Is heimwee een ziekte?

De meeste mensen hebben er als kind weleens mee te maken gehad: heimwee. Je gaat vol goede moed logeren bij opa en oma of bij een klasgenootje, maar halverwege de dag bekruipt je een knagend gevoel van onbehagen. De knoop in je maag wordt steeds groter en het enige wat je nog wilt is terug naar huis, naar je familie en je vertrouwde omgeving.

Heimwee is het verlangen naar thuis en naar het bekende. Het is een soort stressreactie, die wordt veroorzaakt doordat je je in een nieuwe situatie moet zien te handhaven. Dat heeft te maken met een verplaatsing – dat kan een vakantie zijn, of een logeerpartij, maar ook bijvoorbeeld een verhuizing of emigratie.

Vaak zitten er verschillende kanten aan heimwee: enerzijds mis je je familie, vrienden, vaderland of eigen bed, en tegelijkertijd heb je moeite met aanpassen aan je nieuwe omgeving en de gewoonten daar. 

Bij veel mensen is de heimwee tijdelijk en beheersbaar. Maar als je erge heimwee hebt, kan je je er flink ziek door voelen. Denk bijvoorbeeld aan klachten als lusteloosheid, verminderde eetlust, buikpijn, koorts en een slechte nachtrust. En in ernstige gevallen kan het ook leiden tot angsten, eenzaamheid en depressieve gevoelens.

Heimwee kan ziekmakend zijn en je kwaliteit van leven kan erdoor achteruit gaan, zegt psychotherapeut Murat Can. Hij deed onderzoek naar Nederlandse Turken die sterk terugverlangen naar hun vaderland. De gevolgen daarvan kunnen groot zijn, vertelt Can in Nieuwsuur. “Je komt in een niemandsland terecht en hoort nergens thuis.”

Als je last hebt van heimwee, kun je door het constante mijmeren over thuis in een negatieve spiraal terechtkomen. In plaats van dingen te ondernemen en nieuwe mensen te leren kennen, trek je je terug en ga je je steeds eenzamer voelen – waardoor je verlangen naar thuis alleen maar groter wordt. Dat verlangen kan ook nog eens worden aangewakkerd door je zintuigen, bijvoorbeeld als je een geur ruikt of muziek hoort die je doet denken aan thuis.

Sommige mensen hadden als kind vaak heimwee, maar reizen als volwassene de hele wereld over. Het is dus goed mogelijk om over heimwee ‘heen te groeien’. Toch wil dat niet zeggen dat heimwee onder volwassenen niet voorkomt. Ook volwassenen kunnen last krijgen van heimwee. Er zijn zelfs gevallen bekend van mensen die op latere leeftijd heimwee krijgen, terwijl ze er als kind nooit last van hebben gehad.

Misschien is dat ook niet zo gek, als je bedenkt dat juist volwassenen vaak in situaties terechtkomen waarin ze moeten wennen aan een andere omgeving. Steeds meer mensen hebben bijvoorbeeld een buitenlandse partner, waarbij het bijna onvermijdelijk is dat één van de twee naar een ander land moet verhuizen. Soms levert dat lastige situaties op.

Ook bijvoorbeeld expats, militairen of profvoetballers in het buitenland kunnen zich knap ellendig voelen door een verlangen naar thuis. Denk bijvoorbeeld aan de voormalig Nederlandse profvoetballer Wesley Verhoek, die na één dag bij de Engelse club Nottingham Forest besloot terug te gaan naar zijn vertrouwde omgeving in Den Haag.

Gelukkig gaat heimwee in veel gevallen vanzelf over. De meeste mensen raken na verloop van tijd aan hun nieuwe omgeving gewend en gaan zich er thuis voelen. Toch zijn er wel wat dingen die je kunt doen om dat proces te versnellen.

Probeer bijvoorbeeld iemand in vertrouwen te nemen door erover te praten, of schrijf erover. En zorg voor afleiding: ga leuke dingen doen, maak een wandeling, ontmoet nieuwe mensen. Dat is niet altijd makkelijk, maar het zorgt er in ieder geval dat je even niet bezig bent met thuis. En je leert je nieuwe omgeving kennen, waardoor je je daar (hopelijk) steeds meer op je gemak gaat voelen.

Een andere veel gehoorde tip is een paar vertrouwde spullen meenemen van thuis. Bijvoorbeeld je eigen kussen of deken, of iets anders waar je aan gehecht bent. En zoek af en toe contact met thuis, maar niet te vaak – anders kan het juist averechts werken.

En als dat echt allemaal niet werkt, is teruggaan of thuisblijven misschien toch de beste optie. Ook daar is eigenlijk niks mis mee: waar de één al snel gewend is aan een nieuwe omgeving, kan de ander er nou eenmaal niet aarden.