Wat is BIJ1?

Edson Olf lijsttrekker Bij1

Wat is BIJ1?

Laatste update: 09-12-2023

Opvallend en met een niet te missen lijsttrekker verschijnt BIJ1 in 2017 bij de Tweede Kamerverkiezingen op het politieke toneel. Het lukt Sylvana Simons dan nog niet om een zetel te veroveren. In 2021 lukt dat wel. Racisme, ons slavernijverleden, genderdiscriminatie en Zwarte Piet zijn thema’s die de politiek leider naar voren brengt, en met succes. In 2023 kondigt Simons haar vertrek aan uit de politiek en verliest de partij vervolgens zijn enige zetel in de Tweede Kamer.

Redacteur: Leonard Ornstein

In deze video legt NOS op 3 kort uit wat de belangrijkste standpunten zijn van BIJ1 en waar de partij bij de Tweede Kamerverkiezingen (2023) voor staat:

Wil je ook weten waar de andere politieke partijen voor staan? Bekijk dan hier de hele video. 

Hoe ontstaat BIJ1?

Ze zijn onlosmakelijk aan elkaar verbonden: BIJ1 & Sylvana Simons (1971). Sinds 2016 is zij politiek leider van deze relatief nieuwe partij, een eenmansfractie. Wat BIJ1 wil, blijkt uit de naam die Simons de partij oorspronkelijk gaf: Artikel1. Dit artikel is het eerste artikel in de Grondwet en gaat over gelijke behandeling van ‘iedereen die zich in Nederland bevindt’ en het verbod op discriminatie. BIJ1 is de partij ‘voor radicale gelijkwaardigheid en economische rechtvaardigheid’, zo luidt de leus op de partijwebsite.

‘We leven in een land waar we voor de wet allemaal gelijk zijn maar in de praktijk te veel voorbeelden zien van ongelijkheid.’ Wil je de hele uitzending zien? Kijk dan op NPO Start.

De partij wordt eigenlijk geboren aan tafel van DWDD in mei 2015. Simons, tafeldame bij Matthijs van Nieuwkerk, luistert naar een betoog van DWDD-gast Martin Šimek over bootvluchtelingen. Die avond spreekt hij de zin uit die haar uiteindelijk politiek activist maakt: ‘Maar ik ben gewoon lief voor die zwartjes’. Simons spreekt Šimek aan op zijn woordkeuze.

De rest is geschiedenis. Na de uitzending ontvangt Simons tienduizenden haatberichten, doodswensen en uitvoerig beschreven verkrachtingsfantasieën. Simons weet nu zeker dat hier iets moet veranderen.

Wat wil BIJ1?

Artikel 1 ontstaat uit activisme. Volgens Simons is het genoeg geweest, ‘en daarom eisen wij nu onze plek op’. Etnisch profileren, institutionele discriminatie, het gevoel hebben dat je ‘geen recht van spreken hebt en inferieur bent (want zwart. Niet van hier. Allochtoon)’, Zwarte Piet: allemaal uitingen van een samenleving waarin ‘het mannelijk bolwerk van witte mannen’ nog altijd het machtige middelpunt vormt. Artikel 1 krijgt steun van o.a. voormalig SP-politica en feministe Anja Meulenbelt, antropologe en gender-expert Gloria Wekker, filosoof Simone van Saarloos. Het doel is om in 2017 een of meer zetels te behalen in de Tweede Kamer, maar dit lukt niet. Wel slaagt de partij erin om in de gemeenteraad van Amsterdam te komen.

Sylvana in kamer
 © ANP

De partij moet wel van naam veranderen omdat het teveel lijkt op het expertisecentrum tegen discriminatie Art. 1 en wordt daarom omgedoopt tot BIJ1. Vóór een ‘nieuwe politiek’, vóór een samenleving waarin verschillen worden gewaardeerd in plaats van veroordeeld, vóór meer vrouwen- en LHBTQI-rechten. Grassroots-politiek noemt BIJ1 het, politiek gemaakt vanuit activisme en vanuit ‘onderop’. Een partij dat je als links kunt definiëren, tegen ‘de nachtmerrie van het kapitalisme, een systeem dat drijft op uitbuiting van mens, dier, natuur en klimaat.’ Zaken als uitsluiting en ongelijkheid moeten benoemd worden, en daarbij mag het schuren, onaangenaam voelen, pijnlijk zijn en mensen oncomfortabel maken, staat in hun programma. Want van daaruit kan structurele verandering ontstaan.

Simons flyert voor haar partij
Sylvana Simons flyert tijdens haar campagne voor de Tweede Kamerverkiezingen, 20 februari 2021.
 © ANP

In 2021 slaagt Simons erin om tijdens de Tweede Kamerverkiezingen met haar partij één zetel te veroveren. Een historisch moment: Simons is de eerste zwarte vrouwelijke fractievoorzitter in de Tweede Kamer. 

