Hoe werd Elvis Presley ‘The King’?
Hoe werd Elvis Presley ‘The King’?
Laatste update: 28-02-2024
Elvis Presley is zonder twijfel een van de belangrijkste popiconen van de twintigste eeuw, zó belangrijk zelfs dat velen weigeren te geloven dat hij echt dood is. Waarom sloeg de muziek van de jonge Amerikaanse zanger in als een bom? Welke rol speelde een Nederlandse ‘kolonel’ in zijn opkomst én ondergang? Hoe leeft ‘The King of Rock-‘n-Roll’ nog altijd voort?
Redacteur: Sjoerd Huismans
Hoe groeit Elvis op?
Elvis Presley wordt op 8 januari 1935 geboren in Tupelo, een stadje in de Amerikaanse staat Mississippi. Hij is de helft van een eeneiige tweeling, maar zijn broer komt dood ter wereld en Elvis groeit op als enig kind. Het is een arm gezin. Op zoek naar een beter bestaan verhuizen Elvis en zijn ouders geregeld. Ook wordt hij zeer gelovig opgevoed, en is de gospelmuziek die hij in de kerk hoort al vroeg een muzikale invloed. Op zijn elfde, in 1946, krijgt hij voor zijn verjaardag een gitaar.
Op zijn dertiende verhuist het gezin naar de grotere stad Memphis in Tennessee. Enkele maanden voordat hij examen doet, wint Elvis een talent show. Hij staat als tweeëntwintigste op het affiche, waarop zijn naam ook nog eens foutief gespeld staat als ‘Elvis Prestley’. De aanwezige leerlingen, leraren en ouders worden weggeblazen door zijn versie van 'Till I Waltz Again with You' van Teresa Brewer. Op het podium is niets terug te zien van de verlegen jongen die hij normaal is. Zowel Elvis zelf als zijn klasgenoten zien dit als het begin van zijn weg naar de top. “Het is verbazingwekkend hoe populair ik daarna werd,” zegt Elvis er later over.
Elvis Presley in zijn jonge jaren.
Na het behalen van zijn diploma werkt Elvis onder meer als vrachtwagenchauffeur, terwijl hij ondertussen een muzikale carrière van de grond probeert te krijgen. In 1954 neemt hij zijn eerste demo op in de studio van Sun Records, bij platenbaas en producer Sam Phillips die hem onder zijn hoede neemt. Na de eerste single ‘That’s Allright’ (een cover van blueszanger Arthur Crudup) volgen nog een paar singles, maar Elvis zou geen complete plaat maken bij Sun.
In 1955 stapt hij namelijk over naar het grote RCA Records. Phillips verkoopt het contract van Presley voor een recordbedrag van veertigduizend dollar. Ondertussen heeft de jonge zanger/gitarist regionaal al een flinke schare fans verkregen met zijn ongebruikelijke ‘zwarte’ stem, zijn vetkuif, bakkebaarden en natuurlijk de wilde heupbewegingen die hem later de bijnaam ‘Elvis the Pelvis’ (‘pelvis’ betekent bekken) zouden opleveren.
Volgens massapsycholoog Jaap van Ginneken zijn het nu juist de kenmerken die Elvis Presley van de zwarte artiesten overneemt die hem zo succesvol maken. “Hij heeft in feite de zwarte muziek gestolen op het moment dat zwarten niet of nauwelijks op het podium mochten. Die heupen, blingbling; dat is allemaal zwarte cultuur” vertelt de massapsycholoog aan Kijk.
De befaamde moves van Elvis (uit de muziekvideo voor 'Jailhouse Rock').
Wie is ‘The Colonel’?
De deal met het grote RCA is het werk van de mysterieuze manager van Elvis: ‘Colonel’ Tom Parker. Lange tijd is het leven van Colonel Parker een groot raadsel. In de jaren vijftig staat hij bekend als succesvol promotor, die onder meer werkt met de in die tijd alom bekende countryster Eddy Arnold. De eerste woorden die Colonel Parker ooit tegen Elvis zegt als die het podium afloopt, zijn “Wij gaan heel groot worden”. Colonel Parker zou inderdaad een grote rol spelen in de doorbraak van Elvis, maar ook in zijn latere ondergang.
Dirk Vellenga, auteur van het boek Elvis and the Colonel, over de merkwaardige manager van Elvis Presley.
Zelf claimt Colonel Parker in de Amerikaanse staat West Virginia te zijn geboren. Dat is een leugen: hij blijkt een Nederlander te zijn, die in 1909 in Breda geboren wordt als Dries van Kuijk. Op zijn vijftiende gaat Van Kuijk werken op een vrachtschip dat vanuit de haven van Rotterdam vertrekt. Een paar jaar later, op zijn achttiende, waagt hij illegaal de oversteek naar de VS. Na een jaar wordt hij door de marechaussee teruggebracht naar Breda, maar in 1929 vertrekt hij voorgoed naar de overkant van de oceaan en schrijft zich in voor het Amerikaanse leger. Hij wordt gestationeerd op Hawaii maar moet na een paar jaar weg vanwege psychopathisch gedrag – een feit dat pas in 2003 aan het licht komt. Hij neemt de naam van de officier onder wiens bevel hij stond aan: Tom Parker. Voordat hij in de muziekindustrie terechtkomt, werkt hij in de circuswereld.
