Wie is Pieter Omtzigt?
Wie is Pieter Omtzigt?
Laatste update: 12-06-2025
Pieter Omtzigt is een van Nederlands meest bekende politici. De onthulling van het Toeslagenschandaal en zijn jarenlange steun aan gedupeerde ouders maakt hem heel populair; ook onder kiezers. In 2023 besluit hij een nieuwe politieke partij op te richten; Nieuw Sociaal Contract (NSC). Wegens gezondheidsproblemen moet hij in 2025 - na ruim twintig jaar Kamerlidmaatschap - noodgedwongen zijn werk neerleggen.
Redacteur: Leonard Ornstein
Het lijkt in de publiciteit alsof Omtzigt altijd al een Tukker is, maar dat is niet zo. Pieter Herman is in 1974 geboren in Den Haag. Hij verhuist in zijn jeugd met zijn ouders en twee broers naar Twente. Voor zijn studie economie, statistiek en econometrie gaat hij naar het buitenland oa in Exeter, Rome en Florence.
Al jong is hij politiek geëngageerd. De passie voor politiek deelt hij met zijn vrouw, Ayfer Koç. Zij was fractievoorzitter van het CDA in de gemeenteraad van Enschede. Zij is zijn klankbord en criticaster en steunt hem door dik en dun, zo vertelt ze in onderstaande video:
Waar kennen we Pieter Omtzigt van?
Hij is vanaf 2017 samen met SP-collega Renske Leijten, hét politieke gezicht van ‘het Toeslagenschandaal’: de praktijk dat ouders - veelal mensen met een migratieachtergrond – die kinderopvangtoeslag aanvroegen onterecht verdacht werden van fraude. Door gedwongen terugbetaling komen duizenden ouders in grote financiële problemen; met zelfs scheidingen en uithuisplaatsingen van hun kinderen aan toe. Omtzigt bijt zich samen met Leijten en DENK-collega Azarkan vast in dit dossier en roept kabinet en Tweede Kamer ter verantwoording. Hoe kan dit gebeuren? Waar is de parlementaire controle gebleven?
Vanaf dat moment verkrijgt Omtzigt grote populariteit als politicus die opkomt voor ‘gewone’ mensen, voor burgers in de verdrukking. Al valt hier ook het een en ander op af te dingen. Het is ooit diezelfde Omtzigt geweest die fel van leer trekt tegen onvoldoende toezicht op belastingfraude. Maar jaren later ontdekt Omtzigt de keerzijde van dit spijkerharde beleid.
Hoe staat Omtzigt bekend?
Na zijn verkiezing tot Tweede Kamerlid in 2003 voor het CDA is al snel duidelijk dat Omtzigt niet bang is, en een bijtertje. Als beginnend Kamerlid in 2004 stelt hij kritische vragen over de riante pensioenregeling van de president van de Nederlandsche Bank, zijn partijgenoot Nout Wellink. Die is not amused, net als de CDA-top. Ook werkt Omtzigt als rapporteur van de Raad van Europa mee aan een verdrag om zwart geld, misdaad en belastingfraude onder lidstaten aan te pakken.
De politicus van rooms-katholieke oorsprong is intelligent, analytisch, integer, heel inhoudelijk gedreven, maar ook een eigenheimer. De wetenschapper die promoveert in de econometrie gebruikt zijn systematische manier van denken en opereren ook in zijn Kamerwerk. Hij wordt gezien als de authentieke verdediger van de rechten van het parlement tegenover de gesloten bestuurscultuur van de kabinetten-Rutte, onder andere door zijn vasthoudendheid bij de Toeslagenaffaire. Hij staat bekend als een harde werker, om niet te zeggen een workaholic, die journalisten op Oudejaarsavond nog zal appen met een inhoudelijke opmerking.
"Er gaan altijd dingen mis, ook in een democratie, maar als je ze niet onder ogen wilt zien en je moffelt ze weg, dan belazer je je eigen burgers."
