wordt door scherpschutters ter plekke doodgeschoten.

Trump richt zijn campagne vooral op economische hervormingen en de veiligheid van Amerika (onder andere met strengere grensbeveiliging). In aanloop naar de presidentsverkiezingen wordt er een nek-aan-nekrace verwacht tussen Trump en zijn Democratische tegenstander Kamala Harris. Maar al snel blijkt tijdens de verkiezingsnacht van 5 november 2024 dat Trump een ruime overwinning heeft behaald.