Voorafgaand aan Simons installatie in de Tweede Kamer op 31 maart 2021 wordt ze feestelijk ontvangen en geëerd door haar achterban.

https://npokennis.nl/story/51/wat-is-racismeDat minister-president Mark Rutte namens de Nederlandse staat uitgebreid excuses maakte voor het koloniale verleden, dat was er waarschijnlijk niet gekomen zonder druk van BIJ1 en belangengroepen. Simons, niet onbescheiden over haar rol hierin, zegt in het Marathoninterview op de radio dat Eva Koreman op 25 december 2022 met haar had: ‘Ik durf te zeggen dat ik geschiedenis aan het schrijven ben in dit land. Ondanks dat je dat niet hardop mag zeggen over jezelf, laat staan als je een vrouw bent, of een zwarte vrouw bent.’

Solidariteit is onze kracht in de strijd voor klimaatrechtvaardigheid, voor zelfbeschikking van volkeren en tegen racisme, imperialisme en LHBTQI+ haat.

Partijprogramma BIJ1 2021

Op veel thema’s heeft BIJ1 politiek standpunten die aanschuren tegen progressieve partijen, zoals het voorkomen en aanpakken van etnisch registreren, minimumloon zou verhoogd moeten worden naar 14 euro per uur, fors hogere inkomensbelasting voor hogere inkomens, een Nationaal Zorgfonds komen en de productie van geneesmiddelen en medische apparatuur moet in publieke handen komen.

Het ‘kleuraspect’ komt terug op hun politieke verlanglijstjes waarin er meer onderzoek moet komen naar de gezondheid van mensen van kleur, Keti Koti moet een nationale feestdag worden, aanpak van racisme moet topprioriteit worden en de registratie van etniciteit moet aan banden worden gelegd. Bij dit laatste punt zit de link naar een ‘identiteitspartij’ als DENK. Aanvankelijk was Simons lid en actief in DENK en maakte ze deel uit van de leiding van deze partij. Na een conflict verliet ze DENK.

Sylvana Simons op binnenhof
 © ANP

Wie is Sylvana Simons?

Lang en tenger, grote bril, grote oorbellen, stijlvolle kleding. Als Silvana Hildegard wordt zij in 1971 geboren in Paramaribo. Het NTR-programma Verre Verwanten ontdekt dat Simons afstamt van slaven. Een van haar voorouders is Christiana Martha Leeuwin. Zij is dochter van een slaaf en wordt in 1873 als eerste in vrijheid geboren in Paramaribo. Sylvana’s ouders hebben samen vijftien kinderen, maar Simons groeit op zonder broers en zussen. Ze emigreert naar Amsterdam als ze anderhalf is en groeit verder op in Osdorp. Ze heeft een tumultueuze jeugd en vertrekt op haar veertiende van huis.

Simons begint op het VWO, maar ze maakt haar middelbare school niet af. De eerste zwarte solist worden bij het Nationale Ballet, dát is haar droom, maar het loopt anders. Een rijk geheel aan bijbanen volgt, ze begint onder andere bij de ambitieuze dans academie Lucia Marthas en wordt presentator. Ze wordt aangenomen bij de afdeling show en musical van de Hogeschool voor de kunsten in Amsterdam. Een kortstondig studentenleven, want Simons raakt zwanger van haar zoon en stopt met de opleiding. In 1996 krijgt ze haar tweede kind, een dochter.

Simons als VJ voor TMF in 1996
Simons als VJ voor TMF, in 1996.
 © ANP

Aan media-aandacht is ze wel gewend, midden in de jaren negentig behoort ze samen met met Bridget Maasland en Fabiënne de Vries tot de succesvolle lichting VJ’s en “TMF-babes”. Ook is het gezicht van veel radio- en tv programma’s.

Sylvana tijdens antiracisme demonstratie
Sylvana demonstreert op 5 juni 2020 op het Jaarbeursplein in Utrecht tegen tegen het politiegeweld tegen zwarte inwoners van de VS en Europa.
 © ANP

Na haar besluit de politiek in te gaan word ze geliefd en verguisd. Simons is een harde werker en als eenvrouwsfractie zichtbaar in politieke debatten. De kritiek op haar en haar partij is dat ze te scherp en te fel uit de hoek kan komen, zoals over de politie en het politiegeweld.

Sylvana Simons vertelt in de documentaire Sylvana, demon of diva waarom ze koos voor de politiek. De hele documentaire zien? Kijk op NPO Start

Simons krijgt afgelopen jaren ontzettend veel haat te verstouwen in de vorm van bedreigingen, haatmails, racistische berichten op social media, zelfs een ‘lynchvideo’. In een rechtszaak in 2017 staan 22 verdachten voor de rechter die haar ernstig bedreigd of beledigd hadden voor de rechter en vertelde Simons wat het met haar deed.

