Wat is een robot?
Wat is een robot?
Laatste update: 29-09-2023
Robots maken steeds meer deel uit van ons leven. In de industrie, de medische wereld en in het gezin. Ze zijn er in allerlei soorten en maten. Maar wat is een robot eigenlijk? Wie maakte de eerste en is de robotisering van de samenleving zorgwekkend of een zegen?
Wat is een robot?
De ‘robot’ maakte zijn eerste verschijning het toneelstuk Rossum’s Universal Robots uit 1921 van de Tsjechische schrijven Karel Capek. Het woord komt van het Tsjechische robota, dat 'werken' betekent. Als we aan robots denken, dan is het eerste beeld dat opkomt vaak de mensachtige metalen figuur die op twee benen loopt en met een blikkerige stem praat. CP30 uit Starwars bijvoorbeeld. De robot lijkt in alle opzichten op ons. Maar is dat beeld wel realistisch?
Het antwoord is nee. Robots zijn er in alle soorten en maten. Denk aan industriële robotarmen die helpen met lassen, stofzuiger Roomba, geautomatiseerde drones en zelfrijdende auto’s. Maar als er zoveel verschillende soorten bestaan, wat is een robot dan precies? Het antwoord op die vraag is vreemd genoeg niet zo makkelijk te geven. Wetenschappers discussiëren nog over wat wel een robot is en wat niet.
Professor Ishiguro maakt een robotreplica van zichzelf.
Eenvoudig gezegd is een robot een programmeerbare machine die zelfstandig taken uitvoert. Maar volgens deze definitie zouden een pinautomaat en wasmachine ook robots zijn. Wat deze apparaten niet kunnen, is reageren op omgevingsfactoren. Robots kunnen dat wel. Ze zijn vaak uitgerust met sensoren zoals camera’s, thermometers en lichtmeters om zo nodig hun programma aan te passen op basis van hun omgeving.
Wie maakte de eerste robot?
In de jaren 50 bouwt George Devol de Unimate, de eerste digitaal programmeerbare robot. Men zet de robotarm al snel grootschalig in om gevaarlijk fabriekswerk te doen. De Unimate haalt bijvoorbeeld gloeiend hete metalen gietsels van de lopende band en kan ook metalen lassen op een auto. De handelingen staan opgeslagen op een zogenoemd trommelgeheugen, een vroege vorm van magnetische opslag van computergegevens.
Robotarmen lassen een auto in elkaar.
De Unimate veroorzaakt in de jaren 60 een revolutie in de industriële sector. Niet alleen doet de robotarm het werk sneller en efficiënter, maar het is ook nog een stuk veiliger voor de werknemers. Door de hitte van het vloeibare metaal en de giftige gassen die daar vanaf komen ontstaan er namelijk veel ongelukken. Ook buiten de fabriek heeft Unimate de nodige impact. Hij geeft als het ware een kickstart aan het wetenschapsveld achter robotica dat we vandaag de dag kennen.
Een demonstratie van Sabor, een oude robot, op een tentoonstelling voor bedrijfsauto's in 1957.
Uitvinders zijn al veel langer bezig met het bouwen van automatische machines. Een daarvan is Leonardo da Vinci. In 1495 ontwerpt hij een mechanische ridder in 1495, die met een serie van kabels en katrollen beweegt en zelf zijn vizier omhoog en omlaag doet. In de herfst van 1928 maakt Eric, de eerste elektrische en mechanische mens, zijn debuut op het annual Model Engineers Society in Londen. Eric kan praten en beweegt tegelijkertijd zijn handen, armen en hoofd en heeft bovendien lichtgevende peertjes als ogen. Zouden we Eric nu als robot zien? Volgens de definitie hierboven niet. De metalen man kan niets zelfstandig, en reageert niet op zijn omgeving.
Eric, de eerste elektrische en mechanische mens.
Wat voor verschillende robots zijn er?
