Hoe zag terreur er vroeger uit?
Hoe zag terreur er vroeger uit?
Laatste update: 02-02-2023
Het gevoel leeft dat er steeds meer terrorisme is in West-Europa. Uit de cijfers blijkt echter dat er in de jaren zeventig en tachtig van de vorige eeuw meer doden vielen door terroristische aanslagen. Welke organisaties zaten achter deze aanslagen en wat waren hun beweegredenen? En was er ook terreur in Nederland?
Redacteur: Niek van Lent
Sinds de eeuwwisseling is een toename te zien in het aantal doden door terroristische aanslagen. Na een relatief rustige periode eind jaren negentig en aan het begin van de twintigste eeuw volgen vanaf 2004 jihadistische aanslagen in onder andere Madrid, Londen, Parijs, Brussel en Nice. Een uitgebreider overzicht van deze cijfers en recente aanslagen is te zien in onze longread: Is er meer terrorisme? Uit de cijfers blijkt echter ook dat er in de jaren zeventig en tachtig van de vorige eeuw meer doden vallen door terrorisme. Terreurgroepen zoals de RAF, IRA, ETA, Rode Brigade, Action Directe en CCC teisteren Europese landen met aanslagen. Wat waren dit voor organisaties? En waar streden ze voor?
Terreurgroepen zoals de RAF, IRA, ETA, Rode Brigade, Action Directe en CCC teisteren Europese landen met aanslagen.
Andreas Baader en Ulrike Meinhof.
Wat was de IRA?
De IRA (Irish Republican Army, Iers Republikeins Leger) is een belangrijke groepering geweest in de onafhankelijkheidsoorlog (1919-1921) van Ierland. Tijdens deze onafhankelijkheidsoorlog maakt de IRA gebruik van om de onderdrukkende Britse regering te treffen. Met geweld moest het voor de Britse regering onmogelijk worden om in Ierland te regeren. Na deze onafhankelijkheidsoorlog splitst Ierland op in het onafhankelijke, katholieke Ierland in het zuiden en het – voor zo’n zestig procent protestante – Noord-Ierland dat nu nog steeds bij Groot-Brittannië hoort.
Puin bij de parkeerplaats van een een politiebureau (in Newry, Noord-Ierland) nadat de IRA een aanslag pleegde met mortieren. Negen agenten komen bij deze aanslag om het leven (1985).
Britse soldaten patrouilleren in de straten van Londen gedurende heftige conflicten tussen Britten en IRA-aanhangers (1971).
John Grieve, commandant van de Britse speciale anti-terroristeneenheid, staat voor de restanten van een gebouw in Londen nadat er een IRA-autobom is ontploft (1996).
Het hoofdkwartier van de Spaanse civiele wacht (een soort politie) in Barcelona ligt in puin na een bomaanslag door de ETA.
Wat was de Brigate Rosse?
De Brigate Rosse (Rode Brigades) is een Italiaanse terreurorganisatie met vergelijkbare idealen als de RAF in Duitsland. Net als de Duitse groepering ontstaan de Rode Brigades rond 1960 uit studentenprotesten, waarvan een deel van de studenten radicaliseert. Pas in 1970 staan de geradicaliseerde studenten bekend als de Brigate Rosse. Door middel van terroristische aanslagen zoals ontvoeringen en moorden willen de Rode Brigades een revolutie van de arbeidersklasse bewerkstelligen. De beweging is daarmee tegen de democratische regering, , kapitalisme en de : aanslagen zijn vooral gericht op politici, politie en fabrieken. De gewapende strijd wordt door de Rode Brigades gezien als zelfverdediging tegen de onderdrukking van zowel de staat als fabriekseigenaren.
De 58-jarige politieman, Domenico Taverna, wordt op straat vermoord door Brigate Rosse (1979).
Wat gebeurde er bij de Zomerspelen in München in 1972?
In 1972 werd de wereld opgeschrikt door een terreuraanslag bij de Olympische Spelen in München. Dat jaar vonden de Zomerspelen voor de tweede keer in Duitsland plaats. De laatste keer was in Nazi-Duitsland in 1936 en daar wilde niemand aan herinnerd worden. De Spelen van 1972 werden dan ook als de uitgelezen kans gezien om West-Duitsland weer positief op de kaart te zetten.
Maar zo zijn de Spelen niet de geschiedenisboeken ingegaan. In de nacht van 4 op 5 september wisten leden van de Palestijnse groep Zwarte September het Olympisch dorp binnen te dringen. In het appartement van de Israëlische ploeg gijzelden ze elf Israëlische sporters en officials. Twee van hen werden in het appartement doodgeschoten. Zwarte September eiste de vrijlating van 234 Palestijnen die in Israël gevangen zaten en van twee prominente leden van de Rote Armee Fraction.
