Wie is Frans de Waal?

Op een dag belandt een spreeuw per ongeluk in het verblijf van een bonobo-aap. De vogel verstijft van schrik, vliegen lukt niet meer. Voorzichtig pakt de mensaap de spreeuw op, klimt ermee in een hoge boomtop, spreidt met zijn handen de vleugels en helpt hem om weg te vliegen.

Onderzoeker Frans de Waal ziet het gebeuren en voor hem is het duidelijk: het vermogen om je in te leven in een ander is dus niet alleen iets van mensen. Dit wordt de belangrijkste boodschap in zijn werk waar hij wereldberoemd mee wordt: apen en mensen lijken veel meer op elkaar dan tot dan toe gedacht.

Als jonge onderzoeker kijkt hij duizenden uren naar de chimpansees in Burgers Zoo in Arnhem en schrijft ie op wat hij ziet. Hij ziet de apen flink ruziën, maar ook hoe ze daarna hun hand uitsteken en elkaar omhelzen om het weer goed te maken. En dat is niet voor niets: om te overleven moeten ze vrienden blijven.

In de jaren zeventig is dit een nieuwe ontdekking. Tot die tijd werd gedacht dat mensen en dieren wel dingen gemeen hebben, maar dan alleen de slechte trekken. Zoals bijvoorbeeld agressie en hebzucht (steeds ‘meer’ willen hebben). De gedachte was dat alleen mensen samen kunnen werken en gevoelens kunnen hebben dankzij religie en cultuur.

De Waal ziet nog iets anders opvallends: het alfamannetje is lang niet altijd de grootste en de sterkste van de groep. De leider die alleen maar de baas wil blijven met agressie, houdt het nooit lang vol. Deze leiders verliest het al gauw van een leider die samenwerkt, schrijft hij in zijn boek Chimpanseepolitiek. Een goede leider weet juist heel goed wanneer hij moet vechten en wanneer het tijd is om vrede te sluiten.

Hij inspireerde met zijn bevindingen niet alleen andere wetenschappers, maar ook bestuurders en politici. Nieuwe Amerikaanse Congresleden krijgen zijn boek aangeraden ter voorbereiding op het politieke werk.