Door studiedruk, prestatiedrang, sociale media en omdat drugsgebruik steeds normaler wordt, nemen jongvolwassenen waarschijnlijk sneller een pilletje. Neem de studiedruk. Van een tentamen kan veel afhangen. Je moet bijvoorbeeld in het eerste jaar genoeg vakken halen om de studie te blijven volgen. Ook willen veel studenten hun studie zo snel mogelijk afronden. Langer studeren is door het leenstelsel namelijk wel erg duur geworden.

Dan is er ook nog druk vanuit de arbeidsmarkt door veeleisende werkgevers, die naast goede cijfers ook een vol CV verwachten. Verder zijn we door sociale media sneller afgeleid en zijn we minder gewend om langere teksten te lezen. Met andere woorden, studenten (en scholieren) willen hun tijd optimaal gebruiken zonder steeds afgeleid te worden, en gebruiken daarom vaker pilletjes om zich beter te kunnen concentreren.

Studenten gebruiken vaak amfetaminen of pillen die hieraan verwant zijn. Adderall, modafinil, Ritalin en zelfs speed worden ingezet als breindoping. Verschillende middelen, maar de werking is vergelijkbaar. Ze geven vaak een gevoel van ‘plezier’, waardoor een saaie taak ineens een stuk minder erg lijkt. Of ze werken oppeppend: je voelt je minder moe.

Dat kunnen we nog niet met zekerheid zeggen. Bij de medicijnen en drugs is vooral gekeken of de pillen werken bij mensen die ze om medische redenen nodig hebben. Maar er is weinig onderzoek naar de effecten in andere gevallen. Wel is er een onderzoek naar Ritalin waaruit blijkt dat het effect voor iedereen verschilt. Voor sommigen verbetert Ritalin inderdaad de concentratie. Toch blijkt het niet voor iedereen te werken. Sterker nog: het kan ook leiden tot het tegenovergestelde effect. Je kunt er druk van worden en zin krijgen om te praten en leuke dingen te doen.

Ja, die zijn er, met name bij de medicijnen en drugs. Volwassenen hebben vaker last van bijwerkingen dan kinderen. Elke pil heeft zijn eigen bijwerkingen. Enkele klachten die er vaak tussen staan zijn hoofdpijn, verminderde eetlust, rusteloosheid, slapeloosheid, hartkloppingen, stemmingswisselingen, misselijkheid en paniekaanvallen.

Neem bijvoorbeeld Ritalin. Dit middel werkt minder goed bij volwassenen, en ze krijgen ook nog eens sneller last van bijwerkingen. Bij jarenlang gebruik kan het zelfs leiden tot een burn-out, omdat je steeds ‘aan’ staat en je je lichaam te weinig rust geeft. Na een tijdje kan je er ook aan gewend raken en er afhankelijk van worden. Je hebt dan steeds meer nodig om het gewenste effect te krijgen. Of je hebt het idee dat je niet goed presteert als je het niet gebruikt. Psychiaters schrijven het medicijn vooral voor bij ADHD, maar zelfs dan alleen onder bepaalde voorwaarden.

De ‘natuurlijke’ pillen hebben minder risico’s. Al moet je wel letten op de hoeveelheid cafeïne. Soms ga je met vier pillen al over de dagelijkse maximale hoeveelheid cafeïne heen. Je kan daardoor gaan beven, je rusteloos voelen of hartkloppingen krijgen. Verder zit er vaak meer vitamine B6 in dan aanbevolen. Een chronisch teveel aan deze vitamine kan leiden tot problemen met het zenuwstelsel. Bovendien kan je ook van deze pillen afhankelijk worden.

Als je je goed wil concentreren, maar liever geen pilletje gebruikt, zijn er ook andere oplossingen. Zo is voldoende slaap belangrijk. Als je slaapt verplaatsen je hersenen alle informatie die je in de loop van de dag hebt geleerd naar je langetermijngeheugen. Bovendien zorgt goed slapen ervoor dat je je beter kan concentreren. Uit een onderzoek van de Universiteit Leiden blijkt dat studenten met een chronisch slaaptekort gemiddeld 0,5 punt lager scoren op tentamens dan andere studenten.

Ook sporten kan helpen. Sporten maakt je niet alleen alerter en gemotiveerder, maar laat ook de hippocampus groeien. Dit is een hersengebied dat een belangrijke rol speelt bij de opslag van informatie in het geheugen. Deze groei vindt vooral plaats bij sporten waar je hartslag van omhoog gaat en je goed van gaat zweten, zoals fietsen of hardlopen. Maar ook ander soort sporten kunnen je helpen: yoga kan bijvoorbeeld zorgen voor minder stress.