Hoe werd het dagboek van Anne Frank beroemd?
Hoe werd het dagboek van Anne Frank beroemd?
Laatste update: 24-04-2024
In haar dagboek vereeuwigt Anne Frank niet alleen verhalen over haar onderduik in oorlogstijd, maar ook over seksualiteit, relaties en familieproblematiek. Deze intieme verhalen richt ze aan Kitty, haar ‘vriendin’. Hoe kwam dit uiterst persoonlijke boek bij het publiek terecht? En hoe wordt het dagboek van Anne Frank wereldwijd beroemd?
Redacteur: Niek van Lent
Wat is het verhaal van Anne Frank?
Anne Frank wordt op 12 juni 1929 geboren in de Duitse stad Frankfurt am Main. Zij komt uit een Joods gezin, dat een vrij onbezorgd leven leidt totdat Adolf Hitler in 1933 aan de macht komt. Door de opkomst van het nationaalsocialisme neemt de Jodenhaat in Duitsland toe.
Annes ouders, Otto en Edith Frank, besluiten dat het veiliger is om Duitsland te verlaten en verhuizen naar Amsterdam. Het duurt niet lang voordat de Tweede Wereldoorlog uitbreekt.
Otto Frank met zijn dochters Margot en Anne.
Maar de familie Frank is ook in Nederland niet veilig. Als de Duitsers Nederland bezetten, komen ook hier steeds strengere maatregelen tegen Joden. Zij krijgen een verbod om hun beroep uit te oefenen, moeten de davidsster moeten dragen en uiteindelijk volgt de Jodenvervolging . De Duitsers voeren vanaf juli 1942 Joden vanuit Nederland af naar massale vernietigingskampen. Veel Joden krijgen een brief op hun deurmat om hun koffer te pakken en zich te melden voor werkkampen. Zo ook Margot Frank, de zus van Anne. Dit laten Otto en Edith Frank niet gebeuren: de familie duikt op 6 juli 1942 onder in het achterhuis van Otto’s bedrijfspand aan de Prinsengracht. Hij heeft dit achterhuis al aan het begin van de oorlog als schuilplaats ingericht.
Fragment uit een televisiefilm waarin de familie Frank net aankomt in het achterhuis.
Ongeveer een maand voor de onderduik krijgt Anne Frank een dagboek voor haar verjaardag. Ze noemt haar dagboek Kitty, en richt de brieven aan deze ‘vriendin’.
Eenmaal ondergedoken schrijft Anne over haar ervaringen als Joods meisje in de oorlog, opgesloten in een kleine ruimte. Maar naast verhalen over de oorlog krijgen ook seksualiteit, relaties en familieproblematiek een plek in haar brieven. Anne wil na de oorlog graag schrijfster en journaliste worden.
Het achterhuis is verscholen achter een boekenkast.
Na twee jaar in onderduik ontdekt de Grüne Polizei de familie Frank en de vier andere onderduikers in het achterhuis. Al is het nog steeds de vraag wie hun onderduikadres heeft verraden. Ze worden op 4 augustus 1944 opgepakt en en naar een vernietigingskamp Auschwitz in Polen vervoerd.
Miep Gies, die de familie helpt tijdens de onderduik, was er de dag dat het achterhuis werd gevonden door de Duitsers.
In Auschwitz worden de mannen en vrouwen van elkaar gescheiden. Het is de laatste keer dat Otto Frank zijn dochters zal zien: Margot en Anne worden vanuit Auschwitz naar kamp Bergen-Belsen in Duitsland getransporteerd. Beiden worden daar ziek. Margot overlijdt in februari 1945, en Anne niet lang daarna. Ze overlijden aan de vlektyfus, ongeveer twee maanden voordat Nederland wordt bevrijd. Van de acht onderduikers overleeft alleen Otto Frank de kampen. Hij keert na de bevrijding terug naar Nederland.
Hoe komt Anne Franks boek onder de aandacht?
Miep Gies en Bep Voskuijl, twee andere helpers die de onderduikers van eten en nieuws voorzien, worden niet opgepakt. Zij treffen na de arrestatie van het gezin naast een ravage ook Annes geschriften aan in het achterhuis. Zij weten het dagboek veilig te stellen voordat het achterhuis volledig leeggeroofd wordt door de Duitsers. Gies bewaart Annes geschriften ongelezen in haar bureau, in de hoop het ooit aan Anne terug te kunnen geven.
Miep en Jan Gies worden met medailles geëerd door de Israelische regering, voor hun moed de onderduikers te beschermen voor de nazi's (1988).
