Wie was Remco Campert?

Remco Wouter Campert wordt op 28 juli 1929 geboren in Den Haag. Zijn ouders zijn de dichter Jan Campert en de actrice Joekie Broedelet. Zijn vader is bekend van het in 1941 geschreven verzetsdicht Het lied der achttien dooden, geschreven naar aanleiding van de dood van achttien verzetsstrijders. Jan Campert verlaat het gezin als Remco drie jaar is. Vader en zoon zullen elkaar nog zelden zien.

Remco’s moeder Joekie heeft een veeleisend bestaan als actrice, zij is veel op tournee en dus vaak van huis. De waardevolste momenten tussen moeder en zoon zijn die wanneer Remco zijn moeder helpt met het repeteren van haar teksten. Remco wordt vaak bij zijn grootouders ondergebracht. Van zijn grootvader van moeders kant, naast acteur ook schrijver van feuilletons en toneelrecensies, neemt hij de interesse in schrijven over. Remco leert al snel alleen te zijn. Het verhaal gaat dat de dichter J.C. Bloem hem een keer bij een tramhalte heeft zien wachten en daarover tegen Joekie zei dat "die jongen niets of niemand nodig heeft".

Al op jonge leeftijd schrijft Campert voor zijn eigen plezier zijn eerste gedichten. Schrijven gaat hem heel makkelijk af en hij heeft ‘schrijflol’. Op de middelbare school houdt hij zich met groot enthousiasme bezig met het vullen van de schoolkrant. Na zijn vroegtijdige verwijdering van school verdient Campert zijn geld met vertaalwerk en het schrijven van reclameteksten.

Met zijn schoolvriend Rudy Kousbroek richt hij in het voorjaar van 1950 het literaire tijdschrift Braak op. Campert heeft grote bewondering voor Lucebert en Bert Schierbeek, en al snel zullen zij zich bij de redactie voegen. Later zullen nog volgen Hans Andreus, Jan Elburg, Gerrit Kouwenaar en Simon Vinkenoog. Het tijdschrift zet zich af tegen de poëzievorm die duidelijk wordt beïnvloed door Menno ter Braak. Ze vinden deze poëzie gekunsteld en niet spontaan. Campert zal later dit verzet relativeren door te zeggen dat ze toch ergens tegen moesten zijn, omdat dat nou eenmaal hoorde bij het oprichten van een literair blaadje.

Campert kiest voor een andere aanpak en werpt zich in 1961 op het schrijven van een roman. In één ruk – naar eigen zeggen in een aantal weken – schrijft hij het boek in een lichtvoetige en vrolijke stijl. Hij begint zonder schema, schrijft de eerste regel en de rest volgt als vanzelf. Die eerste regelt luidt: “Het leven is vurrukkulluk, zei Panda.”

In de hierop volgende jaren gaan bij Campert poëzie en proza steeds meer door elkaar lopen.

In 1968 verschijnt Tjeempie! of Liesje in luiletterland en ook dit boek wordt een bestseller. Tjeempie is een satire waarin verschillende herkenbare Nederlandse schrijvers op de hak worden genomen, zonder dat het akelig wordt.

In 1969 gaat Campert werken als redacteur bij uitgeverij De Bezige Bij en dit zal hij de volgende tien jaar blijven doen. In deze jaren komt Campert nauwelijks aan het schrijven van poëzie toe. Wel schrijft hij verhalen en columns en werkt hij voor Poetry International. In deze periode maakt Campert een schrijfcrisis door: hij voelt een fysieke afkeer tegen het schrijven, hij twijfelt voortdurend, onder andere over zijn talent en over de vraag of hij het tweede gedeelte van zijn leven ook wil vullen met schrijven. 

Ondanks zijn writer’s block ontvangt Campert in 1976 de P.C. Hooftprijs voor zijn poëzie. In 1984 begint hij voor de Volkskrant columns te schrijven en dat doet hij tot maart 2018. In deze jaren zal hij ook met Jan Mulder en Bart Chabot verschillende theatertours maken.

Het schrijven is Campert altijd goed afgegaan, het kost hem weinig moeite, op het schrijfblok in de jaren zeventig na. Zelfs nu hij ver in de tachtig is beleeft hij veel schrijflol, vooral in poëzie, zijn echte grote liefde. Proza schrijven beschouwt hij meer als ‘baantje’. Als achttienjarige beseft hij al dat hij dichter is.

      “Alle woorden werden wakker in mij,” dichtte hij.

Het schrijven is voor Campert zijn grote redding: “Een plechtanker.” Hij voelt zich een zondagskind onder de schrijvers, vanwege het gemak en het plezier waarmee hij schrijft. Campert: “Er knaagt niets van binnen.”

Het is een vak dat hij beheerst zonder ervoor te hebben gestudeerd. Naar eigen zeggen heeft hij als jongeling ook interesse in het leven als jazzmuzikant of als kunstschilder, maar beide bekwaamheden vereisen enige jaren opleiding – en dat is nou net waar de jonge Campert geen zin in heeft. Gedurende het verstrijken der jaren is Campert trouw gebleven aan zijn eigen stijl. Hij maakt gebruik van spreektaal, zijn hoofdpersonages zijn anti-helden en hij wil amuseren. Bij hem is niks tussen de regels te vinden, er staat wat er staat.

Als Campert twintig jaar is trouwt hij met Freddy Rutgers, een meisje uit Wassenaar. Het stel vertrekt snel naar Parijs. Bij terugkomst in Nederland, halverwege de jaren vijftig, gaan ze uit elkaar. Freddy krijgt een relatie met Gerrit Kouwenaar en Campert wordt verliefd op de dichteres Fritzi ten Harmsen van der Beek, die hij ontmoet op het Boekenbal. Hij trouwt met haar in 1957 en trekt bij haar in op de buitenplaats Jagtlust in Blaricum. Dat huis is een verzamelplek van kunstenaars, schrijvers en dichters die grootse feesten vieren onder het genot van heel veel alcohol. Campert beseft na een jaar dat van werken weinig terechtkomt en hij verlaat Fritzi om weer terug te keren naar Amsterdam.

In 1960 ontmoet hij Lucia van de Berg. Ze krijgen twee dochters: Emanuela en Cleo. In 1964 vertrekt het gezin naar Antwerpen maar al weer twee jaar later keert Campert in zijn eentje terug naar Amsterdam.

Hij zal weinig contact hebben met zijn dochters. Volgens zijn latere en laatste vrouw Deborah Wolf is het matige vaderschap van Campert niet te wijten aan onwil, maar aan het feit dat hij nooit een goed voorbeeld heeft gehad van hoe het wél moest. Over de eerste drie huwelijken zal Campert later zeggen dat hij ze heeft afgeraffeld, zoals een kind in een schoolschrift met zijn huiswerk doet, omdat hij met zijn vriendjes buiten wil gaan spelen.