Robots zijn aanwezig in alle uithoeken van onze samenleving. Industriële robots bijvoorbeeld. Deze harde werkers komen in alle soorten en maten en doen verschillende taken. Bijvoorbeeld lassen, transporteren, 3D-printen, verven en producten in elkaar zetten. Dit soort robots zijn niet meer weg te denken uit de moderne industrie. Ze werken niet alleen sneller, efficiënter en preciezer, maar maken het ook veiliger voor mensen.
Automatisering
Daarnaast helpen robots ook een handje mee in het ziekenhuis. Deze geautomatiseerde dokters doen allerlei taken, van het uitvoeren van operaties tot het helpen met revalideren of zelfs het automatisch desinfecteren van ziekenhuis- en operatiekamers.
Operatierobot in het Nederlands Kanker Instituut Antoni van Leeuwenhoek Ziekenhuis.
Ook zijn er steeds vaker robots in en rondom het huis te vinden. Iedereen kent wel het automatische stofzuigertje Roomba. De platte, cirkelvormige schoonmaker stofzuigt helemaal zelfstandig je vloer. Vergelijkbaar zijn ook de rollende tuinmannen die, zelfs als het regent, zonder te klagen het gazon tot een perfecte lengte maaien.
En er zijn nog veel meer categorieën te bedenken. Denk aan militaire robots, robots voor wetenschappelijk onderzoek en zelfs seksrobots.
Meer over hoe robots ons werk veranderen en wat robotisering betekent voor onze banen zie je hier.
Robots in alle soorten en maten
Morta is een van de eerste werkende robotbediendes. De robot vraagt (in iedere taal) aan de klant om het drankje aan te nemen en bedankt hen daarvoor.
De pratende mensachtige robot Sophia.
Pepper, een robot gebouwd voor interactie. Het is de bedoeling dat Pepper onder meer wordt ingezet in de zorg, de horeca, het bedrijfsleven en voor educatie.
Teotronico, een robot die piano kan spelen.
Yumi, de robotdirigent.
'S werelds eerste politierobot in Dubai.
Een designer uit Hong Kong maakte een robot, geïnspireerd op actrice Scarlett Johansson.
Een potje tafeltennis tegen een robot.
Een Duitse robot schenkt een perfect biertje voor je in.
Bones, de bassist uit de robotband Compressorhead.
Stickboy, een drummende robot uit de robotband Compressorhead.
Kunnen robots zelf denken?
Worden robots ooit zo intelligent als mensen? En kunnen ze zelf denken? Dat zijn vragen waarmee de wetenschap achter kunstmatige intelligentie zich bezighoudt.
Het antwoord is ja en nee. In sommige opzichten zijn computers ons al een stapje voor. Ze hebben een beter geheugen en kunnen meer en sneller informatie verwerken. Ook hebben ze geen emoties die hun werkzaamheden in de weg zitten. Maar mensen gebruiken bij het maken van beslissingen hun intuïtie, creativiteit, en verbeeldingsvermogen, iets wat robots nog niet goed kunnen.
Een Marimba-spelende robot als bandleider.
Dat computers soms ‘slimmer’ zijn dan mensen bewijst AlphaGo. De computer wint in 2015 van Lee Sedol, wereldkampioen Go. Van alle bordspellen is Go verreweg het moeilijkst voor computers. Go kent meer mogelijke zetten dan dat er atomen in het universum zijn. Veel meer dan computers met brute rekenkracht op kunnen lossen. Hoe lukt het AlphaGo dan om te winnen van wereldkampioen Sedol? Je zou kunnen zeggen dat de computer zichzelf programmeerde; een proces dat deep learning heet.
AlphaGo leert op dezelfde manier als wij; door te oefenen. De computer speelt spelletjes tegen zichzelf. Dankzij kunstmatige neuronen, die lijken op de neuronen in onze hersenen, herkent AlphaGo patronen. Een professionele Go speler doet een paar duizend spelletjes in zijn leven. De computer speelt er miljoenen per dag. Zo kan hij zichzelf in een paar dagen de technieken aanleren waar de mensheid duizenden jaren voor nodig heeft. Maar dat is niet alles: AlphaGo laat iedereen tijdens die wedstrijd ook versteld staan met nog nooit eerder vertoonde tactieken.
