Wie is Angela Merkel?

Hoewel zij haar verleden niet verhult, laat Angela Merkel toch vrij weinig los over de periode voordat zij de politiek in ging. Ze komt op 17 juli 1954 in Hamburg ter wereld als Angela Dorothea Kasner. Haar vader krijgt in datzelfde jaar een aanstelling als dominee in het Oostduitse Templin vlakbij Berlijn. Hierdoor groeit Angela op in de DDR. Op school doet ze het uitstekend. Ze blijkt een slimme scholier te zijn, met een voorliefde voor natuurkunde en Russisch. Net als bijna alle kinderen in de DDR is zij lid van de Freie Deutsche Jugend (FDJ), een communistische jeugdbeweging. Wanneer in 2013 in het boek Das erste Leben der Angela M. staat dat Merkel actief was op de afdeling propaganda, ontkent zij dat stellig. De FDJ zou niet meer geweest zijn dan een vorm van vrijetijdsbesteding. 

Merkel blijft na het behalen van haar doctorstitel nog enkele jaren actief bij de Academie. Pas in 1989 begint zij haar politieke carrière – Angela is dan al 35. Ze wordt lid van de Demokratischer Aufbruch, een relatief rechtse tak van de DDR die het communistische systeem wil moderniseren. Een jaar na het vallen van de Berlijnse Muur wordt deze partij opgenomen in de Christlich Demokratische Union Deutschlands (CDU), de partij waar Merkel uiteindelijk partijleider van wordt.

Terwijl Angela Merkel steeds verder klimt, stort haar partij CDU volledig in. Bij de Bondsdagverkiezingen van 1998 verliest de partij van de sociaaldemocraten. Een jaar later raakt de partij ook nog eens verstrengeld in een schandaal, wanneer blijkt dat er gesjoemeld is met partijfinanciering. Bondskanselier Kohl is zelfs persoonlijk betrokken. Vanaf dat moment distantieert Merkel zich van hem. In een open brief in de Frankfurter Allgemeine Zeitung roept Merkel haar partij op te breken met Helmut Kohl. Later zou Kohl zeggen dat het aannemen van Merkel de grootste fout van zijn leven was.

Merkel wordt in 2000 benoemd tot partijleider. Met Merkel aan het roer van de CDU gaat het steeds beter met de partij. Hoewel de CDU niet de grootste wordt bij de Bondsdagverkiezingen van 2002, groeit de populariteit van Merkel wel. Als leider van de oppositie pleit ze voor het versoepelen van arbeidswetten, zodat Duitse bedrijven sneller kunnen inspelen op veranderingen op de markt. In 2005 wordt Angela voorgedragen als kandidaat voor het bondskanselierschap. De CDU wint met een kleine marge van de sociaaldemocraten en Angela Merkel wordt de eerste vrouwelijke bondskanselier van Duitsland.  

Na de verkiezingen volgt eerst een lastige taak: zowel de CDU als de SPD kan geen meerderheid vinden met de kleinere partijen. Al snel blijkt dat een grote coalitie tussen de CDU en de SPD de enige uitkomst is. Kabinet-Merkel I doet zijn intrede op 22 november 2005. In die eerste jaren als bondskanselier komt zij vooral bekend te staan om haar nuchtere, neutrale karakter. Juist omdat de CDU op het nippertje heeft gewonnen, wil Merkel zo dicht mogelijk bij de publieke opinie blijven. Deze gematigde toon voert de boventoon in Kabinet-Merkel I.

Tijdens de Bondsdagverkiezingen van 2009 verliest coalitiepartner SPD veel zetels. Merkel grijpt dit moment aan om samen te werken met de liberale Freie Demokratische Partei (FDP). Halverwege deze tweede termijn raakt het volk steeds meer ontevreden vanwege onzekerheid rond de eurocrisis. Maar wanneer Merkel zich kundig door deze crisis heen weet te werken, stijgt de waardering opnieuw. In 2013 wordt zij opnieuw verkozen – CDU en zusterpartij CSU halen bijna de absolute meerderheid. De FDP wordt bij de formatie van het nieuwe kabinet weer ingewisseld voor de eerdere coalitiepartner SPD.

Hoewel Angela Merkel in de eerste plaats de bondskanselier van Duitsland is, is er ook veel lof voor haar rol in de internationale politiek. Met het oog op het opkomende populisme noemt de New York Times haar “de laatste verdediger van de vrije wereld”. Velen zien haar ook als onofficiële leider van de Europese Unie. Zowel in de eurocrisis, als in de vluchtelingencrisis heeft zij zich weten te bewijzen als daadkrachtige rots in de branding met haar stap-voor-stap-politiek en willkommenskultur.

Sinds het begin van de vluchtelingencrisis in 2013 heeft Angela Merkel zich sterk gemaakt voor een goed opvangsysteem door heel Europa. Haar uitspraak “Wir schaffen das” is inmiddels wereldberoemd. Merkel wil geen limiet stellen aan het aantal vluchtelingen. Als het nodig is, dan regelen we het, is haar stellige overtuiging. Duitsland is dan ook het land dat de meeste vluchtelingen opvangt. Internationaal wordt zij geprezen om haar handelen, maar in Duitsland groeit de kritiek. De rechts-populistische partij Alternative für Deutschland (AFD) is het sterk oneens met het vluchtelingenbeleid van Merkel. Veel Duitsers stemmen in de daaropvolgende verkiezingen op de AfD en in september 2017 treedt de partij met 12,6 procent van de stemmen voor het eerst toe tot de Bondsdag. 

Hoewel Merkel's positie ernstig verzwakt is bij de Bondsdagverkiezingen van september 2017 wil zij van geen wijken weten. Ze blijft lijsttrekker voor CDU/CSU. De partij blijft weliswaar de grootste partij, maar lijdt een historisch verlies. De partij houdt slechts 33 procent van de stemmen over, sinds 1949 is dat niet zo weinig geweest. Ook moet Merkel op zoek naar een nieuwe coalitiepartner: de SPD heeft nog meer verloren en wil absoluut niet opnieuw meeregeren. Onderhandelingen met andere partijen lopen echter op niets uit en Merkel komt uiteindelijk toch weer bij SPD uit. Na de langste kabinetsformatie van Duitsland na de oorlog, komt er dan toch een akkoord tussen deze twee partijen. Beiden willen een politieke crisis voorkomen.

Het vluchtelingenbeleid blijft een bron van discussie, ook binnen Merkels CDU/CSU en in het vierde kabinet Merkel. Het leidt twee maanden na de kabinetsinstallatie tot een regeringscrisis als minister Seehofer (CSU) van Binnenlandse Zaken een vluchtelingenplan presenteert. In tegenstelling tot Merkel wil hij asielzoekers de toegang tot Duitsland weigeren als die eerder al in een ander Europees land zijn geregistreerd. Merkel's motto "Wir schaffen das" blijkt voor deze politieke crisis te werken. Zij bezweert in juli 2018 uiteindelijk de regeringscrisis met een akkoord over gesloten doorreiscentra in Duitsland. Hier zal de status van asielzoekers worden getoetst. Afgewezen asielzoekers zullen vervolgens moeten terugkeren naar het Europese land waar ze hun eerste aanvraag indienden. Deze korte crisis tast volgens velen Merkels leiderschap aan.