Wat is de SGP?
Wat is de SGP?
Laatste update: 05-08-2024
De SGP schommelt al ruim een eeuw tussen de twee en drie zetels in de Tweede Kamer. Maar de jongerenvereniging is bij geen enkele partij zo groot als bij de gereformeerden. Welke doelen heeft de SGP?
Redacteur: Leonard Ornstein
In deze video legt NOS op 3 kort uit wat de belangrijkste standpunten zijn van de SGP en waar de partij bij de Tweede Kamerverkiezingen (2023) voor staat:
Wil je ook weten waar de andere politieke partijen voor staan? Bekijk dan hier de hele video.
Waar staat de SGP voor?
De Staatkundig Gereformeerde Partij is een behoudende, christelijke partij met een reformatorische invalshoek. Familie en het geloof zijn belangrijk. Zondag is de dag van kerkbezoek en zondagsrust. Sommige gereformeerde websites anticiperen op de zondagsrust door die dag ‘op zwart’ te gaan. Seks hoort alleen thuis in het huwelijk. Abortus en euthanasie mogen onder geen enkele omstandigheid worden toegestaan. De SGP is voor herinvoering van de doodstraf, afschaffing van de Staatsloterij en het bevorderen van ‘de openbare zedelijkheid’.
De Bijbel is leidend voor de kiezers. Ze zijn diepgelovig, de gezinnen zijn groot en de vrouwen gaan meestal gekleed in lange rokken, want een ‘mansbroek’ is aan hen niet besteed. Streng in de leer en streng in het geloof. Het Reformatorisch Dagblad is hun krant en zij hechten aan de aloude gereformeerde traditie. Het is een sober geloof. SGP’ers gaan soms drie keer in de week naar de kerk, kijken meestal geen tv en zijn in ethische kwesties zeer conservatief. De partij bestaat bijna alleen maar uit mannen, voor vrouwen is weinig plek.
Fractievoorzitter Kees van der Staaij in de Tweede Kamer met een Rembrandt-bijbel (verhalen uit het Oude en Nieuwe Testament, door Rembrandt in beeld gebracht) tijdens de Algemene Politieke Beschouwingen van 2014.
Een oppositiepartij van ruim 100 jaar oud is de SGP, die al sinds 1925 schommelt tussen twee en drie zetels. Net als de ChristenUnie heeft de SGP een trouwe achterban, gelovige kiezers die niet aan ‘zweven’ of ‘partijhoppen’ doen. Traditioneel zijn de agrarische sector, de visserij en de middenstand sterk vertegenwoordigd. Maar ook onder ambtenaren en leidinggevenden in het bedrijfsleven zijn SGP'ers te vinden. De achterban van de SGP is sterk regionaal geconcentreerd. De partij heeft veel aanhang in de biblebelt: in gemeenten als Tholen, Goedereede, Neder-Betuwe, Staphorst, Rijssen-Holten en Urk heeft de SGP traditioneel een sterke positie. Diverse gemeenten hebben een SGP-burgemeester.
Tholen in de provincie Zeeland, een plaats waar de SGP traditioneel de grootste partij is.
In SGP-bolwerken als Urk en Spakenburg rukt de PVV op en die partij heeft een sterke aantrekkingskracht op de SGP-kiezer. SGP en PVV delen de angst voor islamisering van Nederland, zijn kritisch over immigranten, zijn bang voor een grote stroom islamitische vluchtelingen en zijn bezorgd dat grote groepen straks niet meer de joods-christelijke wortels van Nederland onderschrijven.
De SGP presenteert het programma voor de Tweede Kamerverkiezingen van 2017. "Een fris, klassiek SGP-programma."
Hoe oud is de SGP?
De SGP stamt uit 1918 en is daarmee de oudste partij in het Nederlandse parlement. De SGP is zelfs de enige nog bestaande Nederlandse partij van vóór de Tweede Wereldoorlog. Alle andere oudere partijen zijn ofwel opgeheven, ofwel gefuseerd of verdergegaan onder een andere naam.
