Waarom zijn we zo gefascineerd door Willem Holleeder?
Waarom zijn we zo gefascineerd door Willem Holleeder?
Laatste update: 09-04-2024
We kennen hem als de ontvoerder van Freddy Heineken, als afperser, als knuffelcrimineel en als opdrachtgever tot vijf liquidaties. Willem 'de Neus' Holleeder is de beruchtste misdadiger van Nederland. Hoe heeft hij die status bereikt? Misdaadverslaggever Harry Lensink legt het uit.
Redacteur: Harry Lensink
Willem Holleeder zwaait en roept als hij me ziet. Hij leunt tegen de brugleuning op de Amsterdamse Keizersgracht. Een lange man, als altijd in het zwartgekleed en herkenbaar aan zijn fikse reukorgaan. Naast hem staan zijn ‘vaste’ fotograaf en een bevriende crimineel. Ik fiets het drietal voorbij, zwaai terug, maar besluit niet te stoppen. Het is maandag 8 oktober 2012, vier dagen later zal Holleeder zijn beruchte interview geven in het televisieprogramma College Tour.
Waarom fiets ik door? Niet omdat ik niet in Holleeder ben geïnteresseerd; ik heb als misdaadverslaggever van Vrij Nederland mijn vingers blauw geschreven over zijn misdaden. Ook niet omdat ik bang voor hem ben, hoewel ik zijn angstaanjagende reputatie maar al te goed ken. Nee, ik heb geen zin om handenschuddend met hem te worden gefotografeerd.
Veel anderen steken hun hand wel uit en staan sindsdien zij aan zij met Holleeder gefotografeerd. Cabaretier Najib Amali, acteur Peter Faber, kickboxer Badr Hari en presentatrice Britt Dekker, om er maar een paar te noemen. Dat gebeurt allemaal in 2012 nadat Holleeder in januari van dat jaar is vrijgelaten; hij heeft er dan een gevangenisstraf van zes jaar op zitten voor afpersing. In een paar maanden tijd groeit hij uit tot de knuffelcrimineel van Nederland. De ex-gedetineerde schrijft wekelijks een column in het tijdschrift Nieuwe Revu, neemt het nummer Willem is Terug op met Lange Frans, is te gast in het radioprogramma van Ruud de Wild en schuift tenslotte aan op het podium bij Twan Huys.
De hype rond Willem Holleeder
Dat was in 2012. In 2018, zes jaar verder, is Willem Holleeder niet meer zo aaibaar. Sinds februari van dat jaar staat de ontvoerder van Freddy Heineken en de afperser van Willem Endstra terecht voor het opdracht geven tot vijf huurmoorden. Hij wordt verdacht opdrachtgever te zijn van de liquidaties op vastgoedman Endstra, kroegbaas Thomas van der Bijl, hasjhandelaar Kees Houtman, beroepscrimineel Johnny Mieremet en last but not least collega-Heinekenontvoerder Cor van Hout. Daarnaast voor doodslag op Robert ten Haak, die tijdens de moordaanslag op Van Hout wordt geraakt en twee weken later overlijdt.
Waar dankt Willem Holleeder zijn bekendheid aan?
Eerst en vooral aan zichzelf. Samen met zijn maatjes Cor van Hout, Jan Boellaard en Frans Meijer ontvoert hij in 1983 biermagnaat Alfred Heineken en diens chauffeur Ab Doderer. Ze krijgen 35 miljoen gulden losgeld, maar worden uiteindelijk allemaal gepakt en veroordeeld. De kidnap is in boekvorm gedetailleerd vastgelegd door misdaadjournalist Peter R. de Vries, in samenspraak met hoofdverdachte Cor van Hout. Die high profile misdaad en het uiterst populaire boek geven Holleeder zijn eerste criminele glans. Hij zal de titel ‘Heineken-ontvoerder’ de rest van zijn leven met zich moeten meedragen.
De Heineken ontvoering
De ontvoerders: Cor van Hout en Willem Holleeder.
In het Westelijk Havengebied van Amsterdam worden Freddy Heineken en Ab Doderer vastgehouden.
De ruimte waar Heineken en Doderer weken gevangen zitten.
Uit deze loods worden Freddy en zijn chauffeur bevrijd.
Kort na hun vrijlating leggen Heineken en Doderer een schriftelijke verklaring af aan de media. Voor de villa van de familie Heineken zijn de heren te fotograferen.
Na zijn detentie komt Holleeder in 1992 weer vrij. Het blijft daarna een decennium relatief rustig rond de Neus. In het Amsterdamse criminele milieu is hij nog steeds prominent aanwezig, maar pas begin deze eeuw krijgt de veroordeelde ontvoerder opnieuw nationale aandacht. Dat gebeurt als zijn criminele opponent John Mieremet een interview geeft aan De Telegraaf, waarin hij Holleeder ervan beschuldigt zakenmensen af te persen.
