Story
Wetenschap
Hoe ontstaat een bosbrand?
... en je weet het
Wat is een aardbeving?
Jij merkt het misschien zelf niet, maar elke dag vinden er wereldwijd wel duizenden aardbevingen plaats.
De een soms veel heftiger dan de ander.
''Mijn zus lag onder het puin"
Aardbeving Haïti, 2021
NOS
Een aardbeving is een trilling of schokkende beweging van de aardkorst.
De aardkorst is de buitenste laag van de aarde. Dus de laag waar jij op woont. Deze korst is zo’n 40 kilometer dik en bestaat uit platen die de hele tijd in beweging zijn. Ze drijven naar elkaar toe (convergentie) of van elkaar af (divergentie). Door spanningen tussen die aardplaten ontstaan er aardbevingen.
In landen zoals Haïti, Japan en Turkije is de kans op een aardbeving veel groter dan in andere landen.
Dit komt omdat deze landen zich op de grens van de aardplaten bevinden.
De platen bewegen niet altijd soepel langs elkaar heen. Ze geven weerstand en houden elkaar tegen: er ontstaat spanning. Als de spanning losschiet, komt er een aardbeving.
Een aardbeving veroorzaakt een schokgolf die zich in een cirkel verspreidt.
De locatie onder de aardkorst waar de aardbeving ontstaat noem je het hypocentrum.
De ene aardbeving is heftiger dan de ander. Zo is een aardbeving op minder grote diepte veel intenser dan een aardbeving op grote diepte.
Ook is de intensiteit afhankelijk van de grondsoort, onderlagen en de afstand tot het middelpunt van de aardbeving.
De kracht van een aardbeving wordt aangegeven met een getal op de schaal van Richter.
Dit is een meetschaal waarop de energie die vrijkomt tijdens een aardbeving in een getal wordt uitgedrukt.
Hierbij is 12 en hoger de zwaarste aardbeving en 1 tot 1,9 het lichtst, zoals een trilling door een handgranaat. Dit getal wordt de magnitude genoemd. Om de gevolgen van aardbevingen uit te drukken gebruik je de schaal van Mercalli.
We noemen een aardbeving een zeebeving wanneer het middelpunt van de beving in de zee ligt.
Een zeebeving kan een tsunami veroorzaken.
De krachtigste aard- en zeebevingen ooit gemeten:
- Aardbeving Chili in 1960: 9,5
- Zeebeving Indonesië in 2004: 9,3
- Aardbeving Alaska in in 1964: 9,2
- Zeebeving Japan in 2011: 9,1
Uren of dagen na een aardbeving kunnen er naschokken komen op dezelfde plek. Deze zijn vaak minder heftig.
Ze ontstaan doordat de verschoven aardkorst zich aanpast aan zijn nieuwe plek.
Naschokken kunnen ook gevaarlijk zijn, zoals in Kroatië in 2020.
Aardbevingen kunnen ook ontstaan door menselijke activiteit. Bijvoorbeeld door gaswinning in Groningen.
Hoewel van lichtere aard kunnen ook die voor flinke schade en angst zorgen.
Diederik Jekel legt uit hoe de aardbevingen in Groningen ontstaan:
