Hoe pak je prijzen met sportdata?

Sneller, beter, fitter: om aan de top te blijven zoeken topsporters steeds naar manieren om zichzelf net die ene procent te verbeteren. Dat is natuurlijk vooral een kwestie van keihard trainen, gezond leven en een hoop talent, maar ook data spelen een steeds belangrijkere rol.

Data kunnen sporters bijvoorbeeld helpen hun techniek te perfectioneren. Zo ontdekte Ajax-bewegingswetenschapper Vosse de Boode door middel van data-analyse dat Nederlandse talenten het keepen eigenlijk verkeerd aanleren. Als ze een andere startpositie kiezen, komen keepers tot een meter verder in het goal en kunnen ze nog meer ballen tegenhouden. Of denk aan schaatsers, die met behulp van een speciale meetschaats hun slagtechniek kunnen verbeteren. Door het analyseren van de bewegingen van individuele sporters kunnen onderzoekers bepalen wat voor die ene schaatser werkt en wat niet.

Hoeveel verschil kan data echt maken? En hoeveel waarde moet een coach eraan hechten? Daarover zijn de meningen nog verdeeld. Vooral het bepalen van de tactiek wordt vaak nog gezien als het domein van de trainer. Ajax-hoofdtrainer Erik ten Hag ziet data-analyse als een nuttige ondersteuning, maar hij vindt dat data niet leidend mogen worden: “Uiteindelijk is het gewoon elf tegen elf en de bal is rond. Het gaat om de kwaliteiten van de spelers.”

Toch kan data-analyse net die ene procent opleveren die nodig is om te winnen, zeggen datawetenschappers. Want hoe goed trainers hun sporters ook kennen, ze hebben niet altijd alles in de gaten. Soms ziet een computer nu eenmaal dingen die een coach niet opmerkt. Dat bewees bewegingswetenschapper Vosse de Boode bijvoorbeeld bij Ajax. Ze ontdekte dat een speler die door de trainer als een van de zwakste sprinters werd gezien, eigenlijk juist een van de snelsten was – hij vertrok alleen te laat.

Niet alleen topsporters, maar ook gewone stervelingen maken veelvuldig gebruik van data bij het sporten. Er zijn tegenwoordig talloze apps en wearables waarmee je je hartslag, snelheid, hardlooproutes en andere sportgegevens kunt bijhouden. Gewoon via een polsbandje of op je smartphone. En als het aan de TU Eindhoven ligt, gebruiken we binnenkort zelfs een flinterdunne plaktattoo die direct terugkoppelt of je bijvoorbeeld je knie niet verkeerd belast tijdens het hardlopen. Als dat wel gebeurt, kleurt hij direct rood om zo een blessure te voorkomen. Net als dat er direct een blauwe plek ontstaat als je je stoot.

Veel mensen maken gebruik van apps bij het sporten, maar niet iedereen is zich bewust van de risico’s daarvan. Vaak verzamelen deze apps behoorlijk privacygevoelige gegevens over je gezondheid, je woonplaats en welke routes je zoal aflegt. Hardloop-apps als Runkeeper en Strava slaan bijvoorbeeld informatie op over waar je hardlooprondje begint en eindigt – en meestal is dat je huis. Als je je route en scores dan ook nog eens deelt via sociale media, maak je het kwaadwillenden wel gemakkelijk. Bovendien verzamelen sommige apps niet alleen locatiegegevens als je aan het sporten bent, maar ook als je gewoon boodschappen doet of op school zit. En ook als je een app gebruikt die netjes met je data omgaat, bestaat er altijd een risico dat de database gehackt wordt.