Meervoudig ouderschap: hoeveel ouders kan een kind hebben?
Meervoudig ouderschap: hoeveel ouders kan een kind hebben?
Laatste update: 20-10-2025
Het traditionele gezin van vader, moeder en twee kinderen bestaat nog steeds. Maar kinderen groeien ook steeds vaker op met meer dan twee ouders of verzorgers. Bijvoorbeeld met twee moeders en een donorvader, een stiefvader en een biologische vader, of een homostel dat samen met een lesbisch stel een kind opvoedt. Hoe dat eruit kan zien in de praktijk en wat de Nederlandse wet hierover zegt, ontdek je in dit artikel.
Redacteur: Larissa Pans
Meervoudig ouderschap betekent dat een kind meer dan twee ouders heeft, en dat de overheid dat ook erkent, dus dat het volgens de wet (juridisch gezien) zo is. Dat is nu nog niet mogelijk volgens de Nederlandse wet.
Wanneer komen deze nieuwe gezinsvormen op?
In de praktijk bestaat meervoudig ouderschap al tientallen jaren, ook al heet het vroeger nog niet zo. In de jaren 60 en 70 verandert de Nederlandse samenleving snel. Verschillende groepen, bijvoorbeeld feministen, spreken zich uit tegen traditionele rolpatronen en machtsrelaties. Ze kijken kritischer naar het traditionele gezin en gaan op zoek naar andere manieren om samen te leven.
Meerdere ontwikkelingen dragen daaraan bij. Zo geeft de opkomst van de pil vrouwen de vrijheid om zelf te bepalen wanneer ze moeder worden. Ook is trouwen niet langer vanzelfsprekend en wordt scheiden makkelijker. Samenwonen zonder te trouwen krijgt zelfs een naam: ‘hokken’. En sommige vrouwen kiezen ervoor om alleen een kind te krijgen – de BOM-moeders. Bovendien wordt kunstmatige inseminatie met donorzaad een optie. Zo kunnen lesbische stellen samen bijvoorbeeld moeder worden, met zaad van een donor. In deze jaren wordt de basis gelegd voor de vele gezinsvormen die we nu kennen.
"Bewust ongehuwd en bewust moeder. En dat samen is BOM, kun je zeggen."
Kan je volgens de wet meer dan twee ouders hebben?
De term meervoudig ouderschap klinkt misschien wat droog, maar erachter schuilt een kleurrijke werkelijkheid. Steeds meer kinderen groeien op in nieuwe gezinsvormen: regenbooggezinnen, patchworkgezinnen, gezinnen met draagmoeders en wensouders, of gezinnen met ‘meemoeders’ en ‘meevaders’. Eigenlijk is het alles wat niet het standaard ‘vader-moeder-kind’-gezin is.
Alleen is onze wet daar niet op aangepast. In Nederland kan een kind volgens de wet maar twee ouders hebben. Dat betekent dat ook in gezinnen waar drie of vier volwassenen samen een kind opvoeden, er altijd één of meer ouders buiten de officiële papieren vallen.
Een voorbeeld: bij een lesbisch stel is de ene moeder de biologische ouder. De partner (‘meemoeder’) kan het kind erkennen en zo ook juridisch ouder worden. Maar als er daarnaast nog een donorvader is die actief meedoet in de opvoeding, kan hij niet óók als ouder worden erkend. De wet laat die derde ouder niet toe.
Wat betekent dat in de praktijk voor meeroudergezinnen?
Hoe de wet het nu regelt, kan voor problemen zorgen. Een ouder zonder officiële status mag bijvoorbeeld geen medische beslissingen nemen, kan het kind niet zomaar meenemen op reis naar het buitenland, en heeft geen recht op informatie van een school of arts. Ook bij een erfenis kan het lastig zijn. Als de relatie tussen de ouders stukloopt, kan die ouder in het ergste geval zelfs het contact met het kind verliezen.
"Als mijn man overlijdt, heb ik nu helemaal geen recht op dat kind, ik ben daar eigenlijk niks van."
