Waarom zijn we zo gefascineerd door Willem Holleeder?

Waarom zijn we zo gefascineerd door Willem Holleeder?

Laatste update: 17-12-2024

We kennen hem als de ontvoerder van Freddy Heineken, als afperser, als knuffelcrimineel en als opdrachtgever tot vijf liquidaties. Willem 'de Neus' Holleeder is de beruchtste misdadiger van Nederland. Hoe hij die status heeft gekregen legt misdaadverslaggever Harry Lensink hier uit.

Redacteur: Harry Lensink

Holleeder staat lang bekend als de knuffelcrimineel van Nederland, dit begon in 2012. In datzelfde jaar is hij vrijgelaten na een gevangenisstraf van 6 jaar voor afpersing. Bekende Nederlanders willen met hem op de foto, hij schrijft een wekelijkse column in de Nieuwe Revu, hij neemt het nummer Willem is Terug op met Lange Frans, is te gast in het radioprogramma van Ruud de Wild en schuift tenslotte aan op het podium van College Tour bij Twan Huys.

Maar in de jaren daarna verandert deze bekendheid. In 2018 is hij niet zo aaibaar meer. Sinds februari van dat jaar staat de ontvoerder van Freddy Heineken en de afperser van Willem Endstra terecht voor het opdracht geven tot .

Willem Holleeder en Cor van Hout.

Waar dankt Willem Holleeder zijn bekendheid aan?

Holleeder dankt zijn bekendheid eerst en vooral aan zichzelf. Samen met zijn maatjes Cor van Hout, Jan Boellaard en Frans Meijer ontvoert hij in 1983 biermagnaat Alfred Heineken en zijn chauffeur Ab Doderer. Ze krijgen hier 35 miljoen gulden losgeld voor, maar worden uiteindelijk allemaal gepakt en veroordeeld.

De kidnap is in boekvorm gedetailleerd vastgelegd door misdaadjournalist Peter R. de Vries, in samenspraak met hoofdverdachte Cor van Hout. Die high profile misdaad en het uiterst populaire boek geven Holleeder zijn eerste criminele glans. Hij zal de titel ‘Heineken-ontvoerder’ de rest van zijn leven met zich moeten meedragen.

De Heineken ontvoering

De ontvoerders: Cor van Hout en Willem Holleeder. © ANP

In het Westelijk Havengebied van Amsterdam worden Freddy Heineken en Ab Doderer vastgehouden. © ANP

De ruimte waar Heineken en Doderer weken gevangen zitten. © ANP

Uit deze loods worden Freddy en zijn chauffeur bevrijd. © ANP

Kort na hun vrijlating leggen Heineken en Doderer een schriftelijke verklaring af aan de media. Voor de villa van de familie Heineken zijn de heren te fotograferen. © ANP

Na zijn detentie komt Holleeder in 1992 weer vrij. Het blijft daarna een decennium relatief rustig rond de Neus (een bijnaam die Holleeder krijgt vanwege zijn grote neus). In het Amsterdamse criminele milieu is hij nog steeds prominent aanwezig, maar pas begin deze eeuw krijgt de veroordeelde ontvoerder opnieuw nationale aandacht. Dat gebeurt als zijn criminele opponent John Mieremet een interview geeft aan De Telegraaf, waarin hij Holleeder ervan beschuldigt zakenmensen af te persen [1].

Als in 2004 vastgoedman Willem Endstra wordt doodgeschoten, duiken er allerlei stukken op (een dagboek, geheime gesprekken met de politie, een notarisverklaring) waarin Endstra dat beeld bevestigt.

Endstra moest gedwongen 17 miljoen euro betalen aan Holleeder, in wie hij jarenlang een vriend zag. Die ontboezeming is het startsein van een lang en uitputtend opsporingsonderzoek en leidt tot een veroordeling van negen jaar [2]. Opnieuw is Holleeder op het podium verschenen en deze keer om er te blijven.

Dat alles - zijn criminele carrière, zijn aanwezigheid in de media, de scheiding in de familie - maakt de zaak tegen Holleeder een niet eerder vertoond drama waar we met z’n allen gefascineerd naar kijken.

Belangstellenden in de rij bekijken de aankomst van geblindeerde autos bij de rechtbank in Amsterdam Osdorp. Zus Astrid Holleeder moet getuigen tegen haar broer, 12 maart 2018.

Na zijn vrijlating in 2012 heeft hij de rol van een getapte Amsterdamse boef, maar het gefluister over Holleeders moorddadige inborst is nooit ver weg.