Dat harde werk wordt gewaardeerd door het grote publiek. Om zijn moed en vasthoudendheid regent het in zijn loopbaan prijzen vanuit allerlei hoeken:
- Kamerlid van het Jaar (2012)
- Politieke Prestatie (2019)
- Liberaal van het Jaar (2021)
- Thorbeckeprijs voor politieke welsprekendheid (2022)
- Hij ontvangt zelfs letterlijk een prijs dat zijn ‘luis in de pels-zijn’ bekroont: de Prinsjesprijs (2016).
Hoe is de verhouding tussen het CDA en Omtzigt?
Het is niet overdreven te stellen dat Omtzigt's verhouding met het CDA moeizaam is. Het CDA is een bestuurderspartij, een politieke partij dat jarenlang bijna automatisch deel uitmaakt van kabinetten. De fractie volgt het kabinet, van openlijke kritiek is men niet gediend. Terwijl Omtzigt als parlementariër zijn controlerende en volksvertegenwoordigende taak boven alles stelt. De principiële grondhouding maakt Omtzigt bijzonder. Als hij een onrecht of misstand op het spoor komt, bijt hij zich erin vast.
Als je in Den Haag niet lastig bent, ben je een totaal perfecte diplomaat of je krijgt dingen niet boven tafel.
Omtzigt zal partijgenoten niet sparen of om partijpolitieke redenen zijn mond houden. Niet voor niets wordt hij in 2017 door de Raad van Europa benoemd om te onderzoeken of de moordzaak op journaliste en anti-corruptie-activiste Daphne Caruana Galizia in Malta wel eerlijk verliep. Er volgt een grondig onderzoeksrapport waarin Omtzigt vingers op zere plekken legt en constateert dat het onderzoek gebreken vertoonde en belangenverstrengeling op topposities signaleerde.
“Als ik veel weerstand heb en mensen iets niet willen vertellen, dan ga ik harder graven in plaats van dat ik stop.”
Maar het CDA worstelt met dit eigenzinnige Kamerlid dat zijn eigen agenda voert. Hoe om te gaan met dit buitengewoon kritische, ‘lastige’ Kamerlid? Het resulteert erin dat Omtzigt vaak laag op de lijst komt (2010 en 2012). Met voorkeursstemmen – vaak uit Twente - of omdat er CDA’ers in het kabinet plaatsnemen, belandt hij dan toch nog op een verkiesbare plaats op de CDA-lijst
Omtzigt trekt zijn eigen red lines. Zo verzet hij zich in 2010 intern tegen de gedoogsteun met de PVV in het kabinet Rutte-I, en daarmee tegen zijn eigen partijleider Maxime Verhagen. Aanvankelijk sluit hij zich aan bij ‘dissidenten’ Ferrier en Koppejan, dat doet hij samen met de huidige NSC-partijvoorzitter Pieper. Ze treffen elkaar ten huize van CDA-Kamerlid Jan Schinkelshoek in de Haagse Javastraat. Opeens verlaat Omtzigt het dissidentengroepje. Tot op de dag van vandaag is niet helder waarom Omtzigt de omstreden gedoogconstructie uiteindelijk toch steunt.
In 2016 komt hij in een lastig parket terecht, omdat hij zich bemoeit met het onderzoek naar de MH17-ramp. Omtzigt dacht een Oekraïense getuige aan te leveren, maar laat zich onbedoeld voor een Russisch karretje spannen. Het blijkt dat hij een pro-Russische getuige hielp diens verhaal te formuleren bij de commissie.
Bij de CDA lijsttrekkersverkiezing in 2020 wint de flamboyante, partijgetrouwe Hugo de Jonge zeer nipt die interne verkiezingen van Omtzigt. Er ontstaan twijfels over het verloop van de digitale verkiezing: heeft De Jonge wel gewonnen? Na onthullingen in HP/De Tijd over de ‘fluistercampagne’ binnen het CDA tegen Omtzigt en dat de top het Kamerlid buiten de verkiezingscampagne hield, verslechteren de verhoudingen verder.
“Toen begon het echt te schuren.”
