Hoe worden minderjarigen gestraft in Nederland?

Ben je onder de 12 jaar, dan kan je niet binnen het strafrecht worden vervolgd en kan een rechter je geen straf opleggen. De politie mag je wel aanhouden of verhoren en een melding doen bij bijvoorbeeld de gemeente. Ook kunnen er wel maatregelen worden getroffen, zoals een uithuisplaatsing of een beperking in het gezag van je ouders.

Als je 12 jaar of ouder bent, kan je wel berecht worden. Bij lichtere strafbare feiten, zoals vandalisme, verkeersovertredingen of winkeldiefstal, kom je als jongere vaak bij Bureau Halt terecht. Je hoeft dan niet eerst naar de rechter. Daar heb je gesprekken en maak je opdrachten, met hulp van Halt-medewerkers en je ouders. Samen ga je na waarom je de fout in bent gegaan en wat je de volgende keer anders kan doen om dat te voorkomen. Ook bied je meestal excuses aan aan het slachtoffer of betaal je voor de schade. Soms bepaalt een rechter daarnaast nog dat je een geldboete moet betalen of een taakstraf krijgt.

Bij zwaardere misdrijven, zoals een overval, mishandeling of moord, moet je voor de kinderrechter verschijnen. Die kan bijvoorbeeld een gevangenisstraf opleggen. De maximale celstraf hangt af van je leeftijd. Tussen de 12 en 15 jaar is dat maximaal 1 jaar. Voor jongeren van 16 en 17 jaar kan dat oplopen tot 2 jaar. Ook kan de rechter bijvoorbeeld bepalen dat je ’s avonds niet naar buiten mag (avondklok) of een bepaald gebied niet in mag (gebiedsverbod). Soms krijg je ook een verplichte behandeling of training.

Ben je 16 tot 23 jaar, dan kan de rechter ervoor kiezen of je volgens het jeugdstrafrecht of het volwassenenstrafrecht wordt berecht. Deze keuze hangt er vooral vanaf wat je ontwikkelingsniveau is. Bij een ontwikkelingsachterstand zal een rechter bijvoorbeeld eerder kiezen voor het jeugdstrafrecht.

Als de rechter vindt dat je ook een intensieve behandeling nodig hebt, dan kan je jeugd-tbs krijgen (meestal naast een andere straf). Dat heet de PIJ-maatregel. Dit kan de rechter bijvoorbeeld opleggen als er sprake is van een psychische aandoening. Met verlenging kan de PIJ-maatregel maximaal 7 jaar duren. Als de kans op herhaling daarna nog steeds te groot is, kan de rechter dit omzetten in een tbs-maatregel.

We hebben in Nederland jeugdstrafrecht, omdat jongeren minder verantwoordelijk worden gehouden voor hun daden. Daarom zijn de straffen vooral bedoeld om hun gedrag te veranderen. Maar bij zware straffen of de PIJ-maatregel speelt de bescherming van de samenleving vaak ook een rol. Ontdek hier meer over ons strafrecht en hoe zwaar Nederland straft in vergelijking met andere landen.