Wat is de aantrekkingskracht van videogames?

In 1958 ontwerpt natuurkundige William Higinbotham wat vaak wordt gezien als het allereerste videospel dat speciaal bedoeld is voor vermaak: Tennis for Two. Het tennisspelletje maakt hij voor bezoekers van de jaarlijkse expositie van het onderzoeksinstituut waar hij werkt. Hij doet er maar een paar weken over om het spel van begin tot eind te maken. Tijdens de expositie vormt zich al heel snel een lange rij voor de computer.

Door de populariteit ontwerpt Higinbotham het jaar erop een nieuwe, verbeterde versie van Tennis for Two. Ook dit jaar staan de mensen opnieuw in de rij.

Meer dan 50 jaar later zijn videogames veel meer geworden dan lichtgevende balkjes die een stip heen en weer kaatsen. Het zijn volledige meeslepende ervaringen. Of je nu werelden wil ontdekken, een verhaal wil volgen of het wil opnemen tegen duizenden andere spelers online. Videogames zijn er tegenwoordig in allerlei soorten en maten en hebben tientallen genres.

Doordat er allerlei verschillende videogames bestaan, zijn er minstens net zoveel redenen om videogames te willen spelen. In 1996 is er onderzoek gedaan naar spelers van vroege videogames. Hoewel het onderzoek uit 1996 komt wordt dit nog steeds als leidraad genomen in hedendaagse onderzoeken naar gamers. In het onderzoek worden spelers en hun motivatie om te spelen ingedeeld in 4 categorieën.

1. De presteerders: mensen die videogames spelen om hun (zelfopgelegde) doelen te behalen. Denk bijvoorbeeld aan een highscore verbreken of het verhaal uitspelen. Een bekend voorbeeld zijn de Super Mario games.
2. De ontdekkers: willen elke centimeter van de virtuele wereld ontdekken. Veel avontuur-games maken gebruik van een grote open wereld die vrij te ontdekken is, zoals Skyrim.
3. De socialen: vinden het belangrijk om (online) met andere mensen te kunnen praten en relaties op te bouwen. Het populaire spel Roblox is hier een bekend voorbeeld van.
4. De killers: vinden het belangrijk om beter te zijn dan andere gamers. In actiespellen uit zich dat vaak door de andere speler in het spel te vermoorden, ofwel te killen. Voorbeelden zijn Call of Duty en Fortnite.

Hoewel veel gamers in meerdere categorieën passen, laat dit onderzoek zien dat iedereen doorgaans een duidelijke voorkeur heeft. Videogames zijn door de jaren heen ook ontwikkeld om minstens één van deze categorie-gamers aan te spreken. [1]

Wat vaak ook een rol speelt, en dan vooral bij de killers en presteerders, is onze ingebouwde drang om beter te zijn dan anderen. Dat geldt niet alleen voor videogames. En we hebben die behoefte al zo lang als we bestaan. Lees alles over dit fenomeen in onze story.

Ook de technologie is explosief gegroeid de afgelopen jaren. Dit opent natuurlijk een hoop deuren voor ontwikkelaars. Waar je bij het kijken van een film of serie een simpele toeschouwer bent, maak jij onderdeel uit van het verhaal van een videogame. Soms kun je tot in het kleinste detail je eigen personage maken. Van de grootte van de neus tot aan de klank van de stem.

Die op maat gemaakte personages maken videogames een stuk aantrekkelijker. Je voelt je namelijk sterker verbonden met een personage dat je zelf hebt gemaakt en daardoor vaak ook veel op jou lijkt [2]. Het geeft je een fijn gevoel wanneer je iemand ziet die op je lijkt en die de meest waanzinnige dingen voor elkaar krijgt. Zoals het verslaan van een draak of het winnen van een straatrace [3].

Er is wetenschappelijk bewijs dat videogames goed kunnen zijn voor je mentale gezondheid. Het kan gevoelens van stress verlagen en je zelfvertrouwen een boost geven [4]. Het kan je ook helpen met het maken van vriendschappen, zoals Ta Joela probeert in onderstaande video:

Voor gamers die vallen in de eerdergenoemde categorie 'presteerders', gaan videogames tegenwoordig vaak verder dan alleen een highscore behalen. De hele wereld moet bijvoorbeeld gered worden en het epische verhaal van de game moet tot een goed einde gebracht worden.

Spellen zijn tegenwoordig soms zelfs zó groot geworden dat de ontdekkers niet eens meer elke hoek van een spel kunnen ontdekken. Technologie staat namelijk toe dat de makers van videogames hele universums kunnen namaken. Zo heeft het ruimtespel No Man’s Sky een vrij te ontdekken universum met in totaal 18 quintiljoen planeten die je kan bezoeken. Daar ben je wel even mee bezig.

Een andere overkoepelende reden die videogames zo aantrekkelijk maakt is escapisme, of ontsnapping. Door het spelen van videogames kan je soms even de zorgen van het echte leven vergeten. Het is een bijna onuitputtelijke bron van vermaak. Je kan natuurlijk ook afleiding vinden buiten videogames. Maar er zijn weinig afleidingsvormen waar je urenlang in andere werelden kan duiken, uitdagingen aan kan gaan en overwinningen kan behalen zonder je huis te verlaten.

Dat escapisme heeft zijn voor- en nadelen. Zoals eerder gezegd blijkt uit onderzoek dat het goed kan zijn voor je mentale gezondheid en je algemene stemming. De testgroep in het onderzoek stelt dat ze konden relaxen door even hun dagelijkse zorgen te vergeten [5].

De nadelen zijn dat mensen die constant blijven gamen om te ontsnappen aan de werkelijkheid meer kans lopen om een verslaving aan videogames te ontwikkelen. Daarnaast wen je ook aan het feit dat je kan ontsnappen van je alledaagse problemen. Hierdoor kun je deze gaan negeren en kunnen je problemen alleen maar groter worden.