Wat zijn de hoogtepunten van Pinkpop?
Wat zijn de hoogtepunten van Pinkpop?
Laatste update: 22-08-2024
Pinkpop is een van de oudste popfestivals ter wereld. Op de eerste editie in Limburg in 1970 kwamen 10.000 muziekliefhebbers af. Legendarisch zijn het optreden van The Police in 1979 en de waanzinnige stage dive van Pearl Jam-frontman Eddie Vedder. Het festival kent vele hoogtepunten, maar tegelijkertijd zijn dieptepunten het festival niet vreemd. Hoe houdt Pinkpop zich staande in de alsmaar veranderende muziekwereld?
Redacteur: Anne Verwaaij
Heeft Jan Smeets Pinkpop opgericht?
In Limburg is te weinig te doen voor jongeren, althans, dat vindt de jonge journalist Wim Wennekens in 1969. Hans van Beers, directeur van een lokaal jongerencentrum, is het volledig met hem eens.
In het zuidelijkste puntje van Nederland organiseren zij daarom in de Summer Of Love voor het eerst Pinknick, naar het voorbeeld van de eerste popfestivals ter wereld. Het plan van Wennekens en Van Beers slaat enorm aan. Op Tweede Pinksterdag 1969 verzamelen bijna 10.000 mensen zich op de Gulpenerberg om samen naar muziek te luisteren.
Pinkpop
Dat kan groter en beter. In 1970 sluiten twee jonge Limburgse mannen zich aan bij het Pinknickduo, waaronder de 23-jarige Jan Smeets. Samen leggen de vier jongemannen nog net geen 10.000 gulden in en gaan ze op zoek naar een nieuwe locatie, grotere bands en een nieuwe naam.
Golden Earring redt de eerste editie van Pinkpop. De hele 3Doc over Mr. Pinkpop zien? Kijk op NPO Start.
Voor slechts 3,50 gulden staan op Tweede Pinksterdag 1970 meer dan 10.000 mensen voor een geïmproviseerd podium dat op de tribunes is gebouwd van het sportpark in Geleen. “De jongens liepen echt zo rond van: hebben wij dit ontketend?” vertelt de weduwe Wim Mennekes in de documentaire Mr. Pinkpop.
Geluidsoverlast
Voor de bewoners van Geleen is het wel even wennen, zo’n festival in de achtertuin. De lokale politie krijgt tijdens de optredens - die van 13:00 tot 18:00 uur duren - een stroom van telefoontjes vanwege de geluidsoverlast. Maar dat weerhoudt de vijf Limburgse mannen er niet van om Pinkpop het jaar daarop weer te organiseren in Geleen.
De bekendheid van het festival groeit, evenals het aantal bezoekers. In 1976 verkoopt Pinkpop voor het eerst het maximumaantal van 40.000 kaarten. In datzelfde jaar krijgt het festival ook zijn eigen camping en maakt de publieke omroep de eerste officiële tv-opnames.
Mr. Pinkpop
Achter de schermen valt ondertussen de groep van vijf uit elkaar. Een voor een vertrekken de mannen uit Limburg en laten ze het popfestival voor wat het is, behalve Jan Smeets. Onder zijn leiding blijft het festival successen boeken. Vanaf 1976 is het ieder jaar uitverkocht, ook wanneer er vanaf 1979 plek is voor 10.000 extra mensen.
Smeets’ neus voor muzikale trends helpt hem daarbij. Zowel buitenlandse bands als Nederlandse talenten breken door op het podium dat nog altijd is gestut op de tribunes van het sportpark. Pijnlijk is het moment dat Mick Jagger weigert het podium te betreden in 1979, maar dat doet niet af aan het feit dat het festival in de jaren zeventig voornamelijk successen boekt onder 'Mr. Pinkpop' Jan Smeets.
De hele 3Doc over Mr. Pinkpop zien? Kijk op NPO Start.
Hoe overleeft Pinkpop de jaren tachtig?
Ondanks de successen klinkt er in de jaren zeventig ook al de eerste kritiek op het programma van Pinkpop. Zo staat er pas in 1978 voor het eerst een groep zwarte artiesten op het podium en vermijdt Smeets in eerste instantie populaire punkbands, omdat de hele organisatie absoluut geen agressieve acts op het festival wil. Maar vanaf de jaren tachtig wordt pijnlijk duidelijk dat Pinkpop niet meer zo goed weet in te spelen op de nieuwe muziektrends.
In 1982 verkoopt Pinkpop voor het eerst in zes jaar niet uit. In de jaren die volgen, hollen de bezoekersaantallen achteruit. Smeets geeft in 1984 toe dat hij behoorlijk is geschrokken van de dalende kaartverkoop: “Op een gegeven moment ontgaan de mooie dingen van het organiseren je dan, omdat je constant bezig bent met te denken: hoe spring ik hier financieel uit? We hebben geen reserve voor 1985.”
