Wie was Hugo de Groot?
Wie was Hugo de Groot?
Laatste update: 03-12-2024
Rechtsgeleerde en politicus Hugo Grotius: vooral bekend om zijn ontsnapping in een boekenkist uit Slot Loevestein waar hij gevangen zat. Maar deze intellectuele alleskunner schreef gedurende zijn leven ook een aantal meesterwerken over rechten waarmee hij wereldberoemd werd. Een aantal van zijn ideeën wordt zelfs nog steeds gebruikt.
Redacteur: Saskia Wayenberg
Hoe zag de jeugd van Hugo de Groot eruit?
Op 10 april 1583 wordt Hugo de Groot geboren in de Nederlandse stad Delft. Hij is de zoon van een machtige en rijke familie vol regenten. De Groot is een slimme jongen met een heel goed geheugen. Hij schrijft al op zijn 8ste poëzie in het Latijn. Ook vertaalt hij boeken in het Latijn en Grieks naar het Nederlands. Op 11-jarige leeftijd gaat hij studeren aan de universiteit van Leiden. Hij studeert er, naast het Latijn en Grieks dat hij al vloeiend sprak, ook Arabisch, Hebreeuws, Frans en Duits. Daarnaast gaat hij rechten studeren.
Hugo de Groot op zestienjarige leeftijd door Jan Antonisz van Ravesteyn (1599).
Eenmaal afgestudeerd verhuist De Groot naar Den Haag waar hij aan het werk gaat als advocaat. Daar valt hij enorm op door zijn intelligentie. Bestuurders en staatslieden kiezen hem als lid voor de Hollandse ambassade, waarbij hij naar het Franse hof wordt gestuurd. Daar is ook de Franse koning Hendrik IV van hem onder de indruk en geeft hem de bijnaam het Hollandse wonder. Van hem krijgt hij ook een promotie aan de Universiteit van Orleans aangeboden. Hij behaalt zijn doctorsgraad en promoveert als professor in het civiele recht in 1598. Tien jaar later trouwt de Groot met Maria van Reigersberch. Ze krijgen een dochter en drie zonen.
Waarom wordt Hugo de Groot veroordeeld tot een levenslange gevangenisstraf?
Hugo de Groot is een van de spelers in een politiek en religieus conflict in de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden. Daarin staan twee invloedrijke politieke figuren tegenover elkaar: raadspensionaris Johan van Oldenbarnevelt en stadhouder (en legeraanvoerder) prins Maurits van Oranje. De Groot is jarenlang stadspensionaris van Rotterdam en juridisch adviseur van Van Oldenbarnevelt.
Van Oldenbarnevelt en Maurits kunnen het onder andere niet eens worden over de oorlog tegen Spanje. Deze Tachtigjarige Oorlog is in de 16e eeuw begonnen. Maar in 1609 sluiten de Republiek en Spanje een wapenstilstand: het Twaalfjarig Bestand. Maurits wil verder vechten tegen de Spanjaarden, terwijl Van Oldenbarnevelt de vrede wil houden.
"De oorlog kost veel geld en daarom willen ze vrede."
Dat politieke conflict overlapt bovendien met een religieus conflict tussen remonstranten (gesteund door Van Oldenbarnevelt) en contraremonstranten (gesteund door Maurits). De Groot kiest partij voor Van Oldenbarnevelt en de remonstranten. Hij wil tolerantie van verschillende geloven en vindt dat niet de kerk maar de staat het hoogste gezag heeft. De contraremonstranten vinden dit ketterij.
Maurits laat zijn tegenstanders in 1618 arresteren. Van Oldenbarnevelt wordt geëxecuteerd en De Groot krijgt een levenslange gevangenisstraf.
Welke boeken schrijft Hugo de Groot?
Door de jaren heen schrijft Hugo de Groot (voornamelijk onder zijn Latijnse naam ‘Grotius’) veel, ook tijdens zijn gevangenschap. Nederlandse gedichten, Latijnse tragedies en veel belangrijke en beroemde boeken op historisch, maar vooral juridisch terrein, waarin hij af en toe duidelijk zijn Nederlandse afkomst laat doorschemeren.
