Hoe wordt een liedje een (zomer)hit?
Hoe wordt een liedje een (zomer)hit?
Laatste update: 26-07-2024
Ik ga zwemmen, Pa Olvidarte, Here comes the sun, de Macarena, Happy, Despacito: bepaalde nummers domineren weken- zo niet maandenlang de hitlijsten en Spotify. Dit jaar lijkt 'Gaan we weg' van Roxy Dekker en Ronnie Flex op weg naar de top. Wat is de succesformule voor een hit? Lijken alle populaire popnummers steeds meer op elkaar? En wat is de rol van AI?
Redacteur: Tess de Bruijn
'Het is zo, zo, zo, zo bijna zomer'.... De vrolijke tekst van het lied van John de Koning lijkt uit de mond te komen van de zanger, maar blijkt voor het grootste deel gemaakt te zijn door artificiële intelligentie (AI). Het zomerse plaatje is in 2024 een echte oorwurm, alleen schuilt er geen echt mens achter. Hoe dat ontdekt werd luister je hier.
Muziekkenners verwachten dat AI steeds vaker een rol zal spelen bij het maken van muziek. Zij denken dat muziekproducers het steeds meer zullen gebruiken ter inspiratie. Vermoedelijk zal de uitkomst ook gebaseerd zijn op dezelfde principes van een zomerhit zoals we die al jaren kennen; herhaling, weinig variatie in tonen en een voorspelbare melodie.
Kan de wetenschap voorspellen of een popliedje een hit wordt?
Waarom krijg je dat ene nummer vrijwel niet uit je hoofd en vergeet je het andere met hetzelfde gemak? Wetenschappers van de Universiteit van Amsterdam waaronder Dr. Ashley Burgoyne, zoeken het uit. Waar zitten de herkenbare punten waardoor bepaalde liedjes aanslaan, de zogenaamde hook?
Muziekwetenschapper Ashley Burgoyne legt het uit en analyseert de inzendingen voor het Songfestival van 2016.
De populariteit van het zomerlied van 2017 ‘Despacito’ is geheel wetenschappelijk te verklaren volgens deze theorie. Er zit veel herhaling in de melodie en deze is vrij herkenbaar. Daarnaast is de stem op het moment dat het nummer aanslaat, het herkenbare Des-pa-cito, duidelijk te horen. De muziek leidt op dit moment niet af van de stem. De stem en de taal zijn centraal in het nummer, en de beat is leidend.
Maar de platenmaatschappijen kunnen niet blind op deze theorie vertrouwen. Hitnummers zijn namelijk niet altijd helemaal te verklaren. Zo scoort de 18-jarige Jody Bernal in 2000 een nummer 1-hit met zijn ‘Que si Que no’. Volgens wetenschapper Burgoyne niet geheel terecht want de synthesizer is vrij dominant in het nummer en stoort de stem van Bernal.
Vier factoren bepalen volgens de wetenschap of een lied een hit wordt:
- Herhaling in de melodie: zodat het lied herkenbaar is en je het niet meer uit je hoofd krijgt.
- Vocal prominence: de stem moet leidend zijn boven de muziek.
- De melodie moet voorspelbaar zijn: herkenbaar en vooral niet te ingewikkeld.
- Weinig variatie in tonen: het nummer moet geen hele hoge of juist hele lage noten bevatten.
De 18-jarige Jody Bernal neemt de zomerhit 'Que si Que no' op voor zijn moeder in Colombia.
Herhaling
Hoe is de populariteit van dit soort nummers dan te verklaren? Volgens journalist Derek Thompson is herhaling van belang voor het succes van liedjes als ‘Que Sí, Que No’. Mensen geven de voorkeur aan culturele uitingen die een bekende vorm aannemen. Liedjes die lijken op andere liedjes hebben evolutionair gezien dus een voordeel.
