Hoe ontplofte house in Nederland?
Gepubliceerd: 9-12-2016
Laatste update: 31-10-2022
House, techno, trance en andere elektronische muziekstijlen zijn niet meer weg te denken uit ons land. Elke zomer stromen de festivals vol en ‘onze’ dj’s zijn al jarenlang succesvol in het buitenland. Het is tegenwoordig moeilijk voorstelbaar, maar de eerste dj’s die house draaiden joegen de mensen juist weg. Repetitief gebonk, was het oordeel.
Redacteur: Sjoerd Huismans
Hoe ontstond housemuziek?
Muziek werd voor lange tijd alleen akoestisch gemaakt, dus het ontstaan van elektronische muziek was vernieuwend. Al aan het einde van de negentiende eeuw worden de eerste elektronische muziekinstrumenten ontwikkeld. Het eerste gebruik van elektronische instrumenten in de populaire muziek ontstaat een tijdje later met de Moog-synthesizer, die in 1964 op de markt komt. Niemand minder dan The Beatles kopen er een. Eind jaren zeventig introduceert de Italiaanse producer Giorgio Moroder de Moog in de disco, zodat elektronische muziek op de dansvloer terechtkomt in songs als ‘I Feel Love’ van Donna Summer.
In Chicago ontstaat onder invloed van deze innovaties de housemuziek. In platenzaken komen mensen vragen om de muziek die ze in de nieuwe club The Warehouse hebben gehoord en zodoende ontstaat de term house. De groep Phuture maakt in 1987 met ‘Acid Tracks’ de meest bizarre, spacy housetrack tot op dat moment. Een nieuw subgenre is geboren: acid house. Een jaar later slaat de acid house over naar Engeland, de stijl wordt met name in Londen en Manchester een groot succes.
Hoe klinken de drie hoofdstromingen uit de begintijd van de house?
Sloeg house meteen aan in Nederland?
In Nederland gaat het aanvankelijk moeizaam. De RoXY gaat in 1987 van start als extravagante, exclusieve club waar vooral disco wordt gedraaid. Huis-dj Eddy de Clercq begint op vrijdagavonden acid house te draaien, maar niemand begrijpt het. De Clercq heeft zelf gezien wat house in de Verenigde Staten en Engeland veroorzaakt en blijft in de muziek geloven. De zomer van 1988 wordt vooral op het Spaanse eiland Ibiza uitbundig beleefd, in een chemische waas van de nieuwe partydrug xtc. In de nazomer van 1988, gaat Nederland alsnog om. Ineens komen er mensen de RoXY binnen met smileys op hun kleding, de code van liefhebbers van acid.
Illegale housefeesten
Minstens zo belangrijk als het keerpunt in de RoXY is het eerste grote illegale housefeest in Nederland, ook in september 1988. Dat feest vindt plaats in een loods op het KNSM-eiland en is georganiseerd door drie Engelsen onder de naam Soho Collective. Ondanks dat er te weinig drinken is ingeslagen en er een brand uitbreekt in een naastgelegen schip, is het feest bij veel mensen blijven hangen als het begin van de house in Nederland. Illegale feesten blijven in de jaren negentig ontzettend populair.
Waar komen de gabbers vandaan?
De feesten gaan vaak gepaard met drugs, zoals de nieuwe drug ecstacy (xtc). En dat betekent: de hele nacht gelukzalig dansen zonder kater of verslavingsrisico. Doordat een kleine groep zo stijf staat van de xtc, moet hun energie beantwoord worden met hele snelle en harde muziek. Muziekjournalist Gert van Veen linkt deze ontwikkeling aan het ontstaan van hardcore: een soort doorgefokte harde techno waarin het aantal beats per minuut drastisch wordt opgevoerd.
Een nieuwe subcultuur ontstaat in Nederland: gabber. Liefhebbers zijn te herkennen aan hun kaalgeschoren hoofden, Australian-trainingspakken, Nike Air Max en niet te vergeten hun maniakale dansstijl (hakken). Gabber begint als een smalle subcultuur binnen de housescene, met relatief kleinschalige feesten in bijvoorbeeld discotheek Parkzicht in Rotterdam. Al snel wordt het een massale beweging met feesten in de Energiehal en de RAI waar duizenden gabbers op af komen. Het is uniek dat er in Nederland een jeugdcultuur ontstaat en dat deze ook een exportproduct wordt.
Wat typeert de gabbers?
Hoe werd Nederland groot in dance?
In de jaren 90 versmelten house en Top 40-pop, door acts als 2 Unlimited en later Vengaboys. Vanaf 1994 wordt duidelijk dat er een enorme industrie rondom hardere dance ontstaat. Het bedrijf ID&T organiseert bijvoorbeeld Thunderdome-feesten die in de jaren negentig 40.000 mensen per jaar trekken. Eind jaren negentig – wanneer gabber op zijn eind loopt – speelt ID&T een essentiële rol in de doorbraak van trance: een nieuwe, uit Duitsland afkomstige stijl waarin de nadruk juist op melodie en sfeer ligt.
Duncan Stutterheim van ID&T vertelt over het uit de hand gelopen eindexamenfeest waar het allemaal mee begon.
Begin 1999 organiseert ID&T het evenement Innercity in de Amsterdamse RAI, waarbij de nadruk op techno ligt en waar de Nederlandse dj Tiësto doorbrak. Andere Nederlandse trance-dj’s die wereldberoemd worden zijn Ferry Corsten en Armin van Buuren. Dat geldt ook voor de Sensation-feesten van ID&T die vanaf 2000 in de Amsterdam ArenA plaatsvinden en naar twintig landen geëxporteerd worden. Nederlandse dance, de overkoepelende term voor alle soorten elektronische dansmuziek, is een exportproduct geworden en dj’s als Hardwell, Martin Garrix en Oliver Heldens zijn ware popsterren.
In het kort
Onder invloed van een reeks technische innovaties en het gebruik van elektronica in popmuziek, ontstaat eind jaren zeventig de house in Chicago.
In Nederland gaat het aanvankelijk moeizaam. Mede omdat dj's als De Clercq stug doorzetten en vakantiegangers terugkomen van party-eiland Ibiza slaat de house in de nazomer van 1988 tóch aan.
Mede omdat een kleine groep bezoekers van housefeesten enorm strak staat van de xtc, ontstaat rond 1990 hardcoremuziek. Gabbers vormen de eerste in Nederland begonnen jongerencultuur ooit.
Dance wordt een enorme industrie in Nederland en als exportproduct met bijvoorbeeld de Thunderdome-feesten van ID&T. Eind jaren negentig is gabber wel over zijn hoogtepunt heen. In de jaren erna wordt trance en techno een enorm succes.