Het Uur van de Wolf gaat op zoek naar de ware aard van Colonel Parker, wat niet eenvoudig blijkt.
Pas in de jaren zestig weet zijn familie wat er is gebeurd met Dries, die na zijn ontslag uit het leger uit zicht verdween: een van zijn broers en zussen ziet hem in een blad op de foto naast Elvis Presley staan.
Hoe breekt Elvis door?
Vanaf het moment dat ‘The Colonel’ Elvis onder zijn hoede neemt, gaat het hard. Hij scoort in 1956 zijn eerste nummer 1-hit (‘Heartbreak Hotel’) en ook zijn eerste album, simpelweg Elvis Presley getiteld, komt op één binnen. In een artikel wordt hij voor het eerst omschreven als ‘the king of rock-‘n-roll’. Datzelfde jaar tekent hij zijn eerste filmcontract bij Paramount Pictures en debuteert als acteur in Love Me Tender, een film die meteen zo succesvol is dat de productiekosten na drie dagen in de bioscoop zijn terugverdiend. Elvis is ineens overal: op de radio, de televisie én het grote scherm.
Elvis en Ann-Margret in de film Viva Las Vegas.
De films passen vooral in de strategie om Elvis in heel Amerika onder de aandacht te krijgen, ook de reden dat Colonel Parker Elvis aan het begin in elke tv-show laat opdraven (terwijl andere artiestenmanagers de kracht van dat nieuwe medium nog nauwelijks onderkennen). De grote tv-host Ed Sullivan vindt de dansbewegingen van Elvis zo vulgair dat de cameramensen hem alleen boven zijn middel mogen filmen, maar het optreden in de show is wel cruciaal om nog grotere landelijke bekendheid te krijgen.
De eerste vier films die Elvis opneemt (Love Me Tender, Loving You, Jailhouse Rock en King Creole) zijn de beste die hij zou maken: de zanger doet dan nog een serieuze gooi naar een tweede carrière als acteur. Na een periode in het leger speelt Elvis in nog vijfentwintig films, maar dat zijn vooral vehikels voor Colonel Parker (die over alle rollen van Elvis beslist) om zoveel mogelijk geld aan hem te verdienen en stellen kwalitatief weinig voor. De film 'Elvis' die in 2022 verschijnt, gaat in op de relatie tussen de twee. Parker wordt daarin neergezet als een slimme man die het talent van Elvis ziet en elke kans gebruikt om een groot publiek voor de zanger te bereiken.
Een fragment uit Elvis’ tweede film Loving You (1957).
Waarom gaat Elvis in dienst?
Net als de meeste Amerikaanse mannen ontkomt ook Elvis Presley niet aan zijn dienstplicht. De legerleiding biedt hem aan zijn diensttijd als entertainer van de troepen te slijten, maar daar ziet Colonel Parker niets in: waarom zou hij zijn grote ster gratis en voor niets laten optreden? In 1958 wordt Elvis daarom als doodgewone soldaat gestationeerd in West-Duitsland. Ondertussen is er wel voor gezorgd dat hij geenszins uit de aandacht verdwijnt: van tevoren is een vrachtlading aan nummers opgenomen die verschijnen terwijl Elvis in dienst is. In Freiburg ontmoet Elvis zijn latere vrouw Priscilla Beaulieu, de dochter van een in West-Duitsland gestationeerde luchtmachtofficier. Acht jaar later trouwen ze en 1968 krijgen ze een dochter, Lisa Marie.
Elvis in dienst
Eenmaal terug maakt Elvis meteen een grootse rentree: hij treedt naast Frank Sinatra op in diens veelbekeken tv-show en komt met de plaat Elvis is Back. Toch speelt Elvis het grootste deel van de sixties alleen in matige films en doet hij van 1962 tot 1968 geen live-optredens. In 1968 volgt daarom een volgende comeback: een ongekend rauw en puur optreden in een tv-uitzending (de ‘68 Comeback Special) wordt een groot succes en hij scoort (naast veel geflopte singles) weer een aantal top tien-hits waaronder ‘In the Ghetto’, ‘Suspicious Minds’, ‘Don’t Cry Daddy’ en ‘The Wonder of You’.
Elvis naast president Richard Nixon in 1970.
Hoe komt Elvis aan zijn eind?
