Wat is BIJ1?

In deze video legt NOS op 3 kort uit wat de belangrijkste standpunten zijn van BIJ1 en waar de partij bij de Tweede Kamerverkiezingen (2023) voor staat:

De partij wordt eigenlijk geboren aan tafel van DWDD in mei 2015. Simons, tafeldame bij Matthijs van Nieuwkerk, luistert naar een betoog van DWDD-gast Martin Šimek over bootvluchtelingen. Die avond spreekt hij de zin uit die haar uiteindelijk politiek activist maakt: ‘Maar ik ben gewoon lief voor die zwartjes’. Simons spreekt Šimek aan op zijn woordkeuze.

De rest is geschiedenis. Na de uitzending ontvangt Simons tienduizenden haatberichten, doodswensen en uitvoerig beschreven verkrachtingsfantasieën. Simons weet nu zeker dat hier iets moet veranderen.

De partij moet wel van naam veranderen omdat het teveel lijkt op het expertisecentrum tegen discriminatie Art. 1 en wordt daarom omgedoopt tot BIJ1. Vóór een ‘nieuwe politiek’, vóór een samenleving waarin verschillen worden gewaardeerd in plaats van veroordeeld, vóór meer vrouwen- en LHBTQI-rechten. Grassroots-politiek noemt BIJ1 het, politiek gemaakt vanuit activisme en vanuit ‘onderop’. Een partij dat je als links kunt definiëren, tegen ‘de nachtmerrie van het kapitalisme, een systeem dat drijft op uitbuiting van mens, dier, natuur en klimaat.’ Zaken als uitsluiting en ongelijkheid moeten benoemd worden, en daarbij mag het schuren, onaangenaam voelen, pijnlijk zijn en mensen oncomfortabel maken, staat in hun programma. Want van daaruit kan structurele verandering ontstaan.

In 2021 slaagt Simons erin om tijdens de Tweede Kamerverkiezingen met haar partij één zetel te veroveren. Een historisch moment: Simons is de eerste zwarte vrouwelijke fractievoorzitter in de Tweede Kamer. 

https://npokennis.nl/story/51/wat-is-racismeDat minister-president Mark Rutte namens de Nederlandse staat uitgebreid excuses maakte voor het koloniale verleden, dat was er waarschijnlijk niet gekomen zonder druk van BIJ1 en belangengroepen. Simons, niet onbescheiden over haar rol hierin, zegt in het Marathoninterview op de radio dat Eva Koreman op 25 december 2022 met haar had: ‘Ik durf te zeggen dat ik geschiedenis aan het schrijven ben in dit land. Ondanks dat je dat niet hardop mag zeggen over jezelf, laat staan als je een vrouw bent, of een zwarte vrouw bent.’

Op veel thema’s heeft BIJ1 politiek standpunten die aanschuren tegen progressieve partijen, zoals het voorkomen en aanpakken van etnisch registreren, minimumloon zou verhoogd moeten worden naar 14 euro per uur, fors hogere inkomensbelasting voor hogere inkomens, een Nationaal Zorgfonds komen en de productie van geneesmiddelen en medische apparatuur moet in publieke handen komen.

Het ‘kleuraspect’ komt terug op hun politieke verlanglijstjes waarin er meer onderzoek moet komen naar de gezondheid van mensen van kleur, Keti Koti moet een nationale feestdag worden, aanpak van racisme moet topprioriteit worden en de registratie van etniciteit moet aan banden worden gelegd. Bij dit laatste punt zit de link naar een ‘identiteitspartij’ als DENK. Aanvankelijk was Simons lid en actief in DENK en maakte ze deel uit van de leiding van deze partij. Na een conflict verliet ze DENK.

Aan media-aandacht is ze wel gewend, midden in de jaren negentig behoort ze samen met met Bridget Maasland en Fabiënne de Vries tot de succesvolle lichting VJ’s en “TMF-babes”. Ook is het gezicht van veel radio- en tv programma’s.

Na haar besluit de politiek in te gaan word ze geliefd en verguisd. Simons is een harde werker en als eenvrouwsfractie zichtbaar in politieke debatten. De kritiek op haar en haar partij is dat ze te scherp en te fel uit de hoek kan komen, zoals over de politie en het politiegeweld.

Simons krijgt afgelopen jaren ontzettend veel haat te verstouwen in de vorm van bedreigingen, haatmails, racistische berichten op social media, zelfs een ‘lynchvideo’. In een rechtszaak in 2017 staan 22 verdachten voor de rechter die haar ernstig bedreigd of beledigd hadden voor de rechter en vertelde Simons wat het met haar deed.

Op lokaal niveau timmert BIJ1 ambitieus aan de weg. In Rotterdam, Amsterdam, Almere en Utrecht heeft de partij eigen fracties. De Haagse fractie is een eigen weg gegaan: elke politieke partij kent strubbelingen en perikelen, zo ook BIJ1.

In de zomer van 2021 ontstaan er conflicten en wordt de sfeer binnen de partij ‘toxisch’ genoemd. Het leidt tot een afsplitsing van BIJ1 door de Haagse afdeling. Een jaar later stapt ook de landelijk voorzitter van BIJ1 op vanwege de ‘toxische’ cultuur die er binnen de partij zou heersen. In 2023 splitst de Amsterdamse fractie zich met deze reden af van de partij.

Simons zit met haar partij in de Tweede Kamer, en ze is niet van plan om zich weg te laten jagen uit het Huis van de Democratie. Niet door bedreigingen of door intern gedonder. Maar in juli 2023 kondigt ze 'met zwaar gemoed' haar vertrek uit de politiek aan. De verkiezingen na de val van het vierde kabinet van Rutte komen te snel. Ze wil vanwege een slechte gezondheid en gerommel in de partij geen lijsttrekker zijn voor Bij1 bij de eerstvolgende TK-verkiezingen in november 2023. 

Edson Olf volgt Sylvana Simons op als nieuwe lijsttrekker van BIJ1. Edson Olf zet zich al geruime tijd in voor de partij, onder andere als wijkraadslid in Rotterdam, bestuurslid en vicevoorzitter van de partij. In een boodschap aan de leden van BIJ1 benadrukt hij: "Mijn droom is om een samenleving te creëren waarin iedereen gelijk wordt behandeld en gelijke kansen heeft ongeacht wie je bent". 

Maar de leiderschapswissel en interne problemen bij de partij pakken niet goed uit. BIJ1 haalt bij de Tweede Kamerverkiezingen in november 2023 onvoldoende stemmen en verdwijnt uit de Tweede Kamer.