XTC: lovedrug of fatale partypil?

Je kunt door MDMA een droge mond krijgen en moeite hebben met eten, plassen en slapen. Je kaken worden stijf en gaan malen en je pupillen worden groter. Bij hoge doseringen kun je gaan hallucineren. Na uitwerking voelen sommige mensen een dip, omdat de serotoninevoorraad in je hersenen uitgeput is. Gevoelens van uitputting en somberheid kunnen dan de overhand nemen. Een hoge dosering en vaak gebruiken kan ervoor zorgen dat klachten na gebruik ernstiger zijn en langer aanhouden. Door spierspanning en veel bewegen, kun je ook last hebben van spierpijn. Deze pijn en ook de geestelijke klachten zijn meestal na een paar dagen weer verdwenen. De hersenen hebben echter een aantal weken nodig om te herstellen.

Door MDMA kun je niet meer vertrouwen op de signalen van je lichaam en het activeert het antidiuretisch hormoon in je hersenen, ook wel het anti-plashormoon. Dit zorgt ervoor dat je nieren minder water uit je bloed halen, waardoor je minder of helemaal niet plast. Als je te veel drinkt, kan er een watervergiftiging ontstaan. Door je hele lichaam stroomt dan verdund bloed, dat minder zout bevat. Het water stroomt uit je bloed in je cellen, in een poging het zoutgehalte binnen en buiten de cellen weer in balans te brengen. Hierdoor zwellen je cellen op. Omdat de schedel niet meegeeft, kunnen deze zwellingen leiden tot een verhoogde druk op de hersenen, waaraan je kunt overlijden. Hetzelfde kan in je longen gebeuren. Door te veel vocht in je longen kun je kortademig worden en stikken.

Het combineren van alcohol met XTC kan je hoofdpijn, misselijkheid en een grotere kater bezorgen. Ook de kans op psychische problemen wordt groter: na gebruik kan je je vaak nog minder herinneren van de avond dan wanneer je beide middelen afzonderlijk gebruikt.

Is MDMA verslavend?
De lichamelijke verslavingskans bij MDMA is zeer klein. De drug wordt vooral gebruikt bij festivals en heeft geen fysieke verslavende werking. Omdat je lichaam tijd nodig heeft om te herstellen vraagt het niet snel naar meer. Je lichaam bouwt echter wel een tolerantie op voor het typische love-gevoel: als je te snel achter elkaar gebruikt, voel je dat gevoel minder en de lichamelijke effecten overheersen. Je kan op jacht gaan naar een high en een hogere dosering willen gebruiken, maar dat helpt niet terwijl de risico’s wel toenemen. Het enige 'verslavingsrisico' dat MDMA kan hebben is geestelijk: een feestje of een avondje uit vind je niet meer leuk zonder XTC te gebruiken. 

Hoog gedoseerde pillen geven duidelijk meer risico. Het is verstandig om maximaal  1 tot 1,5 milligram per kilo lichaamsgewicht aan te houden als je MDMA gebruikt: zo heb je minder kans op hersenschade, psychische en lichamelijke problemen. Als je 70 kilo weegt, is 100 milligram dus het maximum. Ook is het belangrijk om je pil voor gebruik te laten testen. Als de pil een bekende kleur of opdruk heeft, betekent dit niet dat de inhoud ook hetzelfde is.

Het gebruik van XTC is niet ongevaarlijk: geschat wordt dat 1 op de 250 gebruikers in 2017 acute medische hulp zoekt. Tussen 2006 en 2015 sterven in totaal 68 mensen door het gebruik van XTC: bij 21 mensen is het de primaire oorzaak en bij 47 gevallen draagt het middel bij aan de dood. Dit klinkt hoog, maar vergeleken met alcohol verbleken deze cijfers: de totale alcoholsterfte schommelt al jaren rond 1.700 gevallen per jaar, en dit middel is gewoon in de supermarkt te koop. Daar staat tegenover dat je van één biertje niet dood kan gaan, en van een pilletje wel. 

Niet iedereen zegt ja tegen MDMA
Doordat XTC veel media-aandacht krijgt, lijkt het soms alsof iedereen het gebruikt. Dat klopt niet: de meeste jongeren gebruiken nooit XTC. Onder jongeren die veel naar festivals en dancefeesten gaan, is wel een grote groep die (soms dan wel regelmatig) XTC gebruikt. In 2017 gebruikt 6,6% van mensen tussen 15 en 34 het middel. Van de achttienplussers in Nederland heeft 7,6% (ongeveer 1 miljoen) het ooit gebruikt.

Hoe wordt XTC gemaakt?
XTC wordt meestal gemaakt van PMK, een gelige olie die vanuit een aantal chemische fabrieken in China naar Nederland wordt gesmokkeld, of safrol: een natuurlijke - naar anijs ruikende - olie die wordt gewonnen uit sassafrasbomen in Zuidoost-Azië. Vervolgens worden de pillen gedraaid in een van de vele drugslabs, vooral te vinden in Noord-Brabant of Limburg. Volgens onderzoek is Nederland wereldwijd een van de grootste producenten van XTC.

Bij het produceren komt chemisch afval vrij met gevaarlijke stoffen zoals zwavelzuur, zoutzuur, aceton en methanol. Voor 1 kilo MDMA produceert een drugslab zo’n 6 tot 10 kilo gevaarlijk chemisch afval. Dat afval wordt vaak gedumpt in de natuur, op een industrieterrein, in het riool of in open water. Of het wordt in gestolen auto’s of busjes geladen, die ergens worden achtergelaten. Dat levert gevaarlijke situaties op en gemeentes moeten het spul snel opruimen, zeker als sprake is van lekkages.

De bron aanpakken en de markt structureel veranderen lijkt een beter idee. Meer opsporingsinspanningen en het oprollen van drugslabs zou de illegale productie van XTC in Nederland tegen kunnen gaan. Of de overheid kan het roer radicaal omgooien en XTC legaliseren: maak de hele keten, van productie tot gebruik, legaal. Zo komt er een einde aan de criminele wereld achter de handel en kunnen er duidelijke afspraken worden gemaakt over de handel, verkoop en kwaliteit van drugs. Problemen zoals illegaal dumpen van drugsafval worden dan ook opgelost. Legalisering kan daarnaast voor de overheid financieel aantrekkelijk zijn: bestrijding van drugscriminaliteit kost een vermogen.

Tegenstanders zetten vraagtekens bij de voordelen van legalisering: deze vorm van criminaliteit zal volgens hen niet zo makkelijk verdwijnen. Veel Nederlanders vinden dat de overheid een opvoedende taak heeft en het legaliseren van harddrugs leidt onherroepelijk tot het legitimeren ervan. Daarnaast is Nederland een van de weinige landen in Europa die legalisering serieus nemen; waarschijnlijk omdat we koploper zijn wat betreft gebruik en productie.

Wanneer wordt gesproken over legalisering of gedogen van XTC roept dit meestal grote weerstand op en de gevaren van het middel worden benadrukt. Cijfers leveren een ander beeld op: van de plusminus 830.000 Nederlandse gebruikers zijn er in de afgelopen twintig jaar 64 mensen de boeken ingegaan als (primaire) ‘XTC-dode’. Ook is XTC niet lichamelijk verslavend.