Hoe werkt de beurs?

Hoe werkt de beurs?
Laatste update: 02-07-2025
Beleggen in aandelen of obligaties. Marktkoersen die om de haverklap lijken te veranderen. Als je niet precies weet wat de beurs is of hoe die werkt lijkt het een hele ingewikkelde wereld. Maar in de praktijk valt het mee. In dit artikel zetten we de basis voor je op een rij.
Redacteur: Jasper van Leeuwen
Wat is de beurs?
Te beginnen bij het begin. Een effectenbeurs, of simpelweg beurs, is een georganiseerde markt waar effecten gekocht en verkocht kunnen worden. Als je effecten koopt op de beurs ben je aan het beleggen. Effecten is een verzamelterm die eigenlijk alle verschillende verhandelbare ‘producten’ omschrijft. De meest bekende effecten die je op de beurs kan kopen zijn aandelen en obligaties. Wat aandelen en obligaties precies zijn leggen we zo uit.
Er zijn verschillende beurzen per land. De grootste en oudste beurs van Nederland heet de Amsterdam. Hieronder vallen de AEX (Amsterdam Exchange Index), de AMX (Midkap Index) en de AScX (Small Cap Index). Dat lijken ingewikkelde afkortingen, maar simpel gezegd zegt het alleen iets over de grootte van de bedrijven die meedoen. Dat zit zo:
Bekijk de hele uitzending van het Klokhuis hier.
Het is je misschien opgevallen dat al deze aftakkingen van de Euronext de titel ‘index’ hebben. Een index is een gemiddelde van een groep getallen. In dit geval van de gemiddelde waarde van een aantal bedrijven. Als je dus in het nieuws hoort dat ‘de AEX is met 2% gestegen’, betekent het dat de gemiddelde waarde van al die 25 grootste bedrijven bij elkaar met 2% omhoog is gegaan.
Zo’n index wordt ook vaak gebruikt als maatstaf voor hoeveel vertrouwen de beleggers in de bedrijven hebben. En in een economie is vertrouwen misschien wel het belangrijkste dat er is. Als de index omhoog gaat, stijgt het vertrouwen. Als het cijfer naar beneden gaat, daalt het vertrouwen.
Als er veel vertrouwen is, durven beleggers meer geld uit te geven. Als er meer wordt belegd kunnen bedrijven meer investeren, zoals bijvoorbeeld personeel aannemen. Zo daalt de werkeloosheid en groeit de landelijke economie. Als beleggers dus veel vertrouwen in de toekomst hebben, is dat vaak een voorspelling die zichzelf waarmaakt. Maar dat geldt ook andersom.

Naast de Euronext zijn er ook nog andere beurzen in Nederland zoals bijvoorbeeld de NPEX. Dat is een beurs waar de ‘kleinere spelers’ bij elkaar komen. Maar vergis je niet, hier gaat ook enorm veel geld in om. Bij deze beurs kunnen bedrijven van een half miljoen tot 10 miljoen euro kapitaal ‘ophalen’ bij beleggers. Wanneer een bedrijf voor het eerst zijn aandelen aanbiedt, noemen we dat een beursgang. Hoe dat precies zit zie je in onderstaande video:
Op de markt zijn bedrijven dus vaak de verkopers. Maar iedereen kan een koper worden. In tegenstelling tot een ‘normale’ markt kan je niet zomaar de beurs oplopen en een aandeel kopen. Dit moet via een bank of tussenpersoon, genaamd een broker. Dit is zo geregeld omdat de beurs gecontroleerd moet worden. Elke aan- en verkoop moet nauwkeurig worden bijgehouden. En als iedereen altijd alles kan kopen, is er geen overzicht meer.
Wat zijn aandelen?
Een aandeel koop je dus op de beurs. Dit is een bewijs dat je een deel van een bedrijf bezit. Door een aandeel te kopen, word je mede-eigenaar van dat bedrijf en krijg je een aantal rechten binnen het bedrijf. Wanneer er bijvoorbeeld winst wordt gemaakt, heb jij vaak recht op een deel hiervan. Dat bedrag noem je . Hoe meer aandelen, hoe meer dividend je krijgt.
Ondanks dat je gedeeltelijk eigenaar van het bedrijf bent, bemoei je je niet echt met het dagelijks bestuur van het bedrijf. Wel stem je mee bij belangrijke beslissingen binnen het bedrijf.
Dat meestemmen op belangrijke beslissingen binnen het bedrijf gebeurd tijdens de algemene vergadering van aandeelhouders (AVA). In principe mag je al aan tafel zitten tijdens deze vergadering als je een enkel aandeel hebt. Maar je stem weegt net zo zwaar als het aantal aandelen dat je bezit. Hoe meer aandelen, hoe zwaarder jouw stem weegt. Daarom blijven bij hele grote bedrijven veel ‘kleine’ aandeelhouders thuis tijdens de AVA en stemmen ze eventueel vanaf afstand.

