Hoe werd Donald Trump president van Amerika?

Trump golf 2
Hoe werd Donald Trump president van Amerika?

“You’re fired!” Als Amerikaanse president ontsloeg Donald Trump al meerdere hooggeplaatste medewerkers, maar al vóór zijn politieke ambities gestalte kregen was dit zijn slagzin. In 2003 wordt hij het gezicht van de tv-show The Apprentice en geeft iedere week kandidaten de zak. Waar kennen we Trump nog meer van? Hoe komt hij zo rijk? En hoe is hij in de politiek terechtgekomen?

Wie is Donald Trump? In Zondag met Lubach het korte antwoord op die vraag. 

Een door het Hooggerechtshof geblokkeerde ‘moslimban’, de terugkerende berichten over innige banden met Rusland en een oorlog met de pers: de eerste maanden van Donald Trump als de 45e president van de Verenigde Staten zijn turbulent. Tijdens zijn campagne belooft de populist Trump onder meer een (door Mexico betaalde) muur aan de Mexicaanse grens, een alternatief voor de publieke zorgverzekering die Obama invoerde en een grootscheepse terugkeer van banen naar de VS. Wat komt daarvan terecht? DWDD en Nieuwsuur maken de balans op van de eerste honderd dagen Trump:

Trump 100 dagen

De eerste honderd dagen van Trumps presidentschap zitten erop. Amerikakenner Twan Huys maakt de balans op bij DWDD. 

Nieuwsuur spreekt voor- en tegenstanders van Donald Trump over zijn eerste honderd dagen als president. 

1

Waar liggen de wortels van Donald Trump?

In Duitsland en Schotland. Zijn opa Friedrich Drumpf, afkomstig van een familie van wijnboeren, is zestien jaar als hij zich bij de stroom Duitsers aansluit die eind negentiende eeuw een beter leven zoeken in de Verenigde Staten. Vanuit het dorp Kallstadt in Zuid-West Duitsland reist hij 560 kilometer naar het noorden. Aangekomen in Bremen gaat hij aan boord van de oceaanstomer Eider, die op 19 oktober 1885 arriveert in New York. Daar verengelst Friedrich Drumpf zijn naam naar Fred Trump. Zijn oorspronkelijke Duitse naam blijft de Amerikaanse president achtervolgen, vooral nadat komiek John Oliver ermee aan de haal gaat. “Trump klinkt rijk (…) het is het geluid van een te brutale bediende die je met een stapel bankbiljetten in zijn gezicht slaat. ‘Drumpf’ klinkt meer als een terminaal obese duif die zich tegen de ruit van een leegstaand warenhuis te pletter vliegt.”

Hoe dan ook toont opa Fred Trump zich een talentvol ondernemer: na elke mining boom in het Noordwesten van het land opent hij ter plaatse snel een reeks hotels en restaurants voor de goudzoekers, die ook dienstdoen als bordelen. Biograaf Gwenda Blair beschrijft het businessmodel van opa Trump als “mining the miners”. Na zijn voortijdige dood in 1918 – hij is een van de slachtoffers van de wereldwijd uitgebroken Spaanse griep – laat hij zijn vrouw en kinderen een klein fortuin na, inclusief enkele panden in het stadsdeel Queens in New York.

Elizabeth Fred Trump

Elizabeth Christ Trump en Frederick Trump (1918). 

Zijn vrouw Elizabeth gaat met één van de kinderen, de vijftienjarige Fred junior, het vastgoedbedrijf leiden onder de naam Elizabeth Trump & Son. Fred Trump junior zal het bedrijf later uitbouwen tot een miljoenenimperium. Toch is Fred Trump verder in bijna alles een tegenpool van zijn latere zoon. Hij is een zuinige, hardwerkende en vrij onopvallende man die woningen voor de middenklasse bouwt in perifere delen van New York. Wel belandt hij in meerdere controverses: zo wordt Fred Trump van discriminatie beschuldigd (daarover later meer).

