Wie is Willibrord?

Willibrord header
Wie is Willibrord?

Gepubliceerd: 11-7-2017

Laatste update: 26-01-2021

Willibrord (circa 658 - 739) is aartsbisschop der Friezen en bisschop van Utrecht, hoewel hij hier niet geboren is. Hij is een priester uit Engeland en reist aan het einde van de zevende eeuw naar de Lage Landen om heidenen te bekeren. Na zijn dood wordt hij heilig verklaard. Wat betekent Willibrord voor het christendom in de Nederlanden?

Hoe groeit Willibrord op?

Willibrord, soms ook Willibrordus genoemd, wordt rond 658 geboren in Northumbrië, een koninkrijk in het noordoosten van Engeland. Al voor zijn geboorte heeft zijn moeder volgens verhalen een visioen: Willibrord gaat de wereld veranderen. De ouders van Willibrord zijn nog niet zo heel lang geleden bekeerd tot het christendom, maar willen graag dat hun zoon opgroeit volgens de regels van het christelijke geloof. Ze brengen hem op zevenjarige leeftijd naar het klooster om te dienen als oblaat. Daar blijft hij tot zijn twintigste, waarna hij door Ierland trekt om kloosters en kerken te bezoeken.

De moeder van Willibrord heeft een visioen: haar zoon is bestemd om het christelijke geloof te verspreiden.

In het klooster wordt Willibrord begeleid door Wilfrid, bisschop van York. Die heeft veel tijd doorgebracht op het vasteland, en heeft gewoontes meegebracht van de Roomse kerk. Het Roomse en het Keltische christendom verschillen op een paar punten. Zo is er onenigheid over de manier waarop de datum van Pasen moet worden berekend. Daarnaast trekken Keltische christenen zich vaker dan Roomse christenen terug uit het gewone leven, om zich helemaal aan Jezus te wijden. Ook de vader van Willibrord leeft, nadat zijn zoon het klooster in gaat, in afzondering. 
Wilfrid verdedigt de Roomse versie van het christendom.

Willibrord groeit op in een klooster en leert daar alles over het christendom. Vervolgens trekt hij naar het land van de Friezen om zijn ideeën te verspreiden.

Het is niet eenvoudig de Friezen te bekeren.

Waarom gaat Willibrord naar Friesland?

In 690 steekt Willibrord samen met ongeveer twaalf missionarissen de Noordzee over om het christendom te verspreiden in het land van de Friezen. Dat is het brede kustgebied van het latere Nederland, van de Westerschelde tot het noordoosten. Na de overtocht komt hij aan bij de monding van de Rijn, bij het latere Katwijk. Vanuit daar begint Willibrord met zijn missie: de kerstening van de Friezen. De missionarissen hopen met pracht en praal de Friezen te overtuigen dat het christelijk geloof heel bijzonder is.

Taalbarrière

De Angelsaksische taal die Willibrord spreekt, is verwant aan het Fries in die periode. Er is daarom amper sprake van een taalbarrière.  

aankomst van willibrord

Aankomst van Willibrord, 691, door Simon Fokke (tussen 1722 en 1750).

Het Friese gebied grenst aan het Frankische Rijk, waarvan de leiders twee eeuwen eerder onder koning Clovis christelijk zijn geworden. In het grensgebied liggen de havenplaats Dorestad aan de Rijn (bij het latere Wijk bij Duurstede) en de nederzetting Utrecht. Bij Dorestad verslaan de Franken rond 689 de heidense, Friese koning Radboud. Dat is een belangrijke overwinning voor de Franken én voor het christelijke geloof maar de strijd tussen Franken en Friezen is al enige tijd bezig en zal nog lang doorgaan. Daarbij boeken beide partijen afwisselend successen. Eerder, tijdens een Frankische succesperiode, heeft een Frankische vorst het eerste kerkje in Utrecht laten bouwen. Dat is rond 630 gebeurd, op de plaats waar later de Dom zal verrijzen. Het eerste kerkje heeft er maar kort gestaan want de Friezen hebben het verwoest in hun doorgaande strijd met de Franken.