Wat zijn de toekomstambities van BIJ1?

De ambitie van Simons met haar partij is níet om te regeren. ‘Not in my lifetime’. Want, zo licht ze in het Marathoninterview toe, ‘iedere regering heeft goede oppositie nodig. We zijn niet een partij die is opgericht om de macht te grijpen’, zegt ze tegen interviewer Koreman. Als Simons terugblikt op haar eerste maanden in de Tweede Kamer, vindt ze dat ze ‘vliegend van start’ is gegaan: “Ik was enthousiast, ik was blij, ik had wat te bewijzen, ik was leergierig.” Drie debatten op een dag deed ze, de beginnende politicus wilde parlementaire kilometers maken. Dat doet ze niet meer, ze maakt als eenmansfractie ‘strakke keuzes’ op de debatten waar zij aan meedoet.

sylvana in Kamer
 © ANP

Op lokaal niveau timmert BIJ1 ambitieus aan de weg. In Rotterdam, Amsterdam, Almere en Utrecht heeft de partij eigen fracties. De Haagse fractie is een eigen weg gegaan: elke politieke partij kent strubbelingen en perikelen, zo ook BIJ1.

In de zomer van 2021 ontstaan er conflicten en wordt de sfeer binnen de partij ‘toxisch’ genoemd. Het leidt tot een afsplitsing van BIJ1 door de Haagse afdeling. Een jaar later stapt ook de landelijk voorzitter van BIJ1 op vanwege de ‘toxische’ cultuur die er binnen de partij zou heersen. In 2023 splitst de Amsterdamse fractie zich met deze reden af van de partij.

Als ik niet het lef had om te blijven staan, dan was ik allang weggeblazen.

Sylvana Simons in EenVandaag

Simons zit met haar partij in de Tweede Kamer, en ze is niet van plan om zich weg te laten jagen uit het Huis van de Democratie. Niet door bedreigingen of door intern gedonder. Maar in juli 2023 kondigt ze 'met zwaar gemoed' haar vertrek uit de politiek aan. De verkiezingen na de val van het vierde kabinet van Rutte komen te snel. Ze wil vanwege een slechte gezondheid en gerommel in de partij geen lijsttrekker zijn voor Bij1 bij de eerstvolgende TK-verkiezingen in november 2023. 

Sylvana Simons draagt stokje over aan de nieuwe lijsttrekker van BIJ1 Edson Olf.
Sylvana Simons met nieuwe lijsttrekker Edson Olf, tijdens het verkiezingscongres van BIJ1, 1 oktober 2023.

Edson Olf volgt Sylvana Simons op als nieuwe lijsttrekker van BIJ1. Edson Olf zet zich al geruime tijd in voor de partij, onder andere als wijkraadslid in Rotterdam, bestuurslid en vicevoorzitter van de partij. In een boodschap aan de leden van BIJ1 benadrukt hij: "Mijn droom is om een samenleving te creëren waarin iedereen gelijk wordt behandeld en gelijke kansen heeft ongeacht wie je bent". 

Edson Olf verkiezingscongres
Edson Olf speecht tijdens het tweedaags verkiezingscongres van BIJ1, 2023.

Maar de leiderschapswissel en interne problemen bij de partij pakken niet goed uit. BIJ1 haalt bij de Tweede Kamerverkiezingen in november 2023 onvoldoende stemmen en verdwijnt uit de Tweede Kamer.

In het kort

  • BIJ1 staat voor een samenleving met gelijke rechten en gelijke kansen voor iedereen. 

  • Sylvana Simons besluit na een opmerking van Šimek in 2015 in DWDD de politiek in te gaan.

  • De partij wordt in 2016 opgericht door Sylvana Simons onder de naam ‘Artikel1’. In 2017 omgedoopt tot BIJ1.

  • In 2018 komt BIJ1 met een zetel in de Amsterdamse gemeenteraad.

  • In maart 2021 verovert BIJ1 een zetel in de Tweede Kamer. Een historisch moment: Sylvana Simons is de eerste zwarte vrouwelijke fractievoorzitter in de Tweede Kamer.

  • In juli 2023 kondigt Sylvana Simons haar vertrek uit de politiek aan. Edson Olf wordt de nieuwe lijsttrekker. Bij de TK-verkiezingen in november 2023 haalt de partij te weinig stemmen voor een zetel. BIJ1 keert niet terug in de Kamer.

En je weet het!

Anderen het laten weten?

auteur

Door Leonard Ornstein

Ook interessant om te weten