U2
Jan Smeets is zich ervan bewust dat de muziek op Pinkpop niet meer strookt met de publieke belangstelling, maar hij slaagt er nauwelijks in om de juiste bands op zijn podium te krijgen. De grote artiesten ontdekken in de loop van de jaren tachtig dat ze zelf ook grote concertzalen en stadions kunnen vullen en vragen daardoor steeds hogere bedragen voor hun optredens op festivals. Pinkpop heeft het geld niet om dit waar te maken, tenzij ze het festival duurder maken, maar de organisatie wil het betaalbaar houden voor het publiek.
Het gevolg is dat muziekfenomenen uitwijken naar andere festivals, zoals U2 die 800.000 gulden vraagt voor een optreden in 1985 - het dubbele van het hele programmabudget van Pinkpop - en uiteindelijk speelt op Rock Werchter. Het gevolg is rampzalig: slechts 15.000 paar voeten betreden dat jaar het sportpark van Geleen en de toekomst van Pinkpop is zeer twijfelachtig.
“Alles bleef bij hetzelfde terwijl de hele wereld daaromheen zich aan het ontwikkelen was. Het was krakkemikkig bijna."
Leon Ramakers
The Cure
De Limburgse Leon Ramakers besluit in te grijpen. Als directeur van het bedrijf Mojo Concerts houdt hij zich dagelijks bezig met de organisatie van concerten en festivals, en hij ziet potentie in Pinkpop. Tegelijkertijd realiseert hij zich ook dat er een hoop mis is in Limburg: “Alles bleef bij hetzelfde terwijl de hele wereld daaromheen zich aan het ontwikkelen was. Dat rare podium dat ingebouwd was in die tribune bijvoorbeeld. Dat kon niet meer. Het was krakkemikkig bijna.”
Ramakers gaat met Smeets om tafel en legt hem vier veranderingen voor. Pinkpop moet later eindigen, een nieuw podium bouwen en bovenal grotere groepen contracteren die meegaan in de trend. Mojo Concerts claimt hierover alle zeggenschap, al krijgt Jan Smeets wel een vetorecht. Smeets gaat akkoord met deze deal en in 1986 is het festival weer helemaal uitverkocht. Mojo redt Pinkpop door de knallende headliner The Cure naar Limburg te halen.
Op de nieuwe locatie staan o.a. Joe Cocker, Herman Brood, Aswad en Red Hot Chili Peppers.
Sinds wanneer duurt Pinkpop drie dagen?
Pinkpop borduurt in de jaren die volgen verder op de tactiek van grote headliners die het publiek naar Limburg moeten trekken. In 1988 zet Smeets samen met Mojo de volgende stap naar nieuw succes: het festival verplaatst naar de draf- en renbaan in Landgraaf. Daar kan Pinkpop snel uitbreiden. Er is plek voor grotere aantallen bezoekers, meer podia en een grote festivalcamping.
Tijdens de jubileumeditie in 1994 veroorzaakt een recordaantal van 70.000 bezoekers tijdens de optredens van Urban Dance Squad en Rage Against the Machine een opmerkelijk fenomeen: door de deinende massa meet het KNMI een aardbeving in Landgraaf. In datzelfde jaar kunnen bezoekers voor het eerst twee dagen op het festival verblijven, twee jaar later is Pinkpop al uitgegroeid naar een driedaags festival.
Waarom is Pinkpop niet altijd met Pinksteren?
37 jaar lang beweegt Pinkpop mee met de christelijke feestdagen. De ene keer vindt het festival al plaats in de begindagen van mei, de andere keer pas halverwege juni. Deze grilligheid van Pinksteren plaatst Mojo regelmatig voor een flinke puzzel. Omdat Pinkpop lang niet altijd goed aansluit op de allergrootste festivals van Europa is het ieder jaar namelijk weer de vraag of grote artiesten wel naar Limburg willen komen.
Daarom maakt Mojo in 2008 een einde aan de Pinkstertraditie. De feestdagen vallen dat jaar in het weekend van 10 mei en de meeste grote acts vinden dat te vroeg om te beginnen aan hun festivalseizoen.
Jan Smeets vindt het verschrikkelijk jammer, maar als de Mr. Pinkpop een sterke line up wil hebben en een situatie zoals in de jaren tachtig wil voorkomen, moet hij wel mee.
Drie weken na Pinksteren blijkt het effect: Pinkpop 2008 is compleet uitverkocht. In de tien jaar die volgen vindt Pinkpop maar liefst vijf keer níet plaats in het Pinksterweekend en dat heeft dus alles te maken met de perfecte programmering.
Wist je dat?
- Pinkpop in het Guinness Book of Records staat
- Pinkpop de meeste kaarten verkoopt in 2014: 134.000
- Meer dan 2,5 miljoen mensen ooit Pinkpop hebben bezocht
- Anouk het vaakst op het podium heeft gestaan (7x)
Nadat Anouk tijdens haar eerste optreden op het hoofdpodium is bekogeld met eieren trekt ze haar t-shirt uit en zingt ze verder alsof er niets is gebeurd.
Is Pinkpop een rockfestival?