Toch duurt het tot februari 2018 voor hij zich moet verantwoorden voor wat vijanden, nabestaanden en de politie al jaren beweren: Holleeder heeft meerdere huurmoorden op zijn geweten. Zijn vermeende handlangers zijn dan al veroordeeld tot levenslange gevangenisstraffen in het zogenaamde 'Liquidatieproces' [3]. Nu is de Neus zelf aan de beurt, in een strafzaak die nóg mediagenieker is geworden door de onthutsende en onthullende verklaringen die zijn zussen Sonja en Astrid over hun broer hebben afgelegd.

Waarom kiest Holleeder voor een loopbaan in de onderwereld?

Willem Frederik Holleeder (Amsterdam, 29 mei 1958) is niet als boef geboren. Zijn vader, een alcoholistische medewerker van nota bene de Heineken-brouwerij, regeert hun huishouden met zijn vuisten. Dat geeft Holleeder niet bepaald een stevige basis voor een fatsoenlijk leven. Als hij in zijn jeugd ook nog eens de ontdeugende Cor van Hout tegen het lijf loopt, lijkt zijn toekomst uitgestippeld.

Proces tegen Heinekenontvoerders Cor van Hout en Willem Holleeder in het Paleis van Jusitie in Amsterdam, 22 januari 1987.

Van Hout is de zoon van een inbreker die al snel de criminele carrière van zijn vader zal overtreffen. Een leven in de misdaad lonkt voor de jongens. Van (nooit bewezen) overvallen stappen de vrienden over op het plan om een grote industrieel te ontvoeren. De rest is geschiedenis.

Toch lijkt Holleeder na zijn straf voor de ontvoering in eerste instantie een fatsoenlijke carrière te willen. Hij krijgt een relatie met een meisje uit de , afkomstig uit een steenrijke Amsterdamse vastgoedfamilie. En hij raakt bevriend met Willem Endstra, die in de jaren tachtig met grote banken en institutionele beleggers zaken doet. Het lijkt dat Holleeder echt een stap richting bovenwereld maakt.

Dat dat uiteindelijk is mislukt, ligt volgens de crimineel niet aan hem. De opsporingsinstanties, andere criminelen en niet in het minst de media hebben hem veroordeeld tot een misdadig leven. Of zoals zijn toenmalige advocaat Bram Moszkowicz het in 2006 zegt over zijn cliënt: 'Just when I thought I was out, they pull me back in', een bekende quote uit de Godfather-triologie.

Zo simpel is het natuurlijk niet. Holleeder geeft zelf toe dat hij altijd in ‘het milieu’ is blijven hangen. "Ik ben iemand die nou eenmaal veel mensen in de onderwereld kent. Ik ga niet met mijn neus in de lucht lopen", zegt hij op 12 februari 2018 tegen de rechter. Maar hij lijkt zijn rol kleiner te maken, want volgens het OM en vele getuigen is hij de afgelopen decennia juist een belangrijke factor geweest in het criminele circuit.

Is Willem Holleeder een monster?

Is Holleeder echt zo slecht als hij wordt afgeschilderd door zijn zussen?

In 2013 leggen de jongere zussen van Holleeder lange verklaringen af over hoe Willem hen geterroriseerd heeft en hun leven tot een hel maakt. Om dit te bewijzen hebben ze stiekem opnames gemaakt van gesprekken met hun broer. Vooral zijn zus Sonja spreekt zich uit over de scheldpartijen van haar broer. Zoals deze opname: "Je weet wat ik doe, hè? JE WEET WAT IK DOE!!! Kankerhoer!"

"Hier schrokken we erg van, wie niet?"

Die tirades tekenen het explosieve karakter van de verdachte Holleeder. Er zijn veel meer voorbeelden van slachtoffers en getuigen die daarmee kennis hebben gemaakt. Holleeder staat bekend als een charmante man die een moment later kan veranderen in een schreeuwende, dreigende en gewelddadige persoon.

"Dat doen wij zo in onze familie", relativeert Holleeder zijn gedrag begin februari tegenover de rechters. "Sonja scheldt net zo hard." De zus voegt een week later de daad bij het woord door in de zittingszaal haar broer ‘‘kankerhond!" te noemen.

Willem Holleeder verlaat de rechtbank van Haarlem. Het OM eist dat Holleeder weer wordt vastgezet omdat hij zich niet aan de afspraken voor zijn voorwaardelijke invrijheidstelling heeft gehouden. 02 december 2014.

Dit dreigen en schelden maakt hem natuurlijk nog geen opdrachtgever voor liquidaties. In Holleeders eigen woorden: "Ik ben een boef, maar geen moordenaar." Toch is er veel meer bewijs tegen de verdachte dan alleen de verklaringen van familieleden.

