Wat gebeurt er met 'moffenmeiden' na de oorlog?

De Duitse soldaten zijn tijdens de bezetting van Nederland overal aanwezig en maken deel uit van het dagelijks leven: ze doen boodschappen, wonen soms bij Nederlandse gezinnen en gaan naar cafés en danszalen. Naar schatting hebben ongeveer 120.000 tot 150.000 Nederlandse meisjes en vrouwen nauw contact met de Duitse bezetter tussen 1940 en 1945. Veel van hen zijn nog jong.

De vrouwen hebben verschillende redenen om een relatie met een Duitse soldaat aan te gaan. Veel van hen worden verliefd. Ook zitten er meiden en vrouwen tussen die zijn pro-Duits zijn of die het doen het om er voordelen uit te halen, zoals luxe producten of extra eten die ze van Duitse soldaten krijgen.

Het kaalscheren van ‘moffenmeiden’ en ‘moffenhoeren’ vindt in meer dan 100 Nederlandse dorpen en steden plaats. Het idee is dat ze daarmee worden vernederd en onaantrekkelijk worden gemaakt. Veel Nederlanders zien de meisjes die verkering hebben met Duitse soldaten als verraders. Door hen na de bevrijding kaal te knippen en te besmeuren met hakenkruizen worden ze op hun plek gezet, is de gedachte.

Niet iedereen staat achter de wraakacties. Zo vertelt actrice Ellen Vogel in het geschiedenisprogramma Andere Tijden: “Die meiden werden kaalgeschoren, oorbellen uitgetrokken, sommige waren 16 jaar. Daar werd ik akelig van. Toen was mijn feestvreugde wel weg.” Er zijn ook geruchten dat de Nederlandse regering na de oorlog de meisjes opofferen om wraakacties te centraliseren. Zo kan het niet overslaan naar andere plekken. Anderen krijgen later spijt of hebben nog weinig benul van wat zich voltrekt.

Sommige vrouwen krijgen cel- en werkstraffen. Het is willekeurig: sommigen krijgen huisarrest, anderen moeten naar een interneringskamp. Opmerkelijk is dat de straffen voor vrouwen die vluchtige relaties met meerdere Duitse militairen aangaan minder zwaar zijn dan vrouwen die een lange liefdesrelatie met één Duitser hebben. Mensen zien zo’n verkering als een verbintenis, bijna als een keuze voor een politieke partij. Hetzelfde geldt voor vrouwen die een kind van een Duitse militair krijgen.

Sommige vrouwen vluchten, soms met hun uit de relatie geboren kind, naar het buitenland of duiken onder bij vrienden of familieleden in andere steden - als hun familie hen niet verstoten heeft. Anderen komen in interneringskampen terecht samen met andere mensen die als landverraders worden gezien, zoals NSB’ers. In de interneringskampen zijn de omstandigheden vaak slecht. Mensen krijgen te weinig eten, de hygiëne is slecht en er is gebrek aan medische zorg. Ook worden sommigen mishandeld of verkracht.

Het verhaal van de ‘moffenmeiden’, en in het bijzonder het kaalknippen van de Nederlandse meisjes na de bevrijding, laat ook een andere kant van de bevrijding zien. Het toont een pijnlijke geschiedenis. Het zien van de beelden en het kaalknippen van de ‘moffenmeiden’ roept een ongemakkelijk gevoel op. Tijdens de opnames van de film Zwartboek van regisseur Paul Verhoeven, waar acteurs in een scene het kaalknippen naspelen, beginnen enkele figuranten zelfs te huilen.

Uit de relaties zijn ook zo’n 13.000 tot 15.000 kinderen geboren. In veel gevallen zwijgt hun moeder over wie hun vader is en weten ze niets. Sommigen weten niks over hun afkomst of moeten het geheim houden. Niet alleen door de samenleving, maar soms ook door hun eigen familie. Als hun afkomst wel bekend is of wordt vermoed, krijgen ze vaak te maken met scheldpartijen (onder andere met de scheldnaam ‘moffenkinderen’), pesterijen, buitensluiting en afwijzing. Veel van deze kinderen worstelen jarenlang met hun verleden.