Als in 2004 vastgoedman Willem Endstra wordt doodgeschoten, duiken er allerlei stukken op (een dagboek, geheime gesprekken met de politie, een notarisverklaring) waarin Endstra dat beeld bevestigt.
Hij heeft gedwongen 17 miljoen euro moeten betalen aan Holleeder, in wie hij jarenlang een vriend zag. Die ontboezeming is het startsein van een lang en uitputtend opsporingsonderzoek en leidt tot een veroordeling van negen jaar. Opnieuw is Holleeder op het podium verschenen en deze keer om er te blijven.
Dat alles – zijn criminele carrière, zijn aanwezigheid in de media, het schisma in de familie - maakt de zaak tegen Holleeder een niet eerder vertoond drama waar we met z’n allen gefascineerd naar kijken.
Na zijn vrijlating in 2012 is zijn rol die van de getapte Amsterdamse boef, maar het gefluister over Holleeders moorddadige inborst is nooit ver weg. Toch duurt het tot februari 2018 voor hij zich moet verantwoorden voor wat vijanden, nabestaanden en de politie al jaren beweren: Holleeder heeft meerdere huurmoorden op zijn geweten. Zijn vermeende handlangers zijn dan al veroordeeld tot levenslange gevangenisstraffen in het zogenaamde Liquidatieproces. Nu is de Neus zelf aan de beurt, in een strafzaak die nóg mediagenieker is geworden door de onthutsende en onthullende verklaringen die zijn zussen Sonja en Astrid over hun broer hebben afgelegd.
Waarom kiest Holleeder voor een loopbaan in de onderwereld?
Willem Frederik Holleeder (Amsterdam, 29 mei 1958) is uiteraard niet als boef geboren. Zijn vader, een alcoholistische medewerker van nota bene de Heineken-brouwerij, regeert het huishouden met zijn vuisten. Dat geeft Wimpie niet bepaald een stevige basis voor een fatsoenlijk leven. Als hij in zijn jeugd ook nog eens de joyeuze Cor van Hout tegen het lijf loopt, lijkt zijn toekomst uitgestippeld.
Van Hout is de zoon van een inbreker die al snel de criminele carrière van zijn vader zal overtroeven. Een leven in de misdaad lonkt voor de gabbers. Van (nooit bewezen) overvallen stappen de vrienden over op het plan om een grote industrieel te ontvoeren. De rest is geschiedenis.
Na de ontvoering van Heineken slaan Willem Holleeder en Cor van Hout op de vlucht. Ze worden in Frankrijk gearresteerd en belanden daar in de gevangenis.
Toch lijkt Holleeder na zijn straf voor de ontvoering in eerste instantie een fatsoenlijke carrière te ambiëren. Dat zeggen mensen om hem heen en dat zegt hij zelf ook. Hij krijgt een relatie met een meisje uit de bovenwereld, een telg uit een steenrijke Amsterdamse vastgoedfamilie. En hij legt het aan met Willem Endstra, die in de jaren tachtig met grote banken en institutionele beleggers zaken doet. Het lijkt warempel dat Holleeder echt een stap richting bovenwereld maakt.
Dat dat uiteindelijk is mislukt, ligt volgens de crimineel niet aan hem. De opsporingsinstanties, andere criminelen en niet in het minst de media hebben hem veroordeeld tot een misdadig leven. Of zoals zijn toenmalige advocaat Bram Moszkowicz het in 2006 zegt over zijn cliënt: Just when I thought I was out, they pull me back in, een bekende quote uit de Godfather-triologie.
Zo simpel is het natuurlijk niet. Holleeder geeft zelf toe dat hij altijd in ‘het milieu’ is blijven hangen. "Ik ben iemand die nou eenmaal veel mensen in de onderwereld kent. Ik ga niet met mijn neus in de lucht lopen", zegt hij op 12 februari 2018 tegen de rechter. Maar hij lijkt zijn rol kleiner te maken, want volgens het OM en vele getuigen is hij de afgelopen decennia juist een belangrijke factor geweest in het criminele scene.
Is Holleeder echt zo slecht als hij wordt afgeschilderd door zijn zussen?
"Je weet wat ik doe, hè? JE WEET WAT IK DOE!!! Kankerhoer!" Wie de scheldpartijen van Holleeder tegen zijn zus Sonja hoort, wordt het koud om het hart. Zijn zusjes leggen in 2013 lange verklaringen af over hoe Willem hen heeft geterroriseerd en hun leven tot een hel heeft gemaakt. Om dat te bewijzen hebben ze ook stiekem opnamen gemaakt.
"Hier schrokken we erg van, wie niet?"
Die tirades tekenen het explosieve karakter van de verdachte. Er zijn veel meer voorbeelden van slachtoffers en getuigen die daarmee kennis hebben gemaakt. Holleeder staat bekend als een charmante man die een moment later kan veranderen in een schreeuwende, dreigende en gewelddadige persoon. "Dat doen wij zo in onze familie", relativeert Holleeder zijn gedrag begin februari tegenover de rechters. "Sonja scheldt net zo hard." De zus voegt een week later de daad bij het woord door in de zittingszaal haar broer ‘‘kankerhond!" te noemen.