Het OM brengt twee belangrijke kroongetuigen in stelling, Fred Ros en Peter la Serpe [4]. Beiden zijn veroordeeld voor moorden die ook Holleeder worden aangerekend. Ros en La Serpe sloten een deal met de Nederlandse staat: in ruil voor hun verklaringen kregen ze strafvermindering en bescherming. Beiden vertellen hoe Holleeder als opdrachtgever op de achtergrond opereerde.

Welke rol speelt geld in de zaken rond Holleeder?

Van ontvoering tot afpersing, geld lijkt steeds een drijfveer bij Holleeders misdaden. Ook nu weer. Zijn zussen zijn ervan overtuigd dat Willem zijn oude vriend Cor van Hout heeft vermoord om zo bij diens geld te komen.

Het gaat hier om het deel van het ontvoeringslosgeld dat nooit is teruggevonden (8 miljoen gulden) [5]. Volgens betrokkenen is het geïnvesteerd in onder meer Alkmaarse prostitutiepanden. Uit hebzucht zou de verdachte zijn oude vriend hebben laten doodschieten om vervolgens zijn erfenis in te pikken. Dit zeggen zijn zussen tenminste.

Holleeder geeft voor het eerst in het proces openheid van zaken over de Heineken-miljoenen.

Holleeder zelf zegt dat niets van dat alles klopt. Zijn ‘zussies’ hebben volgens hem zélf geprobeerd die criminele nalatenschap veilig te stellen. Toen justitie daar lucht van kreeg en ze tegen de lamp liepen, hebben ze snel een deal gemaakt met het Openbaar Ministerie. Als tegenprestatie zouden ze belastend over hem moeten verklaren. Wat ze zeggen is volgens de vermeend moordenaar één grote leugen.

Waarom is een veroordeling van Holleeder belangrijk voor het Openbaar Ministerie?

Toen begin deze eeuw meerdere criminele kopstukken soms op klaarlichte dag werden vermoord, zat de overheid met een probleem. Dit moest stoppen, maar hoe?

Politie en OM proberen stiekem een actie voor te bereiden. Ze willen hiermee een einde maken aan de macht van de zogenaamde ‘Hollandse Netwerken’: dit zijn veelal vanuit Amsterdam opererende criminele organisaties, die zijn ontstaan in de jaren tachtig en negentig en waarvan de leiding bestond uit autochtone Nederlanders. Deze netwerken lieten openlijk hun macht zien, drongen door tot de bovenwereld en leken onaantastbaar.

Rechtbanktekening in de speciaal beveiligde rechtbank waar de rechtszaak tegen Willem Holleeder plaatsvindt, 5 februari 2018.

Holleeder en zijn handlangers zijn de belichaming van die ondermijnende criminaliteit geworden. Veel hoofdrolspelers zijn inmiddels dood of zitten voor jaren in de cel. Als ook ’s lands beroemdste crimineel definitief van het toneel verdwijnt, lijkt de missie definitief geslaagd. Levenslang voor Holleeder lijkt de kers op de taart.

Na een megaproces oordeelt de Amsterdamse rechtbank in 2019 dat Holleeder tussen 2002 en 2006 zes aanslagen heeft uitgelokt. Bij die aanslagen werden 5 moorden, 1 doodslag en 1 poging tot moord gepleegd. Daarnaast werd aan één slachtoffer zwaar lichamelijk letsel toegebracht. Holleeder krijgt levenslang. Hij gaat nog in beroep, maar de uitspraak houdt stand [6].

In het kort

Holleeder dankt zijn bekendheid aan meerdere misdaden: de ontvoering van Freddy Heineken, de afpersing van vastgoedmensen en de opdracht voor meerdere moorden.
Een loopbaan in de bovenwereld zat er niet in voor Holleeder, hoewel hij zelf zegt dat hij dat wel heeft geprobeerd.
Zijn zussen verklaren over hun broer als een brute en psychopathische man. Dit hoeft niets te zeggen over Holleeders betrokkenheid bij moord, maar dit beeld vergroot de verdenking.
Geld lijkt een belangrijke rode draad in al zijn misdaden. Zelf zegt hij dat zijn zussen juist 'geldbeluste leugenaars' zijn.
Als Holleeder met levenslag wordt veroordeeld, is dat een succes voor het OM, dat al begin deze eeuw een offensief is begonnen tegen grote Amsterdamse criminelen.
In juli 2019 wordt Holleeder schuldig bevonden aan de moord op Cor van Hout, Willem Endstra, Kees Houtman, Thomas van der Bijl, Johnny Mieremet en aan doodslag op Robert ter Haak.