Kan iedereen een politieke partij oprichten?

Iedereen mag een politieke partij oprichten. Je hoeft bijvoorbeeld niet een bepaalde leeftijd of de Nederlandse nationaliteit te hebben. Wel zijn er een aantal eisen waaraan je partij moet voldoen, net zoals elke vereniging aan regels moet voldoen.

Als je een nieuwe partij wil starten, moet je een aantal stappen doorlopen. Zoals een vereniging oprichten, de naam registeren, een partijprogramma schrijven, administratiekosten betalen en een kandidatenlijst maken. Je mag als nieuwe partij maximaal 50 kandidaten op je lijst zetten.

Het aantal verklaringen hangt af van de verkiezingen waaraan je mee wil doen. Een lokale partij heeft zo'n 10 tot 30 handtekeningen nodig per gemeente, provincie of waterschap. Een landelijke partij heeft er minimaal 580 nodig als de partij in alle kieskringen wil meedoen.

Een paar weken voor de verkiezingen is de dag van kandidaatstelling. Dan moeten alle partijen een verzameling stukken inleveren bij het centraal stembureau. Doe je dat niet of niet volledig, dan kom je niet op het stembiljet.

Zo willen aan de Tweede Kamerverkiezingen van 2023 veel partijen meedoen. Er komen bij de Kiesraad 70 registraties binnen. Maar uiteindelijk staan er slechts 26 partijen op het stembiljet. Dat komt omdat niet elke partij de juiste stukken op tijd inlevert.

Na het oprichten begint het echte werk. Je moet campagne voeren, de straat op, zichtbaar zijn en genoeg stemmers overhalen.

Daarna is het tijd voor de verkiezingen en kunnen mensen hun stem uitbrengen op jouw partij. Als je er genoeg binnenhaalt, krijg je een of meer zetels. Wie in de Tweede Kamer plaats wil nemen, moet wél een Nederlands paspoort hebben en minstens 18 jaar zijn.

Bij elke verkiezing staan er nieuwe partijen op het stembiljet. Maar de meeste ervan halen niet genoeg stemmen voor een zetel.