Waarom wordt ons weer steeds extremer?
Waarom wordt ons weer steeds extremer?
Laatste update: 14-02-2025
We hebben de laatste jaren in Nederland steeds vaker te maken met extreem weer. Dat komt door klimaatverandering. Hierdoor wordt het steeds warmer op aarde. Met als gevolg dat we in ons land vaker met langdurige stortregens, hittegolven, droogte of zware stormen te maken krijgen.
De klimaatverandering is het gevolg van de stijging van broeikasgassen. Die zijn in de afgelopen anderhalve eeuw door de industriële revolutie enorm gestegen. Omdat de klimaatverandering schijnbaar langzaam gaat, zijn we ons lang niet zo bewust geweest van deze verandering. De laatste jaren is hier verandering in gekomen door het optreden van extreme weersomstandigheden die vroeger minder vaak voorkwamen.
Het typisch wisselvallige weer in Nederland wordt bepaald door het klimaat waarin we leven. Bij ons is dat een gematigd klimaat. Dit gematigd klimaat bepaalt wat voor weer het op een bepaalde plek is. Wil je weten wat het verschil is in weer en klimaat? Bekijk dan dit artikel.
Wat zijn de gevolgen van extreem weer?
Door de wereldwijde uitstoot van broeikasgassen zal de temperatuur volgens het KNMI in Nederland oplopen. Dit heeft tot gevolg dat we vaker te maken krijgen met weerextremen. Niet alleen in Nederland, maar ook in Caribisch Nederland. Dat is nu al merkbaar.
We kennen bijvoorbeeld inmiddels langere perioden van droogte. En als het regent, is de kans op een extreme hoosbui groter. Zulke hoosbuien kunnen, in combinatie van wind, zorgen voor omvallende bomen maar ook voor vollopende kelders en zelfs overstromingen.
Een voorbeeld van zo'n extreem natte periode is juli 2021. In die maand zorgen onweersbuien die lang op één plek blijven hangen in het zuidoosten van Nederland voor grote wateroverlast in de provincie Limburg. In het stroomgebied van de Geul valt tussen 13 en 15 juli maar liefst 128 mm regen, terwijl er gemiddeld in Zuid-Limburg 80 mm in een hele maand te meten is. De beken en rivieren kunnen de grote hoeveelheid water niet aan en stromen over. De slingerende rivier de Geul verandert in recordsnelheid in een woeste stroom; met als gevolg enorme schade zoals in Valkenburg.
In juli 2021 kreeg Limburg te maken met extreem hoog water.
In Caribisch Nederland zal zowel de zeespiegel, de temperatuur als de neerslag stijgen. Ook zullen stormen en orkanen in kracht toenemen.
Orkanen blijven normaal gesproken in de tropen. Maar door de wereldwijde opwarming kunnen resten van orkanen Nederland wel makkelijker bereiken. Bij regenbuien neemt tegenwoordig hier ook de kans op kleinschalige stormen in de zomer toe. Het KNMI zal dan ook vaker een weercode uit moeten geven.
Hittegolven
Ook krijgen we vaker te maken met lange perioden van droogte. Zo blijken droge zomers nu veel vaker voorkomen dan in 1950. Dat komt doordat er minder regen valt en doordat de hogere temperaturen leiden tot meer verdamping.
Een temperatuur van meer dan 35 °C hoort normaal gesproken ongeveer eens per tien jaar voor te komen. Maar we merken de laatste jaren dat zulke hittegolven vaker optreden. Als het zo ver komt dat door klimaatverandering de aarde 2 °C opwarmt, dan zal zo’n hittegolf zelfs elke twee jaar voorkomen, luidt de verwachting. Mensen met een verzwakte gezondheid zoals ouderen lopen hierdoor een grotere kans te overlijden door de hitte. Uit onderzoek blijkt dat in Nederland inmiddels 250 sterfgevallen per jaar toegeschreven kunnen worden aan sterfte door hitte veroorzaakt door klimaatverandering.
Watertekort
Doordat het neerslagpatroon verandert hebben we steeds vaker te maken met een watertekort in Nederland. Dat wil zeggen dat het neerslagtekort (verdamping minus neerslag) in de zomer meer dan 200 millimeter is. Het watertekort ontstaat gemiddeld ook steeds vroeger in het jaar.
In eerdere jaren was het pas in augustus of september te droog. Nu is dat vaak al in juni of juli. De regen vult namelijk in de winter onze waterreserves aan, maar wanneer het tekort in de zomer te groot is, lukt dat niet. De droogte vormt een probleem voor bomen en planten, die met hun wortels niet meer bij het grondwater kunnen, en voor de landbouw. Maar ook drinkwaterbedrijven ervaren inmiddels de gevolgen van langdurige droogte. Zij kunnen in droge zomers de vraag nauwelijks aan.
Dierplagen
Het klimaat beïnvloedt niet alleen de mens, maar ook dieren. Daardoor kunnen we vaker te maken krijgen met plagen. Wespen bijvoorbeeld: normaal gesproken overleven alleen de wespen-koninginnen de winter. Maar, wanneer het warmer is, ook andere wespen. In de zomer kan dan een wespenplaag ontstaan. En, we krijgen ook te maken met nieuwe plagen. Insectensoorten zoals de Aziatische Hoornaar, die bestuivers als bijen en hommels bedreigen, verplaatsen zich naar Nederland. Deze insecten leven eigenlijk in zuidelijker gebieden, maar door de opwarming van ons klimaat kunnen ze nu ook hier overleven.
Wat voor gevolgen heeft de klimaatverandering in Nederland voor dieren?
Wat kunnen we doen tegen extreme weersomstandigheden?
In het klimaatakkoord van Parijs leggen wereldleiders in 2015 vast dat ze de opwarming van de aarde willen beperken tot 2,0 °C en liefst tot 1,5 °C. Dat zou betekenen dat de gevolgen van klimaatverandering beheersbaar blijven. Maar ook als we ruim onder de 2 °C zouden blijven, zullen we last blijven houden van extremer weer. Daarom proberen steeds meer dorpen en steden aanpassingen te doen die de gevolgen van extreem weer beperken. Dat gebeurt bijvoorbeeld door meer groen aan te leggen. Bij een extreme hoosbui neemt het groen dan regenwater op, waardoor de straten niet meer onderlopen.
De gemeente Arnhem presenteert in 2020 een plan om de stad voor te bereiden op klimaatverandering. Zo komen er schaduwroutes, koelteplekken en meer bomen. Straten die gevoelig zijn voor overstromingen en verzakkingen worden anders aangelegd zodat er minder schade geleden wordt.
In het kort
We hebben in Nederland een gematigd zeeklimaat. Dat betekent: relatief koele zomers, zachte winters en het hele jaar door neerslag.
Door klimaatverandering verandert het weer en nemen de weersextremen toe.
Gevolgen zijn ondermeer hittegolven, langdurige droogteperioden, watertekorten, storm- en waterschade en insectenplagen.
Om voorbereid te zijn op extreme weersomstandigheden passen we onze dorpen en steden steeds meer aan.
Geraadpleegde bronnen
En je weet het!
Anderen het laten weten?