Hoe vaker je aan een nummer wordt blootgesteld, des te gemakkelijker je het nummer leuk vindt. Andersom kunnen nummers die wetenschappelijk nog zo goed in elkaar kunnen zitten, niet aanslaan omdat mensen ze te weinig horen. Mogelijk is Bernals ‘Que Sí, Que No’ zo vaak op de radio verschenen dan het zomerse nummer toch aansloeg.
Wat wordt de zomerhit van 2018?
NTR - Focus, 27 juni 2018
00:00
00:00
Ook ‘Despacito’ heeft zijn roem te danken aan de grote blootstelling. Het nummer is een hit in Latijns-Amerika als Justin Bieber het nummer ontdekt. Hij maakt een Engelstalig refrein voor ‘Despacito’ en het nummer stijgt meteen naar de top van de internationale hitlijsten. Het nummer is dus al bekend en wordt nog een keer aangeboden met het herkenbare stemgeluid van Bieber.
Het maken van een hit draait dus om meer dan alleen een goed nummer produceren. Marketing en de reputatie van een artiest zijn belangrijk voor het succes. Het helpt dan ook als een liedje een bijbehorend dansje heeft.
Denk aan bijvoorbeeld de ‘Macarena’ of de ‘Ketchup Song’, maar ook de ‘Cha Cha slide’ of het dansje van ‘Gangnam style’. Door de dansjes zien we de liedjes vaker in het straatbeeld terug en herinneren de dansjes ons zo weer aan het nummer. Zo kan een nummer van een onbekende artiest zomaar ineens een nummer 1-hit worden.
Hoe gaat het bijbehorende dansje van de Ketchup Song? Leerlingen van de Utrechtse Nieuwe Regentesseschool doen het voor.
Lijken alle nummer 1-hits steeds meer op elkaar?
Als iemand weet wat de gouden formule is voor een nummer 1-hit, dan is het wel de Zweedse producer Max Martin. De naam zegt je misschien niets, maar de nummers van zijn hand kunnen je niet zijn ontgaan. Martin produceert nummer 1-hits voor o.a. Britney Spears, *NSYNC, Katy Perry, Taylor Swift, The Weekend en Ariana Grande.
Het is de zogenaamde ‘track-and-hookmethode’ die Martin en zijn artiesten vanaf de jaren negentig nummer 1-hits oplevert. Deze geïndustrialiseerde methode is uitgevonden door de Zweedse producer Denniz PoP en het zijn vooral Zweedse producers die volgens deze methode werken. Artiesten produceren hun hits doorgaans met een muziekstuk en een klein groepje schrijvers en producers in een studio.
Volgens de ‘track-and-hookmethode’ maakt een producer eerst met wat beats de basis van een nummer op een computer. De producer stuurt deze door naar verschillende ‘hook’ schrijvers. Zij bedenken hooks voor het nummer en sturen deze terug. De producer maakt vervolgens het nummer af en voegt pas op het laatst de teksten toe. Deze methode is succesvol doordat zo in korte tijd veel meer nummers gemaakt kunnen worden.
Daarom lijken ook veel popnummers op elkaar. De producer past de beat een beetje aan en hergebruikt het nummer met een andere hook. Zo is de beat van Beyoncé’s ‘Halo’ vrijwel identiek aan de beat van Kelly Clarkson’s ‘Already Gone’. Beide van de hand van producer Ryan Tedder en beide in 2009 uitgebracht. Het succes van de popliedjes bevestigt dan ook de kracht van herhaling en blootstelling.
Toch lijkt de macht van producers als Martin en Tedder af te nemen. In 2017 komen Taylor Swift’s ‘Ready for it’ en Katy Perry’s ‘Chained to the Rhythm’ uit, beide van Martin’s hand. Beide nummers belanden niet hoger dan op de vierde plek in de hitlijsten. Een prima plaats. Zijn popmuziek blijft populair, maar behaalt niet zo gemakkelijk de top meer.
