Wat is neokolonialisme?

Neokolonialisme is een breed begrip en slaat op een aantal verschillende zaken. In de kern gaat het over de directe of indirecte invloed van koloniale machten op oud-kolonies. Maar breder genomen gaat het ook over hoe wij de wereld zien. Bijvoorbeeld waarom we het Verenigd Koninkrijk, Frankrijk of Nederland als 'ontwikkeld' land zien en bijvoorbeeld veel landen in Afrika als 'onontwikkeld'. 

Te beginnen bij het begin. Nederland is eeuwenlang een koloniale macht geweest. Onder andere Suriname, Aruba, Curaçao en Indonesië zijn kolonies geweest van Nederland. We hebben veel geld aan deze kolonies verdiend, vaak ten koste van een groot deel van hun eigen bevolking. Dat gebeurde doordat tot slaaf gemaakte mensen waardevolle grondstoffen uit de grond moesten halen. Nederlandse handelaren verkochten die vervolgens in Europa. De rijkdom die hiermee is opgebouwd, heeft een blijvende invloed gehad op onze economische positie.
  
Hoewel we geen kolonies meer hebben, zijn we nog wel verbonden met veel van deze landen. Zo is Curaçao een volledig onafhankelijk land met een eigen bestuur. Maar het valt wel binnen het Koninkrijk der Nederlanden.

Een voorbeeld: in 2020 heeft Curaçao hulp nodig van Nederland. Door de coronacrisis stopt veel toerisme, wat een belangrijke inkomstenbron is voor het eiland. Daarom heeft de Curaçaose regering geld nodig. Nederland gaat daarmee akkoord, maar stelt hier wel strenge eisen aan. Zo gaat Nederland zich onder andere bemoeien met de overheidsfinanciën van Curaçao. Nederland wil namelijk zeker weten dat het geschonken geld naar ondernemers en werknemers gaat. Die bemoeienis kan je zien als een voorbeeld van neokolonialisme. Je kan stellen dat het 'Nederlands geld' is en dat Nederland daarom mag bepalen hoe dit geld wordt gebruikt. Maar je kan ook zeggen dat ze hierbij streng controleren en de zelfstandigheid van Curaçao beperken, terwijl het geen kolonie van Nederland meer is. En zoals gezegd is deze ongelijkheid een resultaat van ons koloniale verleden.
  
De term neokolonialisme gaat om nog veel meer zaken, zoals bijvoorbeeld sociale en economische ongelijkheid. Zo zijn rijke landen groot geworden door jarenlange CO2-uitstoot vanaf ongeveer de 19e eeuw. Terwijl ze nu klimaatregels opleggen aan armere landen, die nog maar net beginnen met industrialiseren en nog maar weinig CO2 hebben uitgestoten. Daardoor krijgen deze landen niet dezelfde kansen als het Westen in de 19e en 20ste eeuw had.

Ook handelsovereenkomsten zijn vaak ongelijk verdeeld. Westerse producten komen bijvoorbeeld makkelijk op buitenlandse markten terecht, terwijl armere landen moeite hebben om toegang te krijgen tot de Westerse markt. Dat maakt eerlijke concurrentie lastig.

Meer informatie over het koloniale verleden van Nederland en de gevolgen daarvan in het heden, ontdek je in onze collectie.