Wat is de Intifada?
Wat is de Intifada?
Laatste update: 11-10-2024
Intifada betekent ‘opstand’ in het Arabisch. Het slaat op de verschillende perioden in de Palestijns-Israëlische geschiedenis waarin Palestijnen in opstand komen tegen de Israëlische bezetting van Gaza en de Westelijke Jordaanoever. Er zijn twee bekende Intifada’s: de Eerste Intifada (1987-1993) en de Tweede Intifada (2000-2005). De gebeurtenissen tijdens een Intifada houden niet alleen de regio bezig, de hele wereld volgt de ontwikkelingen op de voet.
Het gebied dat we nu kennen als Israël heeft in de loop der tijd verschillende bestaansvormen gekend. Vooral de laatste decennia was er veel strijd. Over land, over wie waar recht op heeft en welk volk waar mag wonen. Op NPO Kennis vind je meer achtergrondinformatie, over de stichting van de staat Israël en over de gevolgen daarvan voor de Palestijnen bijvoorbeeld. Een volledig overzicht is te vinden in onze collectie.
Wat is bijzonder aan de Intifada?
Palestijnen zijn al lange tijd in opstand tegen Israël. In eerste instantie gebeurt dat van buiten de grenzen van Israël en de Bezette Gebieden. Palestijnse guerrilla's voeren aanvallen en aanslagen uit vanuit Jordanië en Libanon. Deze strijders worden verenigd onder de Palestijnse Bevrijdingsorganisatie (PLO). Maar uiteindelijk wordt de PLO in 1982 door Israël verdreven naar Tunesië, van waaruit ze minder kwaad kunnen doen. Het bijzondere van de Intifada's is dat zij geen opstand zijn van buiten de grenzen van Israël en de door Israël bezette gebieden, maar van binnen. Dat is voor het eerst, en Israël is daar volkomen door verrast.
Wat is de Eerste Intifada?
Als het over de Eerste Intifada gaat, spreekt men over de opstand in de periode vanaf 1987. Na meer dan 20 jaar militaire bezetting van Israël breekt een volksopstand uit op de Westelijke Jordaanoever en in de Gazastrook. De opstand wordt gekenmerkt door demonstraties, boycots, onthouding van belastingbetaling, stakingen en meestal ongewapende protesten.
In korte tijd escaleert het Israëlisch-Palestijns conflict enorm. De Palestijnse bevolking komt in opstand tegen de Israëlische overheersing en het Israëlische leger slaat hard terug. Beelden van jonge Palestijnse demonstranten die stenen gooien naar zwaarbewapende Israëlische soldaten worden iconisch voor deze periode.
Oorlog van Stenen
De Eerste Intifada staat ook wel bekend als de 'oorlog van stenen'. Palestijnen die in opstand komen tegen de Israëlische overheersing uiten hun woede door met stenen te gooien.
De directe aanleiding voor het uitbreken van de opstand vindt plaats op 8 december 1987 als een vrachtwagen - bestuurd door een Israëliër - een auto met Palestijnse arbeiders aanrijdt in de noordelijke Gazastrook. Hierbij komen vier mensen om het leven en raken anderen gewond. Veel Palestijnen menen dat het incident opzettelijk is. Het zou een wraakactie zijn van de vader van een Israëliër die twee dagen eerder in Gaza is doodgestoken. Maar ook de woede over de al 20 jaar durende Israëlische bezetting speelt een rol. Net als de slechte leefomstandigheden in de bezette gebieden en de grote werkloosheid onder de Palestijnen.
Zijn Palestijnen in Israël in de praktijk tweederangs burgers? In de serie Het Beloofde Land spreekt Coen Verbraak met Nederlandse Joden over onder meer de Israëlische politiek. De hele serie is te zien op NPO Start. Bron: BNNVARA/Coen Verbraak
Molotovcocktails, maar vooral stenen, zijn in het begin van de Intifada het belangrijkste wapen in de confrontatie met het Israëlische leger. De jonge stenengooiers worden bekend als de kinderen van stenen. De steen wordt een nationaal symbool van verzet tegen de bezetting en krijgt voor de Palestijnen een grote religieuze en culturele symboliek. Een populair liedje gaat erover dat een steen verandert in Kalashnikov/AK47.
Israël legt zware straffen op aan stenengooiers. De borgtocht voor jonge kinderen die worden gearresteerd voor het gooien van stenen is in 1988 400-500 dollar. In die tijd voor veel Palestijnen in Bezet Gebied een enorm bedrag. Bij herhaling komen er nieuwe straffen bij, zoals gevangenisstraf, zonder tussenkomst van een rechter. Vaders van kinderen onder de 12 jaar kunnen worden opgesloten als straf voor de misdaad van hun kind.
De Eerste Intifada veranderde het wereldwijde imago van Israël van slachtoffer in aanvaller. Kijk de hele documentaire op NPO Start.
Het dodental van de Palestijnen tijdens de eerste Intifada wordt geschat op ongeveer 1.300, waaronder ongeveer 241 kinderen. Er vallen ruim 90.000 gewonden en tienduizenden Palestijnen worden gevangen genomen. Ook zijn meer dan 1.200 huizen vernield en 140.000 bomen verdwijnen van Palestijnse velden en boerderijen. Aan Israëlische zijde vallen 160 doden, onder wie 5 kinderen.