Traditiegetrouw uit Pinkpop een voorliefde voor rock, net als de iconische festivals in de Summer Of Love. Maar in 1983 vertelt Jan Smeets aan een NOS-journalist dat Pinkpop volgens hem juist het podium moet bieden aan verschillende muziekstijlen: “Ik denk dat je anders niet zoveel publiek kunt krijgen. Alleen soms helt het over naar een bepaalde muziekstijl, zoals hardrock. Dat heeft dan met de trend te maken.”
Deze tactiek is al vanaf de beginjaren van Pinkpop te zien: dan staat er naast rock veel folk en reggae op het programma. In de decennia die volgen, groeit de populariteit van punk, metal en rock in Nederland. Pinkpop speelt daarop in en krijgt naam als het festival van de gitaren. Daarbij is altijd bijzondere aandacht voor Nederlands talent.
Red Hot Chili Peppers
Dat het voor Pinkpop belangrijk blijft om mee te gaan in de muziektrends en grote namen aan te trekken uit zich rond 2005. Door de zwakke programmering zakt de kaartverkoop weer in, net als in de jaren tachtig. Ook geld speelt weer een grote rol: “Ik bleef maar vasthouden aan mijn budget van 1 miljoen”, vertelt Smeets aan NRC. “Langzaam drong het tot me door: daar kan ik niets meer voor kopen. De zak met geld moet groter.”
Smeets gaat overstag en voor zo’n 600.000 euro haalt hij in 2006 de Red Hot Chili Peppers naar Landgraaf. Sindsdien hebben ook iconen als Bruce Springsteen, The Rolling Stones en Paul McCartney op het podium van Pinkpop gestaan in ruil voor miljoenen euro’s. Het is onvermijdelijk dat het publiek dat merkt: sinds 2005 is de prijs van een weekendkaart meer dan verdubbeld.
"There's a fucking rainbow right there! Look at that rainbow!"
Nederhop en dance
De nieuwe generatie tieners vraagt om nieuwe muziek op Pinkpop. Nu de populariteit van nederhop maar blijft groeien, betreden steeds meer Nederlandse hiphopartiesten de podia van Pinkpop, zoals Broederliefde, Ronnie Flex en Lil’ Kleine. Hetzelfde geldt voor de grote danceartiesten. Al rond 2000 staan de eerste acts in dit genre op Pinkpop, maar in 2016 blijkt dat de organisatie de tieneridolen ook zeker niet als headliner schuwt.
Onder de trouwe Pinkpoprockers ontstaat grote ongerustheid als blijkt dat Justin Bieber en Martin Garrix naar Landgraaf zullen afreizen. Maar de beoogde vernieuwing lijkt succesvol: de dag van Bieber en Garrix is als enige geheel uitverkocht en een piepjong publiek betreedt voor het eerst het Pinkpopterrein.
De Green Day-zanger nodigt Jules (11) uit om mee te spelen op het podium.
De toekomst van Pinkpop
Toch kleeft aan de headliner- en trendgevoelige programmering van Pinkpop ook nadelen. Het risico is dat de muziekiconen het complete budget opslokken. De combinatie van zeer uiteenlopende muziekstijlen maakt het lastig om hetzelfde publiek drie dagen lang op Pinkpop te houden.
Het succes van ’s werelds oudste doorlopende popfestival is dus zeker niet gegarandeerd. Jan Smeets kan bovendien niet altijd de drijvende kracht achter Pinkpop blijven. Zijn gezondheid dwingt hem om een paar stappen terug te doen. Drie dagen Pinkpop zonder te slapen, dat kan niet meer. Hij stopt als directeur, maar blijft betrokken bij het festival.
In 2020 kan het festival voor de eerste keer niet doorgaan vanwege de coronamaatregelen. Het is voor het eerst in 50 jaar dat er geen Pinkpop is. Maar gelukkig bestaat het festival nog altijd. Want na corona pakt Pinkpop de draad weer op en kunnen de festivalgangers zich ieder jaar weer opmaken voor een editie op het festivalterrein in Landgraaf.
Deze beelden van een crowdsurfende James Coffey gaan in 2016 de hele wereld over.
In het kort
Wim Wennekens en Hans van Beers organiseren eerst in 1969 het popfestival Pinknick. Een jaar later sluit Smeets aan en hij groeit uit tot dé man achter Pinkpop.
De bands op Pinkpop trekken te weinig bezoekers. Mojo Concerts neemt de programmering over van Jan Smeets in 1986 en redt het festival met grote headliners.
Pinkpop verplaatst in 1988 naar Landgraaf en kan daardoor uitbreiden. Tijdens de jubileumeditie in 1994 duurt het voor het eerst twee dagen, in 1996 drie dagen.
Pinksteren valt jaarlijks in een ander weekend en sluit daardoor regelmatig niet goed aan op de grote festivals van Europa. Dat beperkt de programmering te veel.
Pinkpop beweegt mee met de trends waardoor allerlei stijlen terugkomen op het podium. Rockbands zijn de afgelopen decennia populair en daarom vaak headliners.
En je weet het!
Anderen het laten weten?