In de praktijk leidt het echter niet vaak tot grote problemen blijkt uit onderzoek. Het gaat er voor de meesten vooral om dat je ook volgens de wet als ouder van het kind wordt gezien, dus dat je erkend wordt als ouder.
De zaak rondom Baby Donna
In het verleden leidt het soms tot jarenlang juridisch getouwtrek. Bij de zaak rond baby Donna draagt een Belgische draagmoeder, An, het kind bij de geboorte in 2005 over aan het Nederlandse stel Wim en Nathalie. Zij betalen haar 12.000 euro. Ze noemen het zelf een ‘onkostenvergoeding’, maar de Belgische rechter oordeelt dat het om een ‘gekochte’ baby gaat. Ondertussen blijkt dat An Donna eerder had beloofd aan een Belgisch stel, met wie ze later ruzie kreeg. De Belgische man, Bart, is de biologische vader en eist het kind op. Wat volgt zijn jarenlange rechtszaken en veel media-aandacht. Uiteindelijk besluit de kinderrechter in Utrecht dat Donna bij Wim en Nathalie blijft, omdat er al een band is ontstaan. Dit tot grote frustratie van Bart en zijn partner.
Het familierecht heeft dus nog geen goed antwoord op meeroudergezinnen. De vraag wie precies ‘ouder’ is – biologisch, juridisch of sociaal – wordt steeds complexer. Om die reden verschijnt in 2016 het adviesrapport Kind en ouders in de 21ste eeuw van de Staatscommissie Herijking Ouderschap. De commissie stelt onder andere voor dat een kind tot vier juridische ouders moet kunnen hebben, verdeeld over maximaal 2 huishoudens. Daarmee zouden bijvoorbeeld twee vrouwen en twee mannen samen een kind kunnen opvoeden, met voor iedereen gelijke rechten en plichten.
De commissie adviseert om het mogelijk te maken dat een kind meer dan twee ouders heeft. En ook voor draagmoeders moet een wettelijke regeling komen. Toch is de wet niet aangepast na het advies.
Een meerderheid van de Tweede Kamer heeft meerdere keren aan de regering gevraagd om hier werk van te maken. Toch is dat nog niet gebeurd, onder andere omdat het te duur en ingewikkeld zou zijn.
Omdat de wet nog geen ruimte biedt voor meer dan twee ouders, zoeken veel gezinnen zelf naar oplossingen. Ze maken bijvoorbeeld een contract waarin alle betrokken volwassenen vastleggen hoe ze samen het kind opvoeden. Daarin staat bijvoorbeeld wie welke zorgtaken op zich neemt, hoe ze beslissingen nemen, hoe ze vakanties verdelen, en wat er gebeurt als de relaties veranderen.
Zo’n contract is niet bindend volgens de wet, maar kan wel duidelijkheid scheppen en kan helpen om misverstanden of conflicten te voorkomen. Ook kan de rechter het meenemen bij een oordeel over de situatie als er wel iets mis gaat. In de praktijk kan zo'n contract dus helpen met zaken die niet wettelijk geregeld kunnen worden.
"Het klinkt heel streng, een contract tekenen. Maar voor alle vier is het eigenlijk groot feest." De hele documentaire zien? Kijk op NPO Start.
In het kort:
Meervoudig ouderschap betekent dat een kind juridisch gezien meer dan twee ouders kan hebben, zoals een lesbisch stel dat samen met een homokoppel hun gezamenlijke kind opvoedt.
In Nederland is dit nu nog niet mogelijk. Volgens de wet kan je niet meer dan twee ouders hebben.
Het adviesrapport Kind en ouders in de 21ste eeuw uit 2016 stelt voor dat de wet moet worden aangepast naar maximaal 4 juridische ouders uit maximaal 2 huishoudens.
Omdat de wet nog geen ruimte biedt voor meer dan twee ouders, zoeken veel gezinnen zelf naar oplossingen. Bijvoorbeeld door een contract op te stellen met onderlinge afspraken.
En je weet het!
Anderen het laten weten?
