Wie waren de Patriotten?
Wie waren de Patriotten?
Laatste update: 02-02-2021
Tegen het einde van de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden (1588-1795) verkeert het land in een crisis. Kritische burgers komen op voor de vrijheid van hun landgenoten. “Vive la republique!” – ook in Nederland. Maar wel een republiek zonder stadhouder, aldus de patriotten. Wie zijn zij? En waar komt deze beweging vandaan?
Wat is het doel van dit pamflet?
Het anonieme pamflet is een oproep ván het volk áán het volk. De schrijver richt zich eerst vooral op de corrupte . Zij zouden helemaal niet handelen in belang van de Republiek, maar puur uit eigenbelang. Het erfstadhouderrecht is grote onzin, want een vertegenwoordiger van het volk moet gekozen worden, niet een positie erven. Bovendien heeft de auteur veel kritiek op Willem V, die volgens hem de oorzaak is van de oorlog met de Engelsen. Daarna richt de auteur zich tot het volk. Hij roept de burgers op om in actie te komen: "Verzamelt U elk in Uw steden en ten plattelande in Uw dorpen. Komt vreedzaam bijeen, en kiest uit Uw midden een matig aantal goede, deugdzame, vrome mannen; kiest goede patriotten, waarop gij vertrouwen kunt."
Auteur onbekend
In 1781 is helemaal nog niet duidelijk wie het pamflet geschreven heeft. Laten blijkt dit patriottenleider Joan Derk van der Capellen tot den Pol te zijn. Anoniem blijven is een verstandige keuze, want het pamflet is ten strengste verboden. Pas in 1891 wordt duidelijk wie de auteur was.
O, Willem de Vijfde! Ik daag U uit voor God en onze natie, U op deze beschuldigingen te verdedigen!
Joan Derk van der Capellen tot den Pol
Joan Derk van den Cappellen tot den Pol, de anonieme auteur van het pamflet ‘Aan het Volk van Nederland’.
Het vrijkorps van Sneek: een groep bewapende patriotten.
Een Hollandse patriot wordt door Pruisische soldaten in een deken in de lucht gegooid. De spotprent slaat op de Pruisische inval.
Keeshondjes worden gebruikt om de patriotten (ook wel Kezen genoemd) belachelijk te maken.
Een orangist wordt als een Ezel afgebeeld.
Spotprent op prins Willem V als brakende Bacchus, de god van de wijn. Willem V wordt door de Patriotten als onnozel beschouwd.
Spotprent op de prinsgezinde landzaten (vrijwillige strijders voor Oranje) die waardeloos bleken tijdens de Franse inval in 1795.
Wat is hun rol bij het vallen van de Republiek?
De patriotten veroveren steeds meer steden en het bijbehorend stedelijk bestuur. Iedere ‘bevrijde’ stad krijgt een vrijheidsboom of vrijheidstempel in het stadscentrum. In de gewesten Holland, Utrecht, Overijssel, Groningen en Brabant komen de patriotten aan de macht, terwijl de orangisten het voor het zeggen houden in Zeeland, Gelderland en Friesland. Deze gezagscrisis vormt de grootste bedreiging voor het voortbestaan van de Republiek.
De aanhouding van Wilhelmina van Pruisen.
Wat is de nalatenschap van de patriotten?
Na de ondergang van de Republiek is het aan de patriotten, in samenwerking met de Fransen, om de staatsinrichting van Nederland opnieuw vast te leggen. In werkelijkheid hebben de Fransen het voor het zeggen – de patriotten kunnen enkel instemmen en meespelen. Wel komt er een meer gecentraliseerde regering, die zorgt voor meer eenheid op het gebied van recht, belasting, maten en gewichten en munteenheid. Burgers krijgen allen het staatsburgerschap en gelijke behandeling. Hiermee komt er een eind aan de achterstelling van katholieken, joden en doopsgezinden. Veel van de ideologie van de patriotten is bewaard gebleven in de ‘Staatsregeling voor het Bataafsche Volk’, dat een basis vormt van de huidige Nederlandse Grondwet. Deze patriottistische opleving is echter maar van korte duur: in 1806 grijpt Napoleon de macht in Nederland.
In het kort
De Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden verkeert aan het einde van de achttiende eeuw in een crisis. Stadhouder Willem V is niet in staat gezag uit te oefenen over alle gewesten.
De patriotten zijn een kritische burgerbeweging die vindt dat de Republiek weer een echte republiek moet worden, waarbij burgers het voor het zeggen hebben.
De patriotten en orangisten vechten een politieke strijd door middel van spotprenten en pamfletten, die door het hele land verspreid worden.
De patriottenbeweging wordt steeds groter. Met hulp van de Franse vrijheidsbeweging komt er in 1795 een einde aan de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden.
En je weet het!
Anderen het laten weten?