In 1936 trouwt Fred Trump met de Schotse immigrante Mary Anne MacLeod, geboren op het eiland Lewis (een van de Hebriden voor de Schotse kust). Donald Trump wordt 14 juni 1946 geboren in Queens. Hij is de vierde van de vijf kinderen van Fred en Mary Anne. In de aanloop naar de Tweede Wereldoorlog begint Fred Trump, die de anti-Duitse sfeer in de VS tijdens de Eerste Wereldoorlog al heeft meegemaakt, te beweren dat zijn familie uit Zweden komt. Dat verhaal houdt hij tot in de jaren tachtig vol en wordt in die periode ook door Donald Trump verteld. Later zegt Donald Trump juist trots te zijn op zijn Duitse afkomst.

Donald Fred Trump

Een jonge Donald Trump met zijn vader Fred

2

Hoe begint de carrière van Donald Trump?

Eind 1963 zet Fred Trump de kroon op zijn werk: zeven woontorens van 23 verdiepingen op Coney Island, genaamd Trump village. Zijn zoon Donald (17) is dan al zijn beoogde opvolger, die op het punt staat naar de universiteit te gaan. Hij brengt dan al veel tijd door op de bouwplaatsen van zijn vader, en vergezelt hem tijdens zijn werk. Na twee jaar verruilt Donald Trump de Fordham University voor de universiteit van Pennsylvania, omdat die een van de eerste academische onroerend goed-opleidingen van het land aanbiedt. Vanwege een hielspoor komt hij onder dienst in de Vietnamoorlog uit. Vanaf 1968 is hij officieel in dienst bij het bedrijf van zijn vader, in 1971 krijgt hij de leiding en verandert hij de naam in The Trump Organisation. In datzelfde jaar trouwt hij voor de eerste keer, met het Tsjechische model Ivana Zelníčková. Met haar krijgt Donald Trump zijn eerste drie kinderen, waaronder zijn oogappel Ivanka die momenteel de omstreden functie van ‘adviseur van de president’ vervult in het Witte Huis.  

Het huwelijk tussen Donald Trump en Ivana eindigt na veertien jaar in een vechtscheiding. Ivo Niehe ontmoet Ivana Trump in de Trump Tower in New York en spreekt haar over haar jeugd in Tsjechoslowakije en de breed uitgemeten scheiding. 

In 1973 hoort het grote publiek in New York voor het eerst van Donald Trump. Het Ministerie van Justitie klaagt Fred Trump, Donald Trump en de Trump Organization dat jaar aan vanwege het consequent weren van zwarte mensen en latino’s als huurders van zijn grote appartementencomplexen voor lage inkomens in New York. Veel verhuurders worden in die tijd aangeklaagd wegens discriminatie, en de meesten – wetende dat ze fout zitten – kiezen ervoor snel te schikken. Maar Donald Trump kiest dan al de stijl die we vandaag de dag van hem kennen: de aanval. In een interview met de New York Times noemt hij de beschuldiging “absoluut belachelijk".

Het wordt dus een gevecht in de rechtbank, dat na twee jaar toch wordt geschikt. Trump presenteert de uitkomst als een grote overwinning: “Uiteindelijk kon de overheid zijn zaak niet bewijzen, dus eindigden we met een onbetekenende schikking zonder enige schuld te hoeven bekennen.” Donald Trump verplaatst de activiteiten van het bedrijf grotendeels naar Manhattan en wil daar grote, spectaculaire gebouwen neerzetten, in plaats van de saaie appartementencomplexen van zijn vader.

Met een gebouw van 262 meter en 72 verdiepingen wil Trump het hoogste bewoonde flatgebouw ter wereld neerzetten in New York. 

