Wanneer ben je transgender?
Wanneer ben je transgender?
Laatste update: 16-08-2024
Transgender personen zijn mensen van wie de genderidentiteit niet overeenkomt met het geslacht dat ze kregen bij hun geboorte. Bijvoorbeeld als je bij je geboorte als jongen werd gezien, maar eigenlijk een meisje bent, of andersom. Lees en bekijk hier meer over de parapluterm 'transgender' en wat een sociale, medische en juridische transitie inhoudt.
Redacteur: Saskia Wayenberg
Wat betekent transgender?
Bij je geboorte krijg je meestal van de dokter het geslacht jongen/man of meisje/vrouw. Dat is je geboortegeslacht en komt ook op je geboorteakte te staan. Je genderidentiteit verwijst naar hoe je je van binnen voelt. Je kan je bijvoorbeeld een jongen of een meisje voelen. Maar het kan ook zijn dat je je geen van beide of allebei voelt. 'Transgender' is een verzamelterm voor mensen van wie de genderidentiteit niet matcht met hun geboortegeslacht. Je bent bijvoorbeeld opgevoed als jongen, terwijl je je van binnen een meisje voelt (trans vrouw), of andersom (trans man).
Actrice en transgender Iris Amber Stenger wil dat er meer aandacht komt voor transgender personen.
Onder de term 'transgender' vallen ook mensen die zich geen man en geen vrouw voelen. Of zowel man als vrouw. Zij kunnen er bijvoorbeeld voor kiezen om zichzelf te identificeren als agender, non-binair of genderfluïde.
Mensen die zich met meer dan één geslacht identificeren, en die zich dus niet écht een jongen maar ook niet écht een meisje voelen, noemen we genderfluïde of non-binaire personen.
Wat is in transitie gaan?
Veel transgender personen gaan in transitie. In transitie gaan houdt in dat je stappen zet om je geslacht en/of genderidentiteit (meer) te laten passen bij hoe je je van binnen voelt. Er zijn verschillende vormen:
- Sociale transitie: Je gaat leven zoals je je van binnen voelt. Je past bijvoorbeeld je gedrag of uiterlijk aan. Zoals je haarstijl, kleding of make-up. Ook kan je ervoor kiezen om je omgeving op de hoogte te brengen en ze te vragen om je met een andere naam en voornaamwoorden aan te spreken die beter bij je passen.
- Medische transitie: Dit houdt in dat je je lichaam verandert, bijvoorbeeld met hormonen of een geslachtsbevestigende operatie.
- Juridische transitie: Je laat je naam en/of geslacht veranderen op officiële documenten, zoals een identiteitskaart of paspoort.
Elke transitie is uniek en niet elke transgender persoon gaat in transitie. Zo zijn lang niet alle transgender personen ontevreden over hun lichaam. Velen voelen geen afkeer tegenover de eigen geslachtsdelen en willen zich vooral uiten als iemand van het andere geslacht, bijvoorbeeld via de kledingkeuze, kapsel, make-up of gewoonten.
De zevenjarige Suus wordt vanaf nu ook op school aangesproken met haar meisjesnaam. Dat moet gevierd worden! De hele aflevering zien? Kijk op NPO Start.
Als je in medische transitie wil, heb je een diagnose nodig. De eerste stap is naar de huisarts gaan. Die kan je doorverwijzen naar een wachtlijst voor transgenderzorg. Het kan soms lang duren voor je aan de beurt bent. Een van de genderteams in Nederland kan de diagnose 'genderincongruentie' (voorheen 'genderdysforie') stellen door middel van gesprekken en psychologische tests.
Wat is hormoontherapie voor trans personen?
Wanneer de officiële diagnose is gesteld, kan je ervoor kiezen om met hormoontherapie te starten. Die behandeling is mogelijk vanaf 16 jaar. Hormoontherapie houdt in dat je hormonen inneemt of blokkeert. Sommige behandelingen zorgen ervoor dat de vrouwelijke geslachtskenmerken langzaam verminderen en mannelijke kenmerken ontstaan. Je krijgt dan het hormoon testosteron. Dat zorgt voor een lagere stem en meer lichaamshaar. Soms wordt een middel gebruikt om de menstruele cyclus te onderdrukken. Daarnaast kan je een binder dragen, een strak hesje die ervoor zorgt dat de borsten niet meer zichtbaar zijn.