Een rooms-katholieke processie

Processie in Utrecht

In 2002 vindt voor het eerst sinds 1673 in Utrecht weer een rooms-katholieke processie (een openbare godsdienstelijke plechtigheid) plaats.

De reliekschrijn

De reliekschrijn (een kist waarin relieken bewaard worden, zoals botten van de overledene) van Sint Willibrord wordt rondgedragen door de Utrechtse binnenstad.

Verbouwing

De religieuze optocht is het beginsignaal voor de renovatie van de Catharinakathedraal.

Voorgangers van Willibrord hebben gemerkt dat het niet makkelijk is de Friezen te bekeren. Willibrord gaat daarom op zoek naar steun. Hij bezoekt de Frankische hofmeier en de paus in Rome. Die laatste benoemt hem tot aartsbisschop van de Friezen. In 696 vestigt Willibrord zich in Utrecht. Daar herbouwt hij het door de Friezen verwoeste kerkje en geeft hij opdracht nog een kerk te stichten, die hij wijdt aan 'Sint Salvator', ofwel Jezus Christus. Hij krijgt een aantal landgoederen waarop hij kerken en kloosters laat bouwen. In Utrecht ontvangt Willibrord bekeerlingen die zich willen laten dopen. Zij moeten een aantal vragen beantwoorden:

Verzaak je de duivel? En alle duivelsgeld? En alle duivelswerk? Geloof je in God de almachtige vader? Geloof je in Christus, Gods zoon? Geloof je in de Heilige Geest?

Wie de vragen juist beantwoordt, mag worden gedoopt.

Het Klokhuis fantaseert over een ontmoeting tussen Willibrord en een stel heidense Friezen.

Is de missie van Willibrord geslaagd?

Vanuit Utrecht trekken missionarissen het land van de Friezen in. Deels met succes, want aan het einde van Willibrords leven – hij sterft in 739 – is het nieuwe geloof in gebieden direct aan zee aan de winnende hand. Maar in de rest van het Friese gebied stuiten de missionarissen op krachtig verzet. De lokale adel beschouwt hen als handlangers van de Franken en houdt vast aan oude gebruiken en goden als Wodan en Donar. Pas aan het einde van de achtste eeuw wordt dat verzet gebroken door het leger van de Franken, onder leiding van Karel de Grote.

Rond 739, het jaar waarin Willibrord overlijdt, lijkt het christendom aan de winnende hand in het land van de Friezen.

Willibrord overlijdt in 739 in Echternach, een plaats in het latere Luxemburg. Hij wordt daar begraven en zijn graf wordt al snel een pelgrimsplaats. Ook nu nog trekken bedevaartgangers naar Echternach om deel te nemen aan de 'springprocessie'. In deze optocht verplaatsen deelnemers zich al springend en huppelend door de stad om de heilige Willibrord te eren.

De springprocessie

De traditionele springprocessie trekt in 1938 door de straten van Echternach, waarbij de deelnemers met sprongen voorwaarts en zijwaarts door de stad huppelen.

De springprocessie is meer dan een heilige herdenking – het is folklore.

In het kort

  • Willibrord wordt rond 658 geboren in Northumbrië. Hij reist eerst naar Ierland en vervolgens naar Friesland om het christelijke geloof te verspreiden.

  • Met behulp van de Franken probeert Willibrord heidenen te bekeren tot het christendom, maar dat blijkt een lastige taak.

  • In 696 vestigt Willibrord zich in Utrecht en laat hij een verwoeste kerk herbouwen. Vanuit daar worden missionarissen op pad gestuurd om het geloof te verspreiden.

  • Willibrord is bisschop van Utrecht en aartsbisschop der Friezen.

En je weet het!

Anderen het laten weten?

Ook interessant

om te weten