Op de beurs heb je de primaire en de secundaire markt. Als je gaat beleggen zal je de meeste tijd besteden op de secundaire markt. Hier vind je aandelen die een andere belegger aan het verkopen is. De bedrijven in kwestie verdienen hier in principe zelf geen geld aan. De primaire markt is wanneer je aandelen rechtstreeks van een bedrijf koopt. Hier verdienen bedrijven wel geld aan. Dit komt alleen voor wanneer een bedrijf voor het eerst de beurs opgaat of wanneer een bedrijf nieuwe aandelen uitgeeft.
Welke bedrijfsvormen hebben aandelen?
Er zijn twee verschillende soorten bedrijfsvormen die aandelen hebben: een naamloze vennootschap (nv) en een besloten vennootschap (bv). Een van de verschillen tussen deze twee vormen is dat de aandelen van een nv vrij verhandelbaar zijn en dus op de beurs te vinden zijn. De aandelen van een bv zijn niet vrij verhandelbaar, vandaar ook de naam ‘besloten’. Dat betekent dat een aandeelhouder pas zijn aandelen aan andere beleggers mag verkopen als deze goedkeuring heeft van de andere aandeelhouders. Er zijn manieren voor een bv om toe te treden tot de beurs, maar dit komt relatief weinig voor.
Een reden waarom een bedrijf bijvoorbeeld nieuwe aandelen uitgeeft, is wanneer ze geld nodig hebben voor een grote . Er zitten strenge regels aan deze uitgaven verbonden en ze hebben goedkeuring van de AVA nodig. Als er meer aandelen worden uitgegeven, worden de aandelen per stuk minder waard. Dit heet verwatering. Maar dit kan alsnog interessant zijn voor de aandeelhouders. Een voorbeeld:
Stel, je bent de enige aandeelhouder met 100% van de aandelen met een totale waarde van €1 miljoen. Het bedrijf haalt kapitaal op via de uitgifte van 100 extra aandelen aan investeerders. Je bezit dan nog 100 van de 200 aandelen. Ofwel, je bent nu nog maar 50% eigenaar. Maar hierdoor heeft het bedrijf €1 miljoen aan extra kapitaal waarmee het kan groeien. En als het groeit, wordt de waarde van het bedrijf groter. Zo kan het bedrijf van een waarde van 1 miljoen door de groei ineens 3 miljoen waard worden. En als jij nog steeds voor 50% eigenaar bent, is de totale waarde van jouw aandelen nu €1,5 miljoen.
Bekijk de hele uitzending van het Klokhuis hier.
De waarde van een aandeel heeft met een aantal factoren te maken. De meest simpele is de verhouding. Daarnaast speelt ook de winstverwachting, en dus dividenduitkering voor aandeelhouders een rol.
Wat is een obligatie?
Het verhandelen van aandelen kan veel tijd en aandacht van de aandeelhouder kosten. Je bemoeit je met het bedrijf via de AVA en moet constant in de gaten blijven houden wat de waarde van je aandelen doet. Daarnaast blijft het altijd onzeker. Gelukkig is er ook een alternatief voor het aandeel, namelijk de obligatie. Een obligatie is een verhandelbare lening. Je leent als obligatiehouder als het ware geld aan een bedrijf, en dat bedrijf belooft dat bedrag op een vast moment terug te betalen met rente.