De plannen met de zelflerende computer gaan verder dan het winnen van bordspelletjes. Zo wil Google de machine in de toekomst gaan inzetten voor de ontwikkeling van nieuwe medicijnen en materialen.
De Chinese Go-speler Ke Jie bereidt, met de handen in het haar, een zet tegen Google's AlphaGo voor.
Verslaan robots ons met sport?
Robots en sport gaan vaak nog niet zo goed samen. Neem voetballende robots bijvoorbeeld. Jaarlijks brengen universiteiten hun mechanische voetbalteams samen voor de RoboCup, een van de belangrijkste evenementen op het gebied van robotica en kunstmatige intelligentie. Niet in spelersbussen, maar gewoon in de achterbak.
Lopen en rennen blijkt door robots moeilijk na te bootsen. Het feit dat je ook nog de bal moet vinden, je voet moet plaatsen en het speeltuig de kruising in moet schoppen, maakt het niet makkelijker. Geen wonder dat de robots een groot deel van de speeltijd liggend op de grond doorbrengen. Rond het jaar 2050 moeten voetballende robots de menselijke wereldkampioenen niettemin kunnen verslaan. Maar als je onderstaande video ziet, hoeven we ons voorlopig geen zorgen te maken.
Het doel is om in 2015 een robotteam te hebben dat een (uit mensen bestaande) WK-kampioen voetbal kan verslaan.
Een van de uitdagingen van kunstmatige intelligentie is om met onvoorspelbare situaties om te gaan. In een fabriek hoeven robots niet voortdurend in de gaten te houden wat er verandert. Dat moet bij een potje voetbal wel. Dat verloopt per definitie onvoorspelbaar. Als robots hier beter in worden, kunnen ze voor steeds meer doeleinden worden ingezet.
Een potje robotvoetbal tijdens de RoboCup in Bangkok (2017).
Kunnen robots veilig autorijden?
Grote kans dat in de toekomst alle auto’s zelfstandig over de weg rijden, zonder menselijke bestuurder. Veilig rijden overlaten aan een machine, kan dat wel? En hoe werkt een zelfrijdende auto?
Zelfrijdende auto’s gebruiken een combinatie van lasers, sensoren, camera’s, een computer en digitale kaarten om volledig zelfstandig van A naar B te rijden. Zonder hulp van de mens. Ze bestaan al, maar rijden nog niet rond op onze openbare wegen. Wat tegenwoordig een zelfrijdende auto wordt genoemd, is eigenlijk een gewone auto met sensoren en systemen die rij-ondersteuning bieden. De Tesla is daar een voorbeeld van.
"Sinds vorig jaar kunnen bijna vierduizend Tesla's in Nederland voor een groot deel autonoom rijden." De hele aflevering zien? Kijk op NPO Start.
Autonome auto’s hebben grote voordelen, ze worden niet moe en raken niet afgeleid. Het gebruik ervan kan het aantal ongevallen drastisch verminderen. Met meer dan dertig procent, blijkt uit Amerikaans onderzoek. Daarnaast zijn zelfrijdende auto’s een stuk efficiënter dan mensen. Bijvoorbeeld bij remmen, schakelen en gas geven. Zo besparen ze energie en zijn ze beter voor het milieu.
Een zelfrijdende Mercedes op de Amsterdamse Dam.
Heeft elk gezin straks een robot?
Stel je eens voor, nooit meer klusjes. Waarschijnlijk wordt dat de komende jaren werkelijkheid. Langzaam nemen robots allerlei taken in huis over. Ze stofzuigen de vloer, maaien het gras, dweilen en koken voor je. Dit soort hulpjes staan nog in de kinderschoenen, maar de eerste stappen zijn gezet.