Afgevaardigden van kerkenraden van gereformeerde gemeenten en van acht plaatselijke kiesverenigingen komen 24 april 1918 bijeen in Middelburg om de SGP op te richten. Er wordt direct besloten deel te nemen aan de Tweede Kamerverkiezingen van 3 juli 1918, maar de gloednieuwe partij verovert geen zetels. De SGP wil een strikt volgens Bijbelse normen geregeerd, protestants Nederland en is een reactie op de gematigde koers van de eveneens gelovige ARP (Antirevolutionaire Partij). Het katholicisme is volgens de SGP-founding fathers 'afgoderij' en 'een valse godsdienst' die door de overheid moest worden geweerd en bestreden. De partij heeft haar aanhang vooral onder leden van vier orthodox-protestantse kerkgenootschappen: de Gereformeerde Gemeenten, de Oud-Gereformeerde Gemeenten, de Christelijke Gereformeerde Kerk en de orthodoxe vleugel van de voormalige Nederlands-Hervormde Kerk. Voormannen van de SGP waren achtereenvolgens de dominees Kersten en Zandt, Van Dis, dominee Abma, Van Rossum, Bas van der Vlies, Kees van der Staaij en de huidige partijleider Chris Stoffer.
Leden van de SGP luisteren naar de toespraak van toenmalig partijleider Kees van der Staaij op de jaarlijkse partijdag in 2013. De afdelingen van de SGP beslissen tijdens een besloten vergadering of vrouwen (in theorie) op de kieslijsten van de partij kunnen komen.
Gaat de SGP met z’n tijd mee?
Lang hebben de vertegenwoordigers van de partij geen media-optredens gedaan. Maar partijleider Kees van der Staaij verschijnt wel af en toe op televisie en radio. Hij bezit naast een kalme, inhoudelijke presentatie ook gevoel voor humor. Een scherp debater ook, die in 2016 van Kamervoorzitter Khadija Arib de Thorbeckeprijs voor politieke welsprekendheid krijgt uitgereikt. Voor het eerst in de SGP-geschiedenis durft Van der Staaij het aan om naar DWDD te gaan om over huwelijkstrouw te praten, een belangrijk thema voor de SGP.
De SGP is niet bang om politiek achter de voordeur te bedrijven. In 2015 begint Kees van der Staaij een billboardcampagne tegen vreemdgaan en websites als Second Love die overspel faciliteren. Voor het eerst is er een SGP-lijsttrekker te gast bij DWDD. Er ontstaat een verhitte discussie tussen Van der Staaij en Prem Radhakishun.
Zoals bekend is de SGP fel tegenstander van abortus. Dit standpunt is niet controversieel; veel christelijke partijen hebben moeite met abortus. Maar ook na een verkrachting is abortus niet toegestaan wat de SGP betreft. Toenmalig partijleider Van der Staaij heeft hierover een opmerkelijke redenering paraat: een verkrachte vrouw wordt gelukkig bijna nooit zwanger. Dit komt omdat zij “volgens wetenschappelijk onderzoek uit de Verenigde Staten” zou beschikken over een intern afweermechanisme in haar buik dat ervoor zorgt dat zij van een verkrachting niet zwanger raakt. Er ontstaat veel commotie over zijn woorden, maar Van der Staaij biedt geen excuses aan voor dit standpunt en herhaalt het nog eens in de media.
Van der Staaij zorgt voor ophef als hij een uitspraak herhaalt van de Amerikaanse senator Todd Akin. Die stelde dat de kans dat vrouwen na een verkrachting zwanger raken erg klein is.
In 2019 ontstaat ophef als Van der Staaij de Nashville verklaring ondertekent. De vertaling van het omstreden Amerikaanse manifest wijst homoseksualiteit af. Ook suggereert het stuk dat homoseksualiteit te genezen valt. Critici noemen het een 'homohaatmanifest'. Van der Staaij neemt geen afstand van zijn steun omdat de SGP 'nooit een geheim gemaakt heeft te staan voor de Bijbelse noties over huwelijk, gezin en seksualiteit'.