Volgens popmuziek-theoreticus en muzikant Owen Pallet komt dit doordat de nummers van Martin misschien iets te veel volgens het boekje zijn. Martin weet goed wat werkt, maar zijn teksten zijn ondergeschikt aan de beat en de melodie in zijn nummers. Dit terwijl hiphopnummers, mede door de populariteit van streamingsdiensten als Spotify, Apple Music en Tidal, een opmars maken. In deze hiphopnummers zijn teksten juist heel belangrijk.
Ook het populaire ‘Despacito’ is niet gemaakt volgens de ‘track-and-hookmethode’. Doordat ‘Despacito’ anders is dan de gebruikelijke popliedjes slaat het nummer aan. Daarnaast maken streamingdiensten muziek uit Latijns-Amerika toegankelijker voor het grote publiek.
Wie bepaalt of een liedje een hit is en hoe?
Hitlijsten zijn sinds de jaren 60 dé graadmeter voor populaire muziek. Op 30 november 1963 start de eerste wekelijkse hitlijst in het VARA-radioprogramma Tijd voor Teenagers, in 1965 volgt de Top 40. Het zijn de jaren waarin de populaire band The Beatles wekenlang de nummer 1-positie bemant. Onderling is er veel strijd tussen de grote hitlijsten. De lijsten betichten elkaar continu ervan de notering op de lijst te manipuleren.
Maar op welke gegevens baseren ze die hitlijsten? De samenstellers van de Top 40 stellen hun lijst tot 1999 op door een (telefonisch) onderzoek bij platenzaken af te nemen. Pas vanaf 1999 nemen zij de precieze verkoop van de platen en de airplay-gegevens van een beperkt aantal radiostations mee. De hitlijst van de Publieke Omroep, de Mega Top 50, neemt net als de Top 40 vanaf 2004 ook de verkoopcijfers en airplay mee. De afgelopen jaren is de manier waarop de grote hitlijsten worden samengesteld nog verder veranderd. Sinds kort nemen de samenstellers van de hitlijsten het aantal streams op streamingsdiensten als Spotify, Apple Music en Youtube ook mee. Daarnaast houden ze rekening met de populariteit van nummers op social media. Zo neemt de invloed van Tiktok de laatste jaren toe.
De komst van streamingdiensten heeft het monopolie van de oudere hitlijsten doorbroken en de muziekindustrie veranderd. Door streaming is het niet langer belangrijk of een plaat goed verkoopt of een populair radiostation je nummers draait. Het gaat er vooral om hoe vaak fans je nummer daadwerkelijk afspelen. En daar spelen artiesten als Ronnie Flex slim op in door fans op te roepen nummers naar de nummer 1 plek te streamen. Muziekstromingen met trouwe fans, zoals hiphop, komen zo sneller in de hitlijst.
Door streamingsdiensten zijn de hitlijsten diverser geworden. Gemakkelijker breekt een nummer door dat voorheen niet zo snel beluisterd wordt. Door het gemak van de streamingsdienst is het aanbod daarnaast diverser geworden. De volgende nummer 1-hit is daardoor niet altijd meer als vanzelfsprekend een mainstream popnummer.
In het kort
De wetenschap kan goed voorspellen welke liedjes een hit worden, maar er zijn ook uitzonderingen. Door herhaling kan een hit zo maar ineens toch doorbreken.
Dankzij de succesvolle 'track-and-hookmethode' van Zweedse producers lijken nummer 1-hits steeds meer op elkaar. De afgelopen jaren komt daar wel verandering in, o.a door streaming.
De hitlijst speelt een belangrijke rol in de muziekwereld en dicteert de populairste nummers. Streaming maakt hitlijsten meer divers.
Met de opkomst van AI krijgen de muziekproducers van zomerhits er een concurrent bij. De hit 'Zo Zomer' van John Koning is volgens kenners voor 95% door AI gemaakt.
En je weet het!
Anderen het laten weten?