Met zijn geleerdheid probeert Hugo de Groot structuur aan te brengen in het werk en de kennis van voorgaande auteurs. Dat levert hem veel nieuwe inzichten op. Dat gebeurt ook tijdens de ontwikkeling van zijn beroemdste werk: De jure belli ac pacis (1625), drie boeken over het recht van oorlog en vrede, opgedragen aan Lodewijk XII, de koning van Frankrijk. Daarin beschrijft Hugo de Groot de basis van het volkenrecht zoals we die nu nog steeds kennen.
Het recht moet worden gehandhaafd, desnoods door oorlog.
Hugo de Groot
Een ander belangrijk werk van Hugo de Groot vormt de basis van het huidige internationale zeerecht: Mare Liberum (1609), de vrije zee. In zijn boek pleit hij voor een vrije toegang van de zee en probeert hij aan te tonen dat Holland, sinds de Bataven, over dé ideale regeringsvorm beschikt.
Hoe ontsnapt Hugo de Groot uit Slot Loevestein?
Tijdens zijn gevangenschap probeert Hugo de Groot zoveel mogelijk te lezen en te schrijven. Kisten vol met boeken worden iedere maand tijdens een levering vanuit Gorinchem gebracht en gehaald. Na een halfjaar in gevangenschap komt zijn vrouw, Maria van Reigersberg, op het idee om hem bij de volgende levering naar buiten te loodsen in deze kist.
De Groot verstopt zich in de boekenkist door Simon Fokke (1754).
Avonden op rij oefent Hugo de Groot om urenlang in de kist te zitten en op 22 maart 1621 is het zover: Hugo de Groot vlucht in de boekenkist uit Loevestein. Op die dag wordt er in Gorinchem de jaarmarkt gevierd en mede door de festiviteiten wordt de boekenkist niet gecontroleerd. Toch vergeet de vrouw van Hugo de Groot één belangrijk onderdeel van het ontsnappingsplan: het branden van een kaarsje op de kamer van Hugo de Groot in Loevestein. Daardoor wordt zijn ontsnapping diezelfde dag nog ontdekt, maar Hugo is tegen die tijd al vertrokken uit het gebied.
Vermomd als metselaar kan Hugo de Groot de stad ontvluchten en reist hij naar Waalwijk, waar een postkoets staat te wachten. De route volgt van Baarle naar Antwerpen met een overnachting in Loveren. Vanuit daar reizen ze de volgende ochtend verder naar Parijs. Eenmaal aangekomen in Parijs dient Hugo de Groot, met steun van de Franse Koning, een verzoek in aan de Staten van Holland om zijn vrouw en kinderen ook naar Parijs te laten komen. Dat verzoek wordt geaccepteerd mits Hugo nooit meer naar Nederland terugkeert. Na de ontsnapping uit Loevestein leeft hij nog 24 jaar. Op 62-jarige leeftijd overlijdt hij tijdens een schipbreuk bij Rostock in Duitsland.
In het kort
Hugo de Groot is vanaf zijn geboorte al een bijzondere jongen en niet veel later blijkt hij een wonderkind te zijn. Zo begint hij op zijn elfde met een studie aan de universiteit van Leiden.
Hugo Grotius was, naast een goede advocaat en schrijver, ook erg betrokken bij de politiek van de republiek: In 1599 wordt hij advocaat van Den Haag, juridisch-adviseur van Holland, Zeeland en Friesland in 1609 en stadspensionaris van Rotterdam in 1613.
Tijdens heftige godsdienstige en politieke conflicten komen twee partijen lijnrecht tegenover elkaar te staan. De Remonstranten worden gedood of gevangengezet wegens landverraad.
Na twee jaar gevangenschap in Slot Loevestein ontsnapt Hugo de Groot door zich te verstoppen in een boekenkist. Hij vlucht naar Parijs waar hij nog 24 jaar met zijn vrouw en kinderen leeft.
En je weet het!
Anderen het laten weten?