Ook het vrouwenstandpunt van de partij is opmerkelijk. Als in 1922 het actief vrouwenkiesrecht (het recht van een vrouw om bij verkiezingen te stemmen op een partij naar haar voorkeur) wordt ingevoerd, wijst de SGP dat af. Pas in 1989 wordt in het beginselprogramma opgenomen dat de vrouw zelf moet bepalen of zij meent wel of niet te moeten gaan stemmen.
Tot voor kort mogen vrouwen in de SGP niet meebesturen. Ze mochten wel lid worden van de partij – en doen dat ook – maar niet meebeslissen. Die afwijzing was ingegeven op religieuze gronden. “Man en vrouw zijn gelijkwaardig, maar niet gelijk”, stelt de partij. “Het is de overtuiging van de SGP dat volgens de Bijbel het regeerambt voorbehouden is aan de man.” De SGP verwijst specifiek naar Korinthe 14:34: “Dat uw vrouwen in de gemeente zwijgen; want het is haar niet toegestaan te spreken, maar bevolen onderworpen te zijn.”
Als de SGP in 2003 betrokken wordt in de kabinetsonderhandelingen met VVD en CDA, grijpen prominente SGP-leden dat moment aan om de positie van de vrouw te verbeteren binnen de partij.
Na verschillende rechtszaken waaruit blijkt dat de SGP vrouwen moet toelaten op de lijst, gaat de partij om. De revolutie begint in Vlissingen, waar SGP-lid Lilian Janse-van der Weele zich in 2013 verkiesbaar stelt voor een zetel in de gemeenteraad namens de SGP. Zij maakt hierbij gebruik van haar passief kiesrecht door zich kandidaat te stellen voor een gemeenteraadszetel. Zij wordt hierbij een handje geholpen door haar vader, oud-raadslid van de SGP. Hij stelt haar kandidatuur voor aan zijn medebestuurders, die daarmee instemmen.
Lilian Janse staat de pers te woord samen met haar vader Cees van der Weele.
Het onvoorstelbare gebeurt: haar Zeeuwse mannenbroeders kiezen haar als lijsttrekker, nadat gebleken is dat geen van de (zes) eerder benaderde mannen beschikbaar is voor de functie. En zo wordt deze 40-jarige huisvrouw en moeder van drie kinderen de eerste gekozen vrouwelijke volksvertegenwoordiger van de SGP. Het landelijk bestuur van de SGP staat niet achter dit besluit, maar erkent de keuze van de afdeling. Janse is en blijft de enige bestuurlijk actieve vrouw in de SGP.
Partijleider Kees van der Staaij die sinds 2010 de partij leidt, neemt in 2023 afscheid. Chris Stoffer wordt zijn opvolger.
Voor het eerst in de geschiedenis van de SGP stelt een vrouw zich kandidaat voor de verkiezingen.
In het kort:
De SGP is een streng gereformeerde partij. SGP’ers maken zich sterk voor de zondagsrust, gaan soms drie keer in de week naar de kerk, kijken meestal geen tv en zijn in ethische kwesties zeer conservatief.
De SGP is de oudste partij in het Nederlandse parlement. In 1918 wordt zij opgericht als alternatief voor de Anti-Revolutionaire Partij. De SGP wil een strikt volgens Bijbelse normen geregeerd, protestants Nederland en wijst de samenwerking van de ARP met katholieken af.
Al sinds 1918 schommelt de SGP tussen twee en drie zetels. Bij de verkiezingen in 2017 blijft het aantal zetels van drie staan.
Pas in 2013 wordt het formeel mogelijk dat vrouwen op kieslijsten van de SGP komen. De enige bestuurlijk actieve SGP-vrouw is Lilian Janse, lijsttrekker in Vlissingen.
Kees van der Staaij die de SGP vanaf 2010 leidt, neemt in 2023 afscheid. Zijn opvolger is Chris Stoffer.
En je weet het!
Anderen het laten weten?