Ik ben een boef, maar geen moordenaar.
Natuurlijk, het dreigen en schelden maakt hem nog geen opdrachtgever voor liquidaties. In Holleeders eigen woorden: "Ik ben een boef, maar geen moordenaar." Toch is er veel meer bewijs tegen de verdachte dan alleen de verklaringen van familieleden. Het OM brengt twee belangrijke kroongetuigen in stelling, Fred Ros en Peter la Serpe. Beiden zijn veroordeeld voor moorden die ook Holleeder worden aangerekend. Ros en La Serpe sloten een deal met de Nederlandse staat: in ruil voor hun biecht kregen ze strafvermindering en bescherming. Beiden vertellen hoe Holleeder als opdrachtgever op de achtergrond opereerde.
Waarom is geld een belangrijke factor in deze moordzaak?
Van ontvoering tot afpersing, geld lijkt steeds een drijfveer bij Holleeders misdaden. Ook nu weer. De zussen zijn ervan overtuigd dat Willem zijn oude maat Cor van Hout heeft vermoord om zo bij diens geld te komen. Dan gaat het om het deel van het ontvoeringslosgeld dat nooit is teruggevonden (8 miljoen gulden). Het is volgens betrokkenen geïnvesteerd in onder meer Alkmaarse prostitutiepanden. Uit hebzucht zou de verdachte zijn oude makker hebben laten doodschieten om vervolgens diens erfenis in te pikken. Aldus de zussen.
Holleeder geeft voor het eerst in het proces openheid van zaken over de Heineken-miljoenen.
Niets van dat alles, zegt Holleeder. Zijn ‘zussies’ hebben zélf geprobeerd die criminele nalatenschap veilig te stellen. Toen justitie daar lucht van kreeg en ze tegen de lamp liepen, hebben ze snel een deal gemaakt met het Openbaar Ministerie. Als tegenprestatie zijn ze belastend over hem gaan verklaren. Wat ze zeggen is volgens de vermeend moordenaar één grote leugen.
Waarom is een veroordeling van Holleeder belangrijk voor het Openbaar Ministerie?
Levenslang voor de verdachte is de kers op de taart. Toen begin deze eeuw meerdere criminele kopstukken soms op klaarlichte dag werden vermoord, zat de overheid met een probleem. Dit moest stoppen, maar hoe?
In alle stilte bereidden politie en OM een offensief voor, dat een einde moest maken aan de macht van de zogenaamde ‘Hollandse Netwerken’: veelal vanuit Amsterdam opererende criminele organisaties, die waren ontstaan in de jaren tachtig en negentig en waarvan de leiding bestond uit autochtone Nederlanders. Ze lieten openlijk hun macht zien, drongen door tot de bovenwereld en leken onaantastbaar.
Holleeder en zijn handlangers waren de belichaming van die ondermijnende criminaliteit geworden. Veel hoofdrolspelers zijn inmiddels dood of zitten voor jaren in de cel. Als ook ’s lands beroemdste crimineel definitief van het toneel verdwijnt, lijkt de missie definitief geslaagd.
Na een megaproces oordeelt de Amsterdamse rechtbank in 2019 dat Holleeder tussen 2002 en 2006 zes aanslagen heeft uitgelokt. Bij die aanslagen werden 5 moorden, een doodslag en een poging tot moord gepleegd. Daarnaast werd aan één slachtoffer zwaar lichamelijk letsel toegebracht. Holleeder krijgt levenslang. Hij gaat in beroep, maar de uitspraak houdt stand.
In het kort
Holleeder dankt zijn beroemdheid aan meerdere misdaden: de ontvoering van Freddy Heineken, de afpersing van vastgoedmensen en nu de verdenking van moord op meerdere tegenstanders.
Een loopbaan in de bovenwereld zat er niet in voor Holleeder, hoewel hij het naar eigen zeggen wel heeft geprobeerd.
In hun verklaringen schetsen zijn zussen een brute en psychopathische broer. Op zich zegt dat nog niets over Holleeders betrokkenheid bij moord, maar dat beeld steunt wel de verdenking van het Openbaar Ministerie.
Geld lijkt een belangrijke rode draad in de rechtszaak. In al zijn misdaden lijkt Holleeder gedreven door hebzucht. Zelf ziet hij zijn zussen als geldbeluste leugenaars.
Als Holleeder wordt veroordeeld voor de moorden, is dat een succes voor het Openbaar Ministerie, dat al begin deze eeuw een offensief is begonnen tegen grote Amsterdamse criminelen.
In juli 2019 veroordeelt de Amsterdamse rechtbank Holleeder tot levenslang. Hij wordt schuldig bevonden aan de moord op Cor van Hout, Willem Endstra, Kees Houtman, Thomas van der Bijl, Johnny Mieremet en aan doodslag op Robert ter Haak.
En je weet het!
Anderen het laten weten?