Je kan een obligatie zien als een soort tijdscapsule. De datum waarop de lening wordt terugbetaald, de rente en de staan vast. Je hebt er dus eigenlijk geen omkijken meer naar.
Maar de waarde van je obligatie kan toch veranderen tijdens die looptijd van 5 jaar. In die tijd mag je de obligatie namelijk verhandelen op de secundaire markt, dus tussen beleggers onderling. En ook al staat de rente vast, kan de waarde van je obligatie stijgen of dalen. Stel je koopt een obligatie met een 5% rente. Wanneer het een jaar later slechter gaat met de economie, kan het zo zijn dat er geen obligaties meer verkrijgbaar met die hoge 5% rente die jij hebt. Jouw obligatie wordt aantrekkelijker en dus meer waard. Je kan ervoor kiezen de obligatie vroegtijdig te verkopen en deze dus te ‘verzilveren’.
Een voorbeeld:
Stel een bedrijf geeft een obligatie uit met de volgende voorwaarden:
Dan betekent dat:
Hoe kan een beurs instorten?
De waarde van aandelen en obligaties verandert elke minuut van elke dag. Als het goed gaat, stijgt de index en als het slecht gaat daalt ie. Het komt niet vaak voor dat de markt volledig instort. De laatste keer was in de kredietcrisis van de 2007. Door het in elkaar storten van de Amerikaanse beurs kwam er een soort domino-effect, waardoor markten over de hele wereld instortten. Met de kennis die je na het lezen van dit artikel hebt opgedaan zou je moeten weten hoe dat zo is gekomen. We leggen het uit:
Tussen 2004 en 2006 gaat het ontzettend goed met de Amerikaanse economie. Vooral de woningmarkt groeit explosief. Banken geven makkelijk aan iedereen die dat wil, of ze hem nu kunnen terugbetalen of niet. Oftewel, het zijn hele risicovolle hypotheken. Dat kunnen de banken doen omdat de waarde van huizen eigenlijk altijd aan het stijgen was. Simpel gezegd: het ging goed met de economie en er was veel vertrouwen dat dat het geval bleef.
Daarnaast doen de Amerikaanse banken iets bijzonders. Die uitgegeven hypotheken, risicovol of niet, stoppen ze in een grote doos en gaan hiermee naar beurs. Ze bieden deze dozen aan als een obligatie. Beleggers vonden dit erg interessant: obligaties van banken zijn vaak heel betrouwbaar en er zat een hoge rente op.
Maar omdat de hypotheken allemaal door elkaar in die doos zitten, weten veel beleggers eigenlijk niet zo goed wat ze precies gekocht hebben. En bovenal hoeveel risico hieraan vastzit. Dat werd pas duidelijk toen de huiseigenaren de hypotheek niet meer konden aflossen.

Doordat de beleggers geen krijgen, besluiten ze massaal de obligaties te verkopen. De geldstroom naar de beleggers stopte er namelijk mee. En doordat er meer aanbod is dan vraag keldert de prijs. En als de prijs keldert, dan keldert het vertrouwen ook. Geen vertrouwen, geen beleggingen. En zo kwam de wereld in een neerwaartse spiraal terecht. Mensen verloren in een klap hun huis en de banken verloren ontzettend veel geïnvesteerd geld.
Het instorten van de beurs gebeurt dus niet zomaar. Het begint vaak met te veel vertrouwen, gevolgd door een plotseling verlies aan zekerheid. Als grote groepen beleggers tegelijk besluiten te verkopen, daalt de prijs — en het vertrouwen daalt mee. Zo ontstaat een negatieve spiraal.
In het kort:
De beurs is een georganiseerde markt waar bedrijven geld op halen bij beleggers en hiermee in hun bedrijf kunnen investeren.
De meest bekende effecten die op de beurs worden verhandeld zijn aandelen en obligaties.
Een index is een gemiddelde van alle cijfers van de markt.
Een aandeel is een deel van een bedrijf dat je kan bezitten.
Een aandeel van een bv is niet vrij te verhandelen, die van een nv wel
Een obligatie is een verhandelbare lening.
Vertrouwen is erg belangrijk voor de welvaart van een beurs. Geen vertrouwen betekent geen beleggingen.
En je weet het!
Anderen het laten weten?