Op eigen kracht, met maar liefst 342.472 voorkeurstemmen, belandt Omtzigt weer voor het CDA in de Tweede Kamer in 2021. Maar al in campagnetijd raakt hij burn-out en zit hij enige maanden thuis. Er komen meer onfrisse zaken naar boven. In een vertrouwelijk document dat Omtzigt na de verkiezingen in de zomer van 2021 naar de commissie-Spies stuurt - die onderzoek doet naar de interne lijsttrekkersverkiezing binnen de partij - rept hij over buitensluiting en scheldkannonnades. Screenshots van WhatsApp-berichten tonen hoe CDA-fractiemedewerkers en -leden over hem communiceren: ‘psychopaat’, ‘teringhond’ en ‘labiel’.
Waarom stapt Omtzigt uit het CDA?
De spanning die er al langer is tussen de christendemocratische partij en Kamerlid Omtzigt komt tot een kookpunt door een foto van parlementair fotograaf Bart Maat. Hij legt middenin de moeizame kabinetsformatie in 2021 het haastige vertrek van verkenner Kajsa Ollongren vast die net gehoord geeft dat ze een coronabesmetting heeft.
De woorden 'positie Omtzigt, functie elders' die zichtbaar zijn op het mapje dat Ollongren onder haar arm draagt, leiden tot een maandenlange rel en een venijnig Kamerdebat. Wilden de verkenners en premier Rutte het kritische Kamerlid ‘wegpromoveren’?
Het onvermijdelijke gebeurt: Omtzigt en het CDA kunnen niet langer door één deur. Omtzigt raakt in 2021 partijloos. Van 2021 tot 2023 is hij een eenmansfractie, Groep Omtzigt. Hij schrijft een boek 'Een nieuw sociaal contract' waarin hij zijn ideeën over de democratie en rechtstaat uiteen zet. Het wordt een bestseller. In zomer van 2023 richt hij zijn eigen politieke partij op: Nieuw Sociaal Contract.
Bij de Tweede Kamerverkiezingen wint zijn nieuwe partij 20 zetels. Na een chaotische formatie komt het in 2024 uiteindelijk tot een PVV, NSC, BBB, VVD kabinet. Dat houdt het een klein jaar vol. In 2025 stapt PVV-leider Geert Wilders uit de coalitie en valt het kabinet.
Waarom verlaat Pieter Omtzigt de politiek?
Het politieke werk, het vastbijten in ingewikkelde dossiers, de toeslagenaffaire, de affaire 'functie elders' en het oprichten van een nieuwe partij eisen een zware tol. Vanaf 2021 krijgt hij last van burn-outs. Hij laat zich enige tijd in de Kamer vervangen, maar tot echte rust komt het niet. Want in 2023 richt hij een nieuwe partij op; Nieuw Sociaal Contract.
NSC wordt na de Tweede Kamerverkiezingen de derde grootste partij in het land. Omtzigt besluit deel te nemen aan een nieuwe regering met PVV, BBB en VVD. Maar de moeizame coalitie-onderhandelingen leveren opnieuw gezondheidsproblemen op. In 2025 besluit hij om die reden definitief afscheid te nemen van de Haagse politiek. Onder het oog van collega Kamerleden en een publieke tribune vol met toeslagenouders spreekt Kamervoorzitter Bosma hem lovend toe:
In het kort:
Omtzigt is een Nederlands politicus die bekend staat als Tukker. Maar hij is geboren in Den Haag, en verhuist in zijn jeugd naar Twente. Ook verblijft hij jaren in het buitenland vanwege studies en onderzoek in oa Exeter, Rome en Florence.
Omtzigt krijgt landelijke bekendheid als hij samen met SP-collega Rinske Luijten het Toeslagenschandaal onthult.
Omtzigt is lange tijd lid van het CDA. De strijd om het lijsttrekkerschap van de partij verliest hij nipt van Hugo de Jong.
In 2023 richt Omtzigt een eigen partij op met de naam Nieuw Sociaal Contract (NSC). Zijn partij krijgt bij de verkiezingen 18 zetels.
In 2025 neemt Omtzigt noodgedwongen afscheid van het politieke werk wegens gezondheidsproblemen. Zijn opvolger bij NSC is Nicolien van Vroonhoven.
Zijn partij vormt in 2024 samen met PVV, VVD en BBB een kabinet. Dat houdt nog geen jaar stand omdat PVV-er Geert Wilders in 2025 de stekker uit het kabinet trekt.
En je weet het!
Anderen het laten weten?