In 1980 redt Trump het monumentale Commodore Hotel van een faillissement, en maakt hij er het Grand Hyatt van. In 1983 bouwt Trump zijn eerste Trump Tower: een 58 verdiepingen hoog gebouw van zwart glas met een interieur van marmer en bladgoud. Het gebouw komt symbool te staan voor de rijkdom die de babyboomgeneratie in de jaren tachtig op Wall Street verwerft. In 1987 schrijft hij het boek The Art of the Deal over zijn manier van zakendoen, dat 52 weken de bestsellerslijst aanvoert.

In de jaren tachtig reiken de bomen tot in de hemel voor Donald Trump. Van zijn gebouwen tot zijn luchtvaartmaatschappij tot een Trump-bordspel: er lijkt geen geen eind aan te komen. 

3

Waar gaat het mis voor Trump?

Even later besluit Trump zich in de gokindustrie te storten. Voor bijna een miljard dollar bouwt hij het Taj Mahal Casino in Atlantic City, New Jersey, dat in de markt wordt gezet als “het achtste wereldwonder”. Het wordt vooral een nachtmerrie voor Trump: tegen 1989 zit hij in grote schulden en wordt hij gedwongen meer en meer leningen af te sluiten om die te betalen. Een faillissement dreigt. Zijn schuldeisers stemmen toe hem uit de brand te helpen door de helft van het casino te kopen, maar als onderdeel van die overeenkomst moet hij onder meer zijn luchtvaartmaatschappij (Trump Shuttle) en zijn in Nederland gerenoveerde jacht (Trump Princess) verkopen. Trump is gered, maar zijn dagen als hét gezicht van het grote, snelle geld zijn voorbij. Ook andere initiatieven – zoals de 'Tour de Trump', zijn eigen Amerikaanse versie van de Tour de France – worden geen succes.

Door de mislukking van een aantal casino's in Atlantic City is het sprookje van Trump aan het eind van de jaren tachtig toch voorbij: hij staat miljarden in het rood. Ook privé gaat het minder: de roddelbladen kunnen niet genoeg krijgen van zijn aanstaande scheiding met Ivana. 

In de jaren negentig blijft Trump zakelijk gezien kwakkelen. De aandelen van het nieuw opgerichte Trump Hotel en Casino Resorts dalen onder Trumps voorzitterschap bijvoorbeeld van meer dan 29 dollar naar 65 cent en het bedrijf gaat in 2004 bankroet. Sommige investeerders verliezen 90 procent van hun investering, maar Trump zorgt ervoor dat tientallen miljoenen via zijn bedrijf in zijn eigen zakken verdwijnen.

Taj Mahal Trump

Het inmiddels gesloten Taj Mahal-casino van Trump in Atlantic City. 

4

Hoe wordt Trump een mediafiguur?

Eigenlijk komt Trump er pas definitief bovenop als hij in 2004 zijn aandacht naar televisie verlegt. De talentenjacht The Apprentice, met Donald Trump als producer en presentator, wordt een enorme hit. Het concept? Met de slogan “de ultieme sollicitatie” zoekt Trump een leerling (apprentice) die goed genoeg is om in zijn voetsporen te treden en de leiding te krijgen over een van zijn bedrijven. De hoofdprijs is dus een baan, met een startsalaris van 250.000 dollar. De kandidaten werken in twee teams aan een zakelijke opdracht (bijvoorbeeld een product ontwikkelen of een reclamecampagne bedenken). Het winnende team wordt beloond, het verliezende team moet bij Trump op het matje komen. De teamleider moet uitleggen wie (mede)verantwoordelijk is voor het falen, waarna Trump een of meerdere personen ontslaat met de gevleugelde woorden “You’re fired!

Na zijn rol als presentator van The Apprentice wordt Trump ook zichtbaarder in de Nederlandse media. Zo wordt hij in dit journaalitem over zijn alternatieve plan voor het herbouwen van het WTC in New York geïntroduceerd als "de multimiljonair, vastgoedontwikkelaar en tv-ster Donald Trump".