Als je vrouwelijker wil worden, kan je kiezen voor anti-androgenen. Daardoor produceer je minder testosteron. Daarnaast kan je het vrouwelijke hormoon oestrogeen nemen. Je gezichtsbeharing neemt dan bijvoorbeeld af, je stem wordt minder zwaar en je lichaam groeit minder hard (in de lengte). Ook krijg je een zachtere huid, borstgroei, word je emotioneler en verandert de vetverdeling in je lichaam.
Kinderen en jongeren onder de 16 jaar kunnen (onder bepaalde voorwaarden) puberteitsremmers krijgen om de ontwikkeling van geslachtskenmerken af te remmen, zoals de ontwikkeling van een lagere stem, bredere heupen, baardgroei en borstgroei.
Wat zijn geslachtsbevestigende operaties?
Als transgender persoon kan je geslachtsbevestigende operaties ondergaan. Dat zijn chirurgische ingrepen aan je uiterlijke geslachtskenmerken of interne geslachtsorganen. Er zijn verschillende soorten operaties. Voor een vrouwelijker lichaam kan je bijvoorbeeld denken aan het verwijderen van de balzak en penis, het creëren van een vagina (vaginaplastiek), een borstvergroting of het verkleinen van de adamsappel. Bij een mannelijker lichaam kan het onder andere gaan om het verwijderen van de borsten, eierstokken of baarmoeder. Artsen kunnen ook een penis en balzak maken met je weefsel. Dit kan een metadoïoplastiek of phalloplastiek zijn.
Ryan heeft een geslachtsbevestigende operatie ondergaan. Hij heeft nu een penis. De hele aflevering zien? Kijk op NPO Start.
Kan je het geslacht in je paspoort veranderen?
Sinds 1 juli 2014 maakt Artikel 28 in het Burgerlijk Wetboek, de Transgenderwet, het mogelijk om je officiële geslacht te wijzigen zonder dat je daarvoor verregaande operaties hoeft te ondergaan. Dat is mogelijk vanaf 16 jaar. Vóór 2014 moest je onomkeerbaar onvruchtbaar zijn. De Transgenderwet van 2014 stelt die laatste voorwaarde niet meer. Wél moet iemand nog altijd in het bezit zijn van een 'deskundigenverklaring'. Deze moet zijn afgegeven door iemand die geregistreerd staat in het BIG-register als 'deskundige Gender'.
Op 19 oktober 2018 wordt in Breda het eerste genderneutrale paspoort van Nederland uitgereikt aan Leonne Zeegers. Dat Zeegers een X in het paspoort krijgt, in plaats van de gebruikelijke letters V of M, betekent niet dat iedereen dat kan krijgen. Op dit moment is dat nog niet wettelijk geregeld en moet je dus zelf naar de rechter stappen als je een X in je paspoort wil. Maar liefst tien jaar lang heeft Zeegers gestreden voor de genderneutrale vermelding in het paspoort. Over de voormalige letter V in haar paspoort vertelt Zeegers het volgende:
Het is een juridisch verwrongen werkelijkheid die niet gekoppeld is aan de natuurlijke werkelijkheid. De natuur heeft mij neutraal op de wereld gezet.
Leonne Zeegers in een interview met NOS
Er is al jaren discussie over het vernieuwen van de Transgenderwet. Verschillende politieke partijen willen dat het mogelijk wordt om je geslacht te wijzigen zonder dat je daar een deskundigenverklaring voor nodig hebt én dat mensen onder de 16 jaar ook hun geslacht kunnen wijzigen (samen met hun ouders en via de rechter). Andere partijen zijn juist tegen. Het wetsvoorstel werd in 2021 ingediend en de Tweede Kamer sprak er in 2022 over. Toen het kabinet viel in 2023 werd de wet controversieel verklaard. Dat betekent dat het demissionaire kabinet de wet niet mag behandelen, maar dat het nieuwe kabinet daarover gaat. In 2024 nam de Tweede Kamer een motie aan van de NSC en SGP waarmee het kabinet het verzoek kreeg om het wetsvoorstel in te trekken, maar demissionair minister Weerwind voor Rechtsbescherming wilde de motie niet uitvoeren. De motie kreeg veel kritiek.
Hoe ging men vroeger om met transgender personen?
Vroeger heerste er veel onbegrip. Een groot deel van de bevolking vindt transgender personen geestelijk gestoord. Ze zouden in de war zijn: je geslacht is toch het meest natuurlijke in je leven? Dus hoe kan dat nou niet passen bij wie je bent? Transgender personen hebben veel te verduren en worden regelmatig vernederd.
