Wie is Iris Murdoch?

Schrijver Iris Murdoch ontwikkelt haar eigen filosofische ideeën tijdens de Tweede Wereldoorlog, toen veel mannen aan het front waren om te vechten. Filosofen focussen in die tijd vooral op waarneembaar gedrag, dus wat je aan de buitenkant kan zien. Volgens hen is alleen zichtbaar gedrag het bewijs van juiste keuzes of goede bedoelingen. Maar Murdoch vindt die blik te beperkt. Wat je denkt, voelt en verlangt, is ook belangrijk. 'Het is niet stil en duister binnenin,' schrijft ze. 

Stel je voor: een schoonmoeder vindt haar schoondochter maar ordinair. Ze praat luid en draagt geen nette kleren. Maar haar zoon is heel erg verliefd. De schoonmoeder vraagt zich af: ben ik misschien jaloers of ouderwets? Dan kijkt ze nog eens naar haar schoondochter en ziet ze dat ze juist spontaan en speels is. Dit is een bekend voorbeeld uit het filosofische werk van Murdoch. Het beantwoordt meteen de belangrijkste vraag in haar werk: hoe ben je een goed mens? 

De schoonmoeder uit het voorbeeld durft verder te kijken dan haar eigen vooroordelen. Wanneer we aandacht geven aan een ander, zonder aan onszelf te denken, leren we een persoon echt kennen. Murdoch noemt deze manier van kijken 'liefde'. En liefde is de motor die ons helpt om te groeien. 

Maar dat is nog niet zo eenvoudig voor ons, omdat we egoïstisch en koppig zijn. Het 'dikke vette ego' staat in de weg. We zitten gevangen in ons 'web van zelfverheerlijkende en troostende wensen en dromen', schrijft Murdoch. Dit betekent dat we bevestiging zoeken om ons een goed gevoel te geven. Deze kunnen ons tegenhouden om de werkelijkheid te zien en te groeien. Wie het goede wil ontdekken, moet volgens Murdoch leren boven zichzelf uit te stijgen.