Wie is Herman Brusselmans?

De zelfbenoemde ‘Mooie Jonge Oppergod van de Vlaamse Letteren’ wordt op handen gedragen door vele bewonderaars van zijn absurdistische, (semi-)autobiografische en vooral humoristische boeken. Daarnaast wordt hij ook verguisd door vele literaire critici en opiniemakers. Brusselmans schrijft sinds de jaren tachtig minstens twee boeken per jaar: zijn oeuvre behelst inmiddels meer dan zeventig boeken. Toch is hij nog nooit genomineerd voor een toonaangevende literaire prijs.

Het harde milieu waarin Herman in de jaren zestig op het Vlaamse platteland opgroeit vergelijkt hij later met de Middeleeuwen, vol van agressie, incest en inteelt: “Op sommige boerenerven leefden ongewassen analfabeten; daar scheten de kippen op de keukentafel…”

Vanaf hun vijfde moeten Herman en zijn broer met vader mee naar klanten en zo komen ze in aanraking met dierenmishandeling. Vooral dit laatste blijkt voor de jonge Herman traumatisch. Zijn latere angstaanvallen wijdt hij onder andere aan de gruwelijkheden die hij met dieren heeft zien gebeuren. Hij weet als kind een ding zeker: nooit zal hij het bedrijf van zijn vader overnemen.

Op zijn negende begint de kleine Herman met roken. Herman is als kleine jongen op school erg leergierig en hij wil in alles de beste zijn. In de puberteit wordt ‘de lol’ belangrijker, en voetbal, waarvoor hij veel talent blijkt te hebben. Er is een tijd dat hij overweegt beroepsvoetballer te worden, maar Herman gaat zich steeds meer aan dat milieu ergeren: “Daar voert echt wel de stompzinnigheid en domheid de boventoon”. Daarnaast is Herman geen groepsmens.

 Het zit in uw lijf of het zit er niet in (…). Schrijver dat bén je. Ge voelt dat ook. 

Tijdens zijn studie ontdekt Brusselmans het genot van alcoholische versnaperingen. Vooral overdag zit hij in het café, ’s avonds keert hij terug naar zijn ouders om hen te helpen in het bedrijf. Zijn studievriendin Gerda, met wie hij later ook zal trouwen, houdt Brusselmans in het gareel en zorgt dat hij zijn studie afmaakt. Als Brusselmans in 1981 zijn eerste angstaanval krijgt, wordt alcohol het middel om zijn ‘levensangst’ te beteugelen. Pas veel later zweert hij deze verslaving af, omdat de drank zijn lichaam kapot maakt en hem geen leuker mens maakt. Inmiddels slikt Brusselmans pillen tegen de angstaanvallen. Zijn verslaving aan sigaretten duurt tot op de dag vandaag.

Na zijn studie gaat Brusselmans werken als bibliothecaris in Brussel. Tussen de boeken richt hij zich meer en meer richten op het zelf schrijven. Hij besluit een manuscript op te sturen naar een kleine uitgeverij en pas een jaar later krijgt hij een (positief) antwoord. Brusselmans debuteert in 1982 met de verhalenbundel Het Zinneloze Zeilen. De bundel bevat vier humoristische en ontregelende verhalen en de kritiek is vrij positief, men is onder indruk van zijn Salingeriaanse stijl. Brusselmans breekt pas echt door in 1985 met zijn roman De man die werk vond, over zijn jaren als bibliothecaris. Velen beschouwen dit als een hoogtepunt in zijn oeuvre. In de jaren tachtig stoft Brusselmans samen met Kristien Hemmerechts en Tom Lanoye de Vlaamse literatuur af.

Brusselmans vindt het leven zoals dat geleefd wordt in onze Westerse samenleving banaal, op de grote thema’s als Liefde en Dood na. Met behulp van absurdistische humor wapent hij zich tegen deze banaliteit én zijn angsten. Naast de genoemde grollen zit er in zijn werk ook nog een tweede, ernstiger laag, waarin Brusselmans wil laten zien wie hij is. Dat veel lezers deze ernst er tijdens het lezen niet uit halen, vindt hij jammer, maar daar heeft hij geen grote problemen mee. Zijn lezers amuseren blijft tenslotte een van zijn belangrijkste drijfveren.

De Vlaamse Oppergod voelt zich in zijn sas als hij kan bashen: hij heeft al tegen meerdere bekende Vlaamse en Nederlandse monumenten “aangepist”. Hij laat hen in ranzige situaties terechtkomen en zijn beschrijvingen zijn niet bepaald flatterend. Zo omschrijft hij in de roman Uitgeverij Guggenheimer (1999) de Vlaamse modeontwerpster Ann Demeulemeester als “een dwergpoliep met puitenogen en haar van op haar pruim tot op haar rug” en is de hoofdpersoon in het boek van mening dat ze standrechtelijk gefusilleerd mag worden. Demeulemeester ziet hier niet de humor van in en doet hem een proces aan. Het boek zal hierdoor tijdelijk uit de handel worden genomen en hij zal haar een schadevergoeding moeten betalen.

Brusselmans heeft een enorme productie, naast vele columns voor ontelbare bladen en kranten schrijft hij twee boeken per jaar. Inmiddels is hij een fenomeen geworden. Met zijn lange haar, dat hij in 1986 laat groeien (deels om zijn vader ‘te kloten’, deels om te lijken op Led Zeppelin, deels om zichzelf af te schermen), is hij een graag geziene gast in de Vlaamse en Nederlandse media. Zijn verschijning op radio en tv staat garant voor een hoop lol, gefabuleer, boude uitspraken, provocatie en hilarische flauwekul. Je houdt van hem of je haat hem: er lijkt geen middenweg. Bij DWDD komt hij regelmatig opdraven om — aangevuurd door Matthijs van Nieuwkerk — over beffen te praten.

In 2024 ontstaat ophef over een controversiële column van zijn hand in het Belgische satirische weekblad Humo. Hierin schrijft Brusselmans dat het leed in Gaza hem zo boos maakt dat hij 'iedere Jood die hij tegenkomt een puntig mes door de keel wil rammen'. Het levert een stroom van klachten over antisemitisme op. Ook schrijver Arnon Grunberg trekt een parallel met het verleden. De tekst van Brusselmans zou volgens hem lijken op een liedtekst van de Duitse SA. Omdat Grunberg de reactie van Humo op de klachten onaanvaardbaar vindt, zegt hij vervolgens de 25-jarige samenwerking met het weekblad op. Het European Jewish Association kondigt een rechtszaak aan tegen Humo en Brusselmans wegens aanzetten tot moord.