Het publieke imago dat Trump opbouwt door zijn rol in The Apprentice is onmisbaar voor zijn latere campagne in de presidentsverkiezingen, zegt Jim Dowd van tv-station NBC. “Hij (Trump, red.) vertelde me eens: ‘Ik heb het onroerend goed, de hotels en de golfbanen, mijn naam wordt erkend, maar ik krijg geen liefde en respect van Middle America.’ Nu heeft hij dat wel. Dat is de brug naar zijn campagne in 2016.” Vóór de show komt Trump vooral in de media met zijn op de klippen gelopen huwelijken en buitenechtelijke affaires. Door The Apprentice heeft het beeld van de zelfverzekerde, succesvolle straight-talking zakenman zich in miljoenen Amerikaanse huishoudens genesteld.

Trump Marla Maples

Trump met zijn tweede vrouw Marla Maples. Vóór The Apprentice komt hij vooral in de media door huwelijksperikelen en geldproblemen. 

5

Hoe rijk is Trump nu?

Trump is de rijkste president in de Amerikaanse geschiedenis. Forbes, het zakenblad dat jaarlijks een ranglijst maakt van de rijkste mensen op aarde, schat Trumps nettowaarde in 2017 op 3,5 miljard dollar. Daarmee is Trump op de 544e plaats als het gaat om rijkste mensen ter wereld. In alleen de VS zijn er 200 rijkere personen.

Ivo Niehe spreekt Trump aan het eind van de jaren tachtig: het hoogtepunt van zijn rijkdom, nét voordat het misgaat. Met onder meer een rondleiding door de Trump Princess, zijn in Nederland opgeknapte jacht ter waarde van 100 miljoen dollar. 

Maar is de rijkdom van Trump wel zo indrukwekkend? Het blad Newsweek berekent in 2016 dat Trump rijker zou zijn geweest als hij überhaupt nooit in de zakenwereld gestapt zou zijn. In 1982 heeft hij namelijk al een nettowaarde van 321 miljoen, grotendeels door zijn vader verdiend. Als hij dat jaar alles had verkocht en simpelweg aandelen had gekocht in een beursfonds in de Standard & Poors 500 Index, zou zijn rijkdom in 2004 al gegroeid zijn tot 5,9 miljard. Vandaag de dag zou Trumps nettowaarde zelfs meer dan 13 miljard zijn.

Trump vliegtuig

Trump zwaait zijn publiek toe vanaf de trap van zijn campagnevliegtuig (december 2015). 

6

Welke schandalen achtervolgen Trump (nog meer)?

Seksueel geweld
Seksueel wangedrag van Trump is tijdens de presidentscampagne groot in het nieuws: een video uit 2005 lekt uit waarin de Republikeinse kandidaat opschept over wat hij als rijke beroemdheid allemaal kan doen bij vrouwen. De ‘grab them by the pussy’-uitspraken gaan de wereld over. Sinds de video komen meer vrouwen met hun verhaal naar buiten. Al eerder heeft Trumps ex-vrouw Ivana hem beschuldigd van verkrachting, maar zij trekt dat verhaal later weer in. The New York Times spreekt twee vrouwen, van wie de een zegt dat Trump zijn hand onder haar rokje stak en de ander dat hij haar tegen haar zin in probeerde te zoenen. Ook veel deelnemers aan missverkiezingen – een ander onderdeel van Trumps imperium – zeggen dat ze aangerand zijn door Trump.

Door een uitgelekte tape uit 2005, waarin Trump nogal expliciet opschept over hoe hij alles kan maken bij vrouwen, komt zijn campagne in de problemen. 