"Ik neem Pepper overal mee naartoe. Zelfs naar mijn werk."
Maar het blijft niet bij alleen huishoudelijke taken. Het Chinese bedrijf Ubtech Robotics lanceert in 2017 Lynx, een huisrobot die danst, de weersvoorspelling doet en zelfs yogales geeft. Een andere robot, Kuri, stuurt foto’s van je huisdieren wanneer je er niet bent, speelt muziek, volgt je door het huis en leest de kinderen een verhaaltje voor als ze naar bed gaan. Weer een andere huisrobot helpt peuters en kleuters met hun taal en troost ze wanneer ze verdrietig zijn.
De robot Keeko vermaakt kinderen met spelletjes, dans, muziek, verhalen en voert zelfs gesprekken.
Moeten we bang zijn voor robots?
Dat een samenleving met robots ons ontzettend veel oplevert is duidelijk. Toch zijn we er soms ook bang voor. Computers die zich tegen de mensheid keren bijvoorbeeld, een onderwerp waar al veel films over gemaakt zijn. In de klassieker A Space Odyssey vliegt het ruimteschip Discovery, dat bestuurd wordt door computer HAL 9000, richting Jupiter. Wanneer de bemanningsleden volgens HAL van de missie afwijken, steekt de computer daar een stokje voor door ze een voor een te vermoorden. Is die angst voor robots realistisch?
Sommige wetenschappers denken van niet. Wij programmeren de robots immers en daarom moeten ze zich wel aan onze regels houden. Andere wetenschappers denken dat robots door zichzelf heel efficiënt te trainen een steeds hogere kunstmatige intelligentie ontwikkelen en ons uiteindelijk voorbij streven.
Is het dan wel zo’n verstandig idee om kunstmatige intelligentie verder te ontwikkelen? Niet echt, vindt Elon Musk, CEO van onder andere Tesla. In september 2017 waarschuwt hij de wereld. De opkomst van slimme machines vormt een grotere bedreiging voor de mensheid dan Noord-Korea, zo stelt hij. En er zijn meer wetenschappers die zijn mening delen. Volgens Ray Kurzweil, directeur van Google’s engineeringsafdeling, valt het allemaal wel mee. Nieuwe technologieën gaan altijd samen met risico’s, zo stelt hij. En mocht het tot een bedreigende supercomputer komen, dan kan de mensheid dat volgens hem wel aan.
De opkomst van slimme machines vormt een grotere bedreiging voor de mensheid dan Noord-Korea.
Elon Musk
Robots zijn de afgelopen jaren steeds verder doorgedrongen in onze levens. De voordelen zijn overduidelijk, hoe groot de nadelen precies zijn moet nog blijken. Maar of we het nou willen of niet, robots gaan onze samenleving drastisch veranderen.
Deze leerling maakt zich geen zorgen over robots. "Misschien komen er wel zelf vliegende vliegtuigen en gaat alles straks vanzelf." De hele aflevering zien? Kijk op NPO Start.
In het kort
Robots zijn er in alle soorten en maten. Denk aan industriële robotarmen die helpen met lassen, stofzuiger Roomba, geautomatiseerde drones en zelfrijdende auto’s.
De Unimate veroorzaakt in de jaren 60 een revolutie in de industriële sector. De robotarm doet het werk sneller en efficiënter en maakt het werk veiliger voor de werknemers.
In sommige opzichten zijn computers ons al een stapje voor. Maar mensen gebruiken bij het maken van beslissingen hun intuïtie, creativiteit, en verbeeldingsvermogen, iets wat robots nog niet goed kunnen.
Langzaam nemen robots allerlei taken in huis over. Ze stofzuigen de vloer, maaien het gras, dweilen en koken voor je.
Er is ook angst voor robots. Sommige wetenschappers denken dat robots door zichzelf heel efficiënt te trainen een steeds hogere kunstmatige intelligentie ontwikkelen en ons uiteindelijk voorbij streven.
En je weet het!
Anderen het laten weten?