Ivo van Driest wordt in 1950 geboren en als meisje opgevoed. Hij vertelt over zijn transitie en het onbegrip in zijn omgeving. De hele aflevering zien? Kijk op NPO Start.
De 80-jarige transgender pionier Corinne van Tongerloo vertelt in 2017 in een interview met De Redactie over haar verleden. Ze wordt in 1936 geboren en als jongen opgevoed. Ze voelt al op vroege leeftijd dat er iets niet klopt. Het woord 'transgender' bestaat nog niet en het eerste deel van haar leven is voor haar erg moeilijk. Tot ze besluit om te vertrekken naar de hoofdstad van de geslachtsveranderende operatie: Casablanca. "Die operaties werden gedaan door een Franse dokter, die in Casablanca een kraamkliniek had. Hij heeft die operatie uitgevonden. Dat was natuurlijk verboden en het kostte héél veel geld”, zegt Van Tongerloo. De dokter waar zij over spreekt is de Georges Burou. Hij voert meer dan 800 van zulke operaties uit binnen de muren van zijn kraamkliniek.
In 1975 ziet de Nederlandse hormoonarts Louis van Gooren voor het eerst transgender personen op het spreekuur in het VU Medisch Centrum. Daarover zegt Van Gooren in een interview met Andere Tijden het volgende: "Het was totaal nieuw in de geneeskunde. In het begin was het dan ook een hap-snap beleid: hoe kunnen we deze mensen dat geven wat ze nodig hebben, en hoe kunnen we dat op een manier doen die ook acceptabel is”.
De hele aflevering zien? Kijk op NPO Start.
Een aantal vooraanstaande artsen verfijnt de operatietechnieken voor de geslachtsveranderende operatie, ook wel geslachtsbevestigende operatie genoemd. Transgender personen die in transitie willen hoeven daarna niet meer naar het buitenland voor een operatie. Er is veel belangstelling voor het genderspreekuur. De artsen kiezen ervoor het spreekuur uit te breiden en het VU Medisch Centrum wordt de plek met de eerste en enige genderpoli ter wereld.
Neemt de acceptatie van transgender personen toe?
De laatste jaren is er meer aandacht voor genderdiversiteit en trans personen in de media, politiek en maatschappij. Steeds meer mensen durven er dan ook voor uit te komen dat hun biologische geslacht niet past bij hoe ze echt zijn. In Nederland spelen televisieprogramma’s zoals ‘Geslacht!’ met Raven van Dorst, ‘Hij, zij, hen’ en ‘Love me gender’ daar een grote rol in. Ook (inter)nationale coming outs zijn belangrijk bij de acceptatie van transgender personen. Maar desondanks wordt er ook nog steeds lacherig over gedaan.
YouTuber Nikkie de Jager, online beter bekend als Nikkie Tutorials, wordt in 2020 overladen met positieve berichten als zij in een video bekend maakt dat zij transgender is.
Opvattingen over genderdiversiteit, waaronder transgender personen, zijn tussen 2012/2013 en 2019/2020 iets positiever geworden, maar de laatste jaren stil blijven staan. Dat blijkt uit onderzoek van het Sociaal en Cultureel Planbureau. Er zijn vooral meer mensen met positieve opvattingen (van 45% naar 60%) in plaats van neutrale opvattingen, maar het aantal mensen met negatieve opvattingen blijft ongeveer even groot (ongeveer 10%). Transgender personen krijgen nog steeds vaak te maken met discriminatie, haat en geweld.
Heb jij hulp nodig? Of maak jij je zorgen om iemand uit je omgeving? Dan kun je (anoniem) contact opnemen met een hulpverlener bij MIND Korrelatie.
In het kort
'Transgender' is een verzamelterm voor mensen van wie de genderidentiteit niet overeenkomt met hun geboortegeslacht.
Veel transgender personen gaan in transitie. In transitie gaan houdt in dat je stappen zet om je geslacht en/of genderidentiteit (meer) te laten passen bij hoe je je van binnen voelt.
Sommige transgender personen kiezen voor hormoontherapie of chirurgische ingrepen, waardoor het lichaam er mannelijker of vrouwelijker uit komt te zien. Je moet hiervoor een officiële diagnose hebben en 16 jaar of ouder zijn.
In Nederland mag je vanaf 2014 het geslacht in je paspoort wijzigen als je een deskundigenverklaring hebt. Er is al jarenlang discussie in de politiek over het vernieuwen van deze 'Transgenderwet'.
Geraadpleegde bronnen
En je weet het!
Anderen het laten weten?