Tijdens de eerste Intifada in december 1987 wordt de groepering Hamas opgericht. Het staat voor 'islamitische verzetsorganisatie' die zich verzet tegen de Israëlische bezetting en een Palestijnse staat wil stichten. Hamas neemt al snel de leiding in de Intifada en treedt daarmee in de voetsporen van de PLO, en de twee organisaties zullen al snel grote concurrenten worden. De EU en de VS beschouwen Hamas als een terroristische beweging. In het begin verklaart Hamas uit te zijn op de vernietiging van Israel zoals uit de woorden van de toenmalige Hamasleider blijkt in de onderstaande video. Later, in 2017 wordt dit door Hamas afgezwakt.
De eerste Intifada duurt tot 1991 en heeft verstrekkende politieke gevolgen. Voor het eerst krijgen de Palestijnen brede internationale politieke erkenning voor de problematiek van de Israëlische bezetting, en hun verlangen om een eigen staat te stichten. Op 11 december 1987 wordt door de VN-Veiligheidsraad een resolutie aangenomen waarin het optreden van Israël wordt veroordeeld.
In 1991 vindt een grote vredesoperatie plaats in Madrid. Een van de uitkomsten is een vredesakkoord tussen Jordanië en Israël. Maar het leidt ook tot een vredesakkoord tussen Israël en de PLO. Deze 'Oslo-akkoorden' houden in dat er een 'Palestijnse Autoriteit' de baas zal worden in Gaza en grote delen van de Westelijke Jordaanoever. En dat de PLO en alle leden en hun families daar kunnen terugkeren. De bedoeling is dat dit geleidelijk zal leiden tot een Palestijnse staat.
Maar de afspraken worden aan beide zijden slecht nagekomen. De bouw van Israëlische nederzettingen in de Westelijke Jordaanoever wordt meer vermeerderd dan ooit en de PLO heeft geen controle over Hamas, die vanaf 1994 begint met zelfmoordaanslagen tegen Israëlische burgers. De onrust neemt gedurende jaren alleen maar toe.
Wat is de tweede Intifada?
De tweede Palestijnse Intifada, of Al-Aqsa Intifada, breekt uit op 28 september 2000. Vergeleken met de eerste Intifada wordt de tweede gekenmerkt door het grote aantal gewapende confrontaties en de escalatie van militaire acties tussen het gewapende Palestijnse verzet en het Israëlische leger. Meer dan 4.412 Palestijnen worden gedood en 48.322 raken gewond. Het totale aantal Israëlische doden en gewonden is 1.069 doden en 4.500 gewonden.
Volgens mensenrechtenorganisaties zijn duizenden kinderen gearresteerd door het Israëlische leger.
De directe aanleiding voor de tweede Intifada is het omstreden bezoek van de toenmalige Israëlische premier Ariel Sharon, vergezeld door zijn lijfwachten, op de binnenplaats van de Al-Aqsa-moskee. Vanwege de religieuze betekenis van de Tempelberg en Rotskoepel wordt dit door de Palestijnen als een provocatie gezien; voor zowel moslims als joden. Hoewel bij deze Intifada ook met stenen wordt gegooid, worden zelfmoordaanslagen het bepalende kenmerk.
Gevolgen Tweede Intifada
De Tweede Intifada was gewelddadig en had veel slachtoffers tot gevolg. Jarenlang vinden over en weer aanvallen plaats.
In maart 2002 lanceert het Israëlische leger de militaire operatie Defensive Shield op de bezette Westelijke Jordaanoever en begint de bouw van de betonnen 'veiligheidsmuur'. Officieel om de veiligheid van de Israëliers te waarborgen. Maar de route van de muur is omstreden, omdat Israël hiermee een groot deel van Palestijnse gebieden annexeert.
De Palestijnen noemen de afscheiding de "Apartheidsmuur". Duizenden Palestijnen worden hierdoor getroffen, omdat ze vast komen te zitten in kleine, van elkaar geïsoleerde gebieden. Landbouwgebieden van Palestijnse boeren worden doorsneden, omdat de muur dwars door hun velden wordt aangelegd. Studenten, leraren en dienstmedewerkers moeten dagelijks de barrière oversteken om hun scholen in Oost-Jeruzalem te bereiken. Het wordt ook moeilijk om gezondheidscentra en ziekenhuizen in de buurt van de muur te bereiken.
De antiterrorismemuur die Israël na de Tweede Intifada bouwde op de Westelijke Jordaanoever maakt het leven voor veel Palestijnse inwoners een stuk lastiger. Kijk het hele programma op NPO Start.
In 2005 trekt Israël zich volledig terug uit de Gazastrook en start ook daar met de aanleg van een scheidingsmuur die Gaza volledig zal isoleren.
En je weet het:
Intifada betekent 'opstand' in het Arabisch en verwijst naar Palestijns verzet tegen de Israëlische bezetting.
De eerste Intifada (1987-1993) verandert het wereldwijde imago van Israël. Beelden van jonge Palestijnse demonstranten die stenen gooien naar zwaarbewapende Israëlische soldaten gaan de hele wereld over.
De tweede Intifada (2000-2005) is vooral uit frustratie over de gebrekkige voortgang van de Oslo-akkoorden (1993) die een Palestijnse staat beloven.
Deze opstand is gewelddadiger dan de eerste. Er zijn gewapende confrontaties en zelfmoordaanslagen.
Na de Intifada's loopt ieder vredesinitiatief tussen Israël en de Palestijnen vast, en verergert de situatie van de Palestijnen.
En je weet het!
Anderen het laten weten?