Onderweg vanuit het oosten naar huis hoort Otto Frank dat zijn vrouw in het kamp is gestorven. Eenmaal in Nederland gaat hij bij Miep Gies en haar man Jan wonen waar hij het nieuws krijgt dat zijn dochters Anne en Margot het kamp niet hebben overleefd. Als Miep dit hoort, besluit ze Otto de geschriften van zijn dochter te geven.
"Hij kon elke dag maar een beetje lezen. Het raakte en overweldigde hem zo dat hij niet lang kon lezen." De hele aflevering zien? Kijk op 2Doc.nl.
Otto kan het boek zo vlak na het verlies van zijn gezin en het einde van de oorlog nog niet lezen. Een maand later begint hij er wel aan: “Ik begon langzaam te lezen, een paar bladzijden per dag, meer was niet mogelijk. Ik werd overspoeld door pijnlijke herinneringen.”
Otto deelt het dagboek met een aantal vrienden en familie. Een van deze lezers is werkzaam bij een uitgeverij en overtuigt hem dat hij het moet publiceren. Ook Anne speelt in haar dagboek met het idee het boek te publiceren onder de naam Het Achterhuis.
Wanneer wordt Anne Franks boek beroemd?
Het vinden van een uitgever is niet eenvoudig, totdat op de voorpagina van Het Parool een artikel verschijnt door Jan Romein, waarin hij het boek aanprijst:
“Het Rijksinstituut voor Oorlogsdocumentatie bezit al omtrent tweehonderd dergelijke dagboeken, maar het zou mij verbazen als daar nog één bij was, zó zuiver, zó intelligent en toch zo menselijk als dit, dat ik het heden met mijn vele plichten voor één avond vergetend, in enen gelezen heb.”
Na dit artikel tonen de eerste uitgeverijen belangstelling voor het boek. In 1947 wordt Het Achterhuis gepubliceerd en vertaald en achtereenvolgend gepubliceerd in het Duits, Frans en Engels. Als de New York Times het boek in een recensie de hemel in prijst, wordt het ook in de VS in één klap een bestseller.
De eerste uitgave
Otto werkt weken aan het dagboek. Hij stelt dat er niet veel is geschrapt: alleen "kleine stilistische oneffenheden" zijn "bijgevijld" en enkele delen, niet van waarde voor de lezer, zijn weggelaten. Achteraf blijkt dit onjuist. Veel passages uit het boek – die te intiem zijn, of waarin Anne zich kritisch uitlaat over haar moeder en vriendinnen – zijn weggelaten. Van de oorspronkelijke 150.000 woorden worden er in de eerste uitgave uiteindelijk 46.000 afgedrukt.
Van vondst tot publicatie
Hierna volgen Broadway en Hollywood, waardoor Het Achterhuis echt doorbreekt bij het grote publiek. In 1955 is de première van het succesvolle toneelstuk over Anne Frank op Broadway in New York. Na nog meerdere bewerkingen waaronder een film en een balletvoorstelling verschijnt er in 2020 een webversie in de vorm van een vlog op You Tube: het Anne Frank videodagboek.
Inmiddels is het boek wereldwijd bekend. Het Achterhuis is in meer dan zeventig talen vertaald en is in talloze vormen te lezen of te zien.
Het dagboek in vele vormen
Als film op televisie (1985).
Als tekenfilm (2000).
Als musical (2008).
Als toneelstuk (2014).
Als film (2015).
Als balletvoorstelling (2016).
Wat betekent het dagboek van Anne Frank voor mensen?
Het boek spreekt mensen om verschillende redenen aan, soms ook omdat zij een vorm van hun eigen strijd en verzet erin herkennen. In onderstaande fragmenten vertellen mensen met uiteenlopende achtergronden waarom zij zich kunnen identificeren met het verhaal van Anne, waaronder Nelson Mandela. In zijn jaren in gevangenschap op Robbeneiland put hij kracht uit het boek.
Persoonlijke verbintenis met Anne Frank
In het kort
Anne Frank is een Joods meisje dat in de Tweede Wereldoorlog met haar familie onderduikt. In haar dagen in onderduik schrijft ze een dagboek.
De acht onderduikers in het achterhuis worden ontdekt en naar concentratiekampen getransporteerd. Van de familie Frank overleeft alleen vader Otto de oorlog.
Na de oorlog krijgt Otto Frank zijn dochters geschriften van Miep Gies. Hij besluit het te redigeren en te publiceren. Eerst in het Nederlands, later in meerdere talen. De bekendheid van het verhaal groeit gestaag.
Er volgen veel bewerkingen van Het Achterhuis. Naast het boek brengen film, theater, ballet, televisie en vlogs, het verhaal bij het grote publiek.
Mensen met verschillende achtergronden kunnen zich identificeren met het verhaal van Anne Frank.
En je weet het!
Anderen het laten weten?