De Duitse politie beloofde de daders samen met de gijzelaars naar een nabijgelegen vliegveld te brengen en op het vliegtuig te zetten, maar bereidde in het geheim een actie voor om de Israëliërs te bevrijden. De bevrijdingsactie liep echter uit op een bloedbad. Alle gijzelaars en een politieman kwamen daarbij om het leven. Ook kwamen vijf van de acht terroristen om. De Spelen werden voor één dag stilgelegd, maar gingen daarna weer verder.
Het Bloedbad van München leidde tot veel kritiek, onder andere op de beperkte beveiliging, het optreden van de Duitse politie en de reactie van het Olympisch Comité (het IOC). Nabestaanden van de slachtoffers strijden jarenlang voor een herdenking tijdens de openingsceremonie van de Spelen.
De kinderen in de school worden allemaal na vier dagen vrijgelaten, waarna alleen de leraren nog kort worden vastgehouden. De treinkaping duurt twintig dagen en eindigt na vastlopende onderhandelingen gewelddadig. De Nederlandse regering besluit hardhandig in te grijpen. Mariniers naderen op de grond het treinstel terwijl straaljagers overvliegen voor een schrikeffect. De kop van de trein, waar de kapers zich bevinden, wordt met kogels doorzeefd. De bevrijding kost acht mensen het leven, waaronder zes kapers.
De gekaapte trein bij het dorp De Punt. Ongeveer 45 mensen worden in de trein vastgehouden.
Stoom uit de kabine van de trein, waarschijnlijk omdat kapers aan de knoppen hebben gezeten.
De kop van de trein na de bevrijding. Overal zijn kogelgaten zichtbaar.
De schoolkinderen zijn vrij. Gehuld in dekens verlaten zij het pand.
De vrijgelaten kinderen worden met een bus naar een opvangcentrum gebracht.
Conclusie
Deze terreurgroepen veroorzaakten bij elkaar genomen veel leed in West-Europa: er vallen in die jaren vaak meer doden dan nu. Linkse groepen met marxistische en antikapitalistische ideologieën als de RAF, Rode Brigades en Action Directe zijn tegenwoordig grotendeels verdwenen. Linkse terreuraanslagen met veel doden komen nauwelijks meer voor, daarentegen is er meer religieus terrorisme: veel terreur in West-Europa is gerelateerd aan jihadisme. Zo is in 2015 een terroristische aanval op het satirische weekblad Charlie Hebdo in Parijs waarbij 12 mensen omkomen onder wie 8 journalisten. De aanslag wordt opgeëist door de terreurorganisatie Al-Qaïda. In hetzelfde jaar pleegt terreurbeweging IS een zestal aanslagen in Parijs waarbij in totaal 130 mensen om het leven komen, ondermeer in concertzaal Bataclan. In 2016 is er een aanslag door teruggekeerde Syriëgangers -en geïnspireerd door IS- op vliegveld Zaventem in België met 35 dodelijke slachtoffers en de Brusselse metro waarbij 21 mensen omkomen.
In het kort
In de jaren '70 en '80 van de vorige eeuw teisteren terreurgroepen als IRA, ETA, RAF, Rode Brigade, Action Directe en CCC Europa met aanslagen.
De IRA speelt een belangrijke rol in de onafhankelijkheidsoorlog van Ierland (1919-1921) en probeert in de jaren '70 met geweld nog steeds zo'n verenigd onafhankelijk Ierland te bewerkstelligen.
In Duitsland is tussen 1970 en 1993 de RAF verantwoordelijk voor veel terreur. De RAF richt zich tegen de consumptiemaatschappij en de staat en wil met geweld een revolutie van de arbeidersklasse ontketenen.
ETA is een organisatie die streeft vanaf 1959 met een gewapende strijd naar onafhankelijkheid in Baskenland. In 2017 leveren zij hun wapens in.
De Rode Brigade is een Italiaanse terreurorganisatie met vergelijkbare idealen als de RAF in Duitsland. De terreurgroep vermoordt ondermeer Aldo Moro de oud-premier van Italië.
Action Directe is actief tussen 1979 en 1987 in Frankrijk. De terreurgroep richt zich op de overheid en zakenlui en brengt George Besse, voorzitter van autobedrijf Renault, om het leven.
Het Belgische CCC bestaat kort (1984-1985) omdat de leden snel worden opgepakt. De groepering is anti-kapitalistisch en richt zich op Amerikaanse vestigingen. Omdat de groep aanslagen aankondigt, vallen er weinig slachtoffers.
In Nederland is de anti-racistische RaRa actief (1983-1994). Zuid-Molukkers strijden in 1977 voor een zelfstandige staat RMS. Met een gelijktijdige treinkaping en een schoolgijzeling willen ze de Nederlandse regering hiermee onder druk zetten.
De linkse terreurgroepen veroorzaken bij elkaar genomen veel leed in West-Europa: er vallen in die jaren vaak meer doden dan nu. Tegenwoordig is veel van de terreur gerelateerd aan het jihadisme.
En je weet het!
Anderen het laten weten?
