Wat zijn de valkuilen van adoptie?
Wat zijn de valkuilen van adoptie?
Laatste update: 21-09-2024
Adoptie kan een goede manier zijn om ouderloze kinderen te helpen. Maar lang niet iedere adoptie is een succesverhaal. Zo is Interlandelijke adoptie een beladen onderwerp. Sommige politici pleiten zelfs voor een (gedeeltelijk) verbod. Hoe verloopt een adoptieprocedure en welke ethische dilemma’s spelen een rol?
Adoptie is het proces waarbij een kind wordt opgenomen in een nieuw gezin en de wettelijke band met de biologische ouders verbroken wordt. De adoptieouders (ook vaak ‘wensouders’ genoemd) zijn vanaf dan de ouders van het kind, met alle rechten en plichten die daarbij horen. Er wordt in Nederland een onderscheid gemaakt tussen binnenlandse en interlandelijke adoptie. Binnenlandse adoptie komt bijna niet meer voor. Interlandelijke adoptie wel: de afgelopen jaren enkele honderden kinderen per jaar. Maar het aantal adopties daalt wel.
Er is een duidelijke afname te zien in het aantal adopties over de periode 2006-2016 (bron: Ministerie van Veiligheid en Justitie).
Sinds wanneer bestaat adoptie?
Adoptie is geen moderne praktijk – het gebeurt al eeuwen. Er wordt in de tijd van de Romeinen en tijdens de middeleeuwen al volop geadopteerd. Dit is niet in dezelfde wettelijke zin als nu, maar het wil wel zeggen dat er dan al ouders zijn die niet-biologische kinderen in hun gezin opnemen en opvoeden alsof het hun eigen kind is.
In die tijd worden kinderen (en zelfs volwassenen) ook wel geadopteerd vanwege het erfrecht. Romeinse keizers die zelf geen nakomelingen hebben, adopteren zoons ter opvolging. Later worden kinderen zonder ouders steeds vaker opgevangen in weeshuizen en kloosters.
Een moeder met haar geadopteerde zoon, afkomstig uit een Aboriginalfamilie. Tussen 1910 en 1970 zijn ongeveer honderdduizend Aboriginal kinderen van hun familie gescheiden.
Hoe verloopt de adoptieprocedure?
Ouders die een kind willen adopteren moeten een langdurige procedure doorlopen. Tijdens dat proces wordt beoordeeld of de ouders geschikt zijn en vindt er bemiddeling plaats. De Stichting Adoptievoorzieningen werkt in opdracht van de overheid aan voorlichting en nazorg bij de adoptieprocedure. Deze stichting, de Raad voor Kinderbescherming en de bemiddelaars vormen het beginpunt voor interlandelijke adoptie.
Srilankaanse meisjes in een woonpaviljoen in een Nederlands weeshuis in Koggala.
Moet adoptie verboden worden?
De meeste ouders willen met alle goede bedoelingen een kind een beter leven bieden. En heel veel kinderen hebben dringend een veilige en liefdevolle omgeving nodig. Toch gaat er in het proces nog steeds veel mis. Verhalen van corruptie, kinderhandel, misbruik en vervalste gegevens over het kind worden steeds vaker gemeld; door adoptieouders, onderzoekers of media. Nederlandse adoptieorganisaties zijn daarom ook steeds behoedzamer op interlandelijke adoptie. In de Tweede Kamer wordt de vraag gesteld: moet interlandelijke adoptie verboden worden?
Het gaat om vraag naar en aanbod van een zeer kwetsbaar product: een kind zonder gezin.
Rapport Raad voor Strafrechttoepassing en Jeugdbescherming
De Raad voor Strafrechttoepassing en Jeugdbescherming (RSJ) adviseert het kabinet eind 2016 om zo snel mogelijk te stoppen met interlandelijke adoptie. Zeker adoptie uit landen als China en de Verenigde Staten moet zo snel mogelijk een halt worden toegeroepen. Het onafhankelijke adviesorgaan brengt een rapport uit over de gevolgen van interlandelijke adoptie. Zij benadrukken dat er zowel positieve als negatieve kanten aan adoptie zijn. Zo blijkt dat de meeste geadopteerde kinderen en volwassenen gelukkig zijn in Nederland. RSJ noemt het daarom voor deze kinderen een “effectieve interventie”.
Moeder en kind tijdens een bijeenkomst van ouders van adoptiekinderen.
Is adoptie in het belang van het kind?
Zowel voor- als tegenstanders van interlandelijke adoptie zijn het erover eens dat het belang van het kind voorop moet staan. Jonge adoptiekinderen kunnen vaak nog niet goed uitdrukken of ze blij zijn met hun adoptie. Oudere geadopteerde kinderen en volwassenen hebben vaak diverse ervaringen. In de meeste gevallen zijn geadopteerde kinderen gelukkig. Uit een langlopend onderzoek van de Universiteit van Leiden blijkt dat 23-jarigen die geadopteerd zijn vragen over vertrouwen en intimiteit niet anders beantwoorden dan niet-geadopteerde leeftijdsgenoten. De Universiteit van Leiden vergelijkt in 2006 ook geadopteerde kinderen met hun achtergebleven leeftijdsgenoten. Daaruit blijkt dat de geadopteerde kinderen, met name als zij voor hun eerste levensjaar zijn geadopteerd, ver voorlopen, zowel lichamelijk als geestelijk. Kinderen weten zich dus enorm goed aan te passen aan hun nieuwe situatie, met positieve uitkomst.
Anderzijds blijkt dat adoptiekinderen vaker te maken hebben met verlatingsangst, een laag zelfbeeld en onzekerheid over de eigen identiteit. Er is hierin een verband te herkennen met de leeftijd van het kind ten tijde van de adoptie. Of afschaffing van interlandelijke adoptie in het belang is van het kind, is dus niet met alle zekerheid te zeggen. Wel is duidelijk dat er vele uiteenlopende ervaringen zijn – zowel positief als negatief.
In het kort
Adoptie is het opnemen van een kind in het gezin, waarbij de wettelijke band met de biologische ouders wordt verbroken.
Adoptie bestaat al eeuwen, maar wordt pas in 1956 in de Nederlandse wet opgenomen.
De adoptieprocedure duurt vaak lang en is prijzig. Er is in Nederland maar een beperkt aantal organisaties dat mag bemiddelen tussen wensouders en buitenlandse adoptiebureaus.
Er komen momenteel veel misstanden aan het licht betreffende interlandelijke adoptie. Door de vraaggestuurde markt liggen corruptie en kinderhandel op de loer.
Vanwege deze problemen adviseert de Raad voor Strafrechttoepassing en Jeugdbescherming de overheid om met interlandelijke adoptie te minderen en hervormen.
En je weet het!
Anderen het laten weten?