In de vroege jaren zeventig gaat het bergafwaarts met Elvis. Het is zijn droom om ook in het buitenland op te treden, maar die wens wordt afgehouden door zijn manager. De reden daarvoor blijkt later pas: Dries van Kuijk/Tom Parker verblijft nog altijd zonder paspoort in de VS en kan dus zelf het land niet uit. Colonel Parker verplaatst de activiteiten van zijn artiest daarom naar Las Vegas – dat komt hem zelf niet slecht uit, want de Colonel mag graag met grote bedragen gokken. In deze periode gaat Colonel Parker maar liefst de helft van alle inkomsten van Elvis verdienen (meestal harken artiestenmanagers rond de tien à vijftien procent binnen). Twee keer per avond staat Elvis in het International Hotel op het podium, in zijn beroemde ‘jumpsuits’ die worden gemaakt door ontwerper Bill Belew.
Twee kostuums van Elvis tijdens een tentoonstelling.
Ondertussen loopt het huwelijk van Elvis op de klippen. Hij is verslaafd geraakt aan eten (hij weegt op een gegeven moment 160 kilo) en gebruikt een keur aan medicijnen tegen de chronische pijn waar hij aan lijdt. De eindeloze tournees en optredens kan hij niet meer aan. Vooral om niemand teleur te stellen blijft hij toch doorgaan. Hij is al een aantal keer in het ziekenhuis beland voordat het op 16 augustus 1977 definitief misgaat. Zijn nieuwe verloofde Ginger Alden loopt de badkamer binnen van Graceland (het beroemde huis van Elvis in Memphis) en vindt Elvis bewusteloos op de grond. In het ziekenhuis blijkt dat Elvis dan al is overleden: zijn hart is ermee gestopt. In zijn bloed blijken bij de autopsie veertien verschillende medicijnen aanwezig, hoewel nooit bewezen is dat die de hartaanval hebben veroorzaakt.
Ginger Alden, de laatste verloofde van Elvis die hem op 16 augustus 1977 dood in de badkamer vindt, vertelt over de laatste periode van het leven van Elvis.
Krantenbericht over de dood van Elvis in The Commercial Appeal, de krant van Memphis.
Voor veel fans is het niet te bevatten dat Elvis dood is, en tot vandaag de dag zijn er nieuwe complottheorieën. Elvis zou zijn dood in scène hebben gezet, om zijn dagen buiten de spotlights te kunnen slijten. Het lijk in de kist zou een (te dun) wassen beeld zijn. Een figurant in de film Home Alone zou wel erg op The King of Rock-‘n-Roll lijken. Op Graceland wordt soms een oudere man met een witte baard en een zonnebril gesignaleerd, die beweert Jon Cotner te heten maar in werkelijkheid Elvis zou zijn.
Wereldwijd staat 16 augustus in het teken van Elvis. Op Graceland komen duizenden mensen bijeen voor een wake op de dertigste sterfdag van van The King.
Elvis is niet gestorven. Zijn lichaam is gestorven.
'Colonel' Tom Parker
“Elvis is niet gestorven. Zijn lichaam is gestorven,” zegt Colonel Parker na de dood van Elvis tegen journalisten. Voor de Colonel zelf werkt dat zeker zo: de geldtrein dendert gewoon door. Als hij verneemt dat Elvis dood is, pakt hij niet meteen het vliegtuig naar Memphis maar maakt hij eerst een zakenreis naar New York. Colonel Parker voorziet een grote belangstelling naar Elvisproducten na de dood van 'zijn' ster, en wil eerst de inkomsten daaruit veiligstellen. Op de begrafenis is hij als altijd gekleed in hawaiishirt en honkbalpet, en kijkt hij niet één keer naar de kist.
Zeker is dat Elvis’ muziek tijdloos is en dat hij na zijn dood uitgroeit tot de grootste legende uit de popgeschiedenis. Graceland is tegenwoordig een bedevaartsoort, en na het Witte Huis het drukstbezochte gebouw in de VS. Misschien zijn de woorden van Parker meer dan cynisme, en is inderdaad slechts het lichaam van Elvis gestorven. Of zelfs dat niet…
Elvis is back again: De Nederlandse producer Junkie XL brengt Elvis 25 jaar na zij dood terug naar de top van de hitlijsten met een remix van het voorheen onbekende nummer 'A Little Less Conversation'.
In het kort:
In 1954 neemt Elvis Presley zijn eerste demo op, en al een jaar later vertrekt hij naar de grote platenmaatschappij RCA die hem voor een recordbedrag uitkoopt.
De deal met RCA komt op het conto van ‘Colonel’ Tom Parker, een mysterieuze Nederlander die een grote rol speelt in de opkomst én ondergang van Elvis.
Elvis scoort hit na hit en is ook niet weg te slaan van de televisie. Het grootste deel van de jaren zestig is hij vooral te zien op het witte doek, tot hij in 1968 een muzikale comeback maakt.
In de jaren zeventig gaat het bergafwaarts met de zanger die verslaafd raakt aan medicijnen en eten. Op 16 augustus 1977 houdt zijn hart ermee op, waarschijnlijk door een dodelijke medicijnencocktail.
Fans blijven de dood van Elvis in twijfel trekken. In figuurlijke zin leeft Elvis hoe dan ook voort: hij is een van de grootste iconen uit de popgeschiedenis.
En je weet het!
Anderen het laten weten?
