Vegetarisme is het niet eten van vlees en vis, maar er bestaan ​​nogal wat varianten op. De meer consequente vegetarische eten geen vlees en vis, maar ook geen schaaldieren. Ze slaan insecten over en alle voedingswaren waarin iets van dode dieren wordt verwerkt. Veganisten gaan nog een paar stappen verder. Zij eten en gebruiken helemaal geen droge producten: geen bont, leer, wol en ook geen boter, kaas, eieren, melk en honing. Andere varianten zijn de geen-vlees-maar-wel-vis-eter (pescotariër), flexitariërs en van alles daar omheen en tussenin.

De oorsprong van het vegetarisme vinden we in India in de achtste eeuw voor Christus, onder aanhangers van het hindoeïsme. Zij kennen doorslaggevende waarde toe aan het dier als levend wezen met een ziel. In het Westen blijft het vegetarisme lange tijd een marginale beweging. Pas aan het einde van de negentiende eeuw ontstaan er grotere vegetarische bewegingen vanwege de veronderstelde goede gevolgen voor de gezondheid, ethische bezwaren tegen het doden van dieren en een algemene hang naar een betere, vredelievender wereld. Zo ontstaat in Nederland in 1894 de Vegetariërsbond.

We eten als volk zo’n 600.000 dode dieren per dag. De bio-industrie produceert met zo min mogelijk tijd, geld en moeite zoveel mogelijk kilo’s vlees, melk of eieren. De beelden uit de dagelijkse praktijk van de vleesindustrie zijn voor velen ondraaglijk om naar te kijken. Dierenleed is dan ook een veelgehoord argument voor vegetarisch eten. Als je je hele leven vegetarisch eet, laat je gemiddeld zo’n 900 dieren leven.

Volgens sommigen hoort dieren eten er nou eenmaal bij. Dieren eten zelf ook dieren, staan toevallig lager in de voedselketen dan wij en hebben bovendien minder bewustzijn. Aardig is hoe we toch altijd wat moeten schipperen met die zienswijze. Als het om een mossel gaat is de aldus geschapen afstand goed op te brengen, maar het wordt moeilijker bij een pasgeboren kuiken, een varken dat je kent, een paard, een poes, laat staat je hond. En eigenlijk is dat helemaal geen slechte zaak, dat schipperen. Het toont aan dat we een geweten hebben.

Je kunt nog beter je sla uit Nieuw Zeeland laten overvliegen dan je vlees halen bij de boerderij om de hoek. Bij het houden van vee komen namelijk veel gassen vrij die bijdragen aan het broeikaseffect en klimaatverandering, zoals kooldioxide (CO2) en methaan (CH4). Ook stikstofverbindingen uit boerenbedrijven, meestal in de vorm van ammoniak  vormt een groot probleem. 

Door overbevolking en klimaatverandering is er bovendien steeds minder water tot onze beschikking. Het produceren van vlees vraagt namelijk heel veel water. Voor een kilo rundvlees is ongeveer 15.000 liter water nodig, met name voor de groei van het voer dat koeien eten. Als je het over normale boodschappen hebt, doet met 17.000 liter water per kilo alleen chocola het nog slechter dan vlees. We hebben het niet nagemeten, maar de conclusies van onderzoeken op dit gebied komen in grote lijnen overeen. Voor vlees is vele malen meer water nodig dan voor het produceren van even voedzame of voedzamer granen, groenten en fruit.

We kunnen globaal stellen dat een vegetarisch dieet gezond is. Maar het hangt er wel nogal vanaf waaruit het is opgebouwd. Al is het maar omdat frisdrank, snoep en pizza ook vegetarisch kunnen zijn. Als je veel verschillende soorten fruit eet, groente, graan, noten en wat bekend staat als 'gezonde vetten' dan zit je tegen het mediterrane dieet aan. En daar leeft men langer. Bovendien vermindert een vegetarisch dieet het risico op bepaalde vormen van kanker, hart- en vaatziekten, diabetes en obesitas.

Maar diëtisten wijzen er ook op dat vegetarisme een zeker risico met zich mee kan brengen.  Je moet, zeker als je een strikt vegetarisch dieet volgt, extra goed letten op wat je aan proteïne, vitamine B12, ijzer, zink en gezonde vetten binnenkrijgt.

Verschijnt er een onderzoek dat op de een of andere manier onderschrijft dat vegetarisch eten ongezond of slecht voor het milieu is, dan is dat al snel groot nieuws. Een voorbeeld is een onderzoek van een Amerikaanse universiteit waaruit blijkt dat vegetarisch eten helemaal niet altijd zo goed is voor het milieu als algemeen wordt aangenomen, met krantenkoppen als “Komkommer slechter dan kip” tot gevolg. Maar volgens wetenschappers vergelijken media appels met peren: het onderzoek laat alleen maar zien dat niet elk plantaardig product altijd beter voor het milieu is dan elk vleesproduct.

Wat minder vlees eten – daar zijn de meeste voor- en tegenstanders het wel over eens – kan hoe dan ook geen kwaad.