Trump University
In 2004 besluit Trump om een naar hemzelf vernoemde universiteit op te richten om zijn vastgoedkennis door te geven: Trump University. Sommige studenten betalen niet minder dan 35.000 dollar om de geheimen van Donald Trump te leren, maar zelf blijkt de magnaat zich nauwelijks met het curriculum te bemoeien. Oplichterij, vinden de studenten, want bovendien heeft de school helemaal geen licentie en mag dus geen universiteit genoemd worden. Trump Entrepreneur Initiative is de nieuwe naam van de school, die in 2010 definitief zijn deuren sluit. In november 2016, net na het winnen van de verkiezingen, besluit Trump om een reeks door studenten aangespannen rechtszaken te schikken voor 25 miljoen dollar.

Onbetaalde Polen
Om de Trump Tower in New York te kunnen bouwen, sloopt Trump in 1980 een schitterend gebouw uit de jaren twintig: het Bonwit Teller-warenhuis. Vooral twee art deco-reliëfs aan de voorgevel van het gebouw zijn beroemd, en het Metropolitan Museum of Art vraagt of die voorzichtig verwijderd en bewaard kunnen worden. Trump heeft daar geen boodschap aan: de sloop is een haastklus uitgevoerd door tweehonderd ongeregistreerde Poolse arbeiders. Zij werken voor vijf dollar per uur (als ze al betaald worden), dragen geen helm en slapen geregeld op de bouwplaats. In 1999 treft hij een schikking met de slopers. Marco Rubio, een tegenstander van Trump in de Republikeinse voorverkiezingen, gebruikt de zaak om Trumps hypocrisie als het gaat om illegale immigratie aan te tonen. Ook honderden andere schilders, obers en andere medewerkers van Trump-projecten claimen dat ze niet betaald zijn.

Trump Tower

De Trump Tower in New York, die in de plaats kwam van het Bonwit Teller-gebouw. 

Fake news!
Honderden Amerikaanse kranten en weekbladen plaatsen op 16 augustus 2018 eenzelfde hoofdcommentaar: “Wij zijn niet de vijand van het volk”. Daarmee reageren ze op de aanvallen van president Trump op de media, die hij geregeld, in toespraken of op zijn twitter account, als brengers van "nepnieuws" bestempelt. Het initiatief komt van The Boston Globe, waarbij zeker 300 dagbladen zich hebben aangesloten, van kleine lokale kranten tot grote media zoals The New York Times.

Van nature hebben de media en de politiek een haat-liefdeverhouding. De pers fungeert immers als waakhond van de politiek en democratie. Trump heeft echter een buitengewoon lange geschiedenis van intense aanvallen op de pers. Zoals wanneer hij tijdens een persconferentie weigert het woord te geven aan een verslaggever van CNN. “CNN is fake nieuws, ik beantwoord geen vragen van CNN.” Daarop gaf hij demonstratief het woord aan Fox News, de kabelzender die Trump en zijn regering goedgezind is.

Trump_Journalists

“Het vervangen van vrije media door staatsmedia is altijd de eerste stap van ieder corrupt regime dat de macht in een land wil overnemen”, schrijft the Washington Post. Met de geplaatste hoofdcommentaren willen de journalisten lezers erop wijzen dat de president van de Verenigde Staten hier niet mee weg mag komen. 

De pers is niet de enige die Trump tegen zich in het harnas jaagt. De president staat bekend om zijn extreme uitspraken, die vaak direct tegen een persoon of groep gericht zijn. Zo claimt hij in een bijeenkomst dat Barack Obama de oprichter van ISIS is, maakt hij Hillary Clinton tijdens een debat uit voor “nasty woman” en noemt hij immigranten uit Mexico tijdens zijn verkiezingsspeech “verkrachters”. Na zijn verkiezing tot president van de VS veroordeelt het Huis van Afgevaardigden de Amerikaanse president in 2019 van racistische uitspraken omdat hij vier Democratische congresleden had aangeraden 'terug te gaan naar hun eigen land' vanwege hun kritiek op het beleid van de president.

7

Wanneer besluit Trump de politiek in te gaan?

In 2016 wint Trump de Republikeinse voorverkiezingen. Na een turbulente campagne wint hij in november tegen alle verwachtingen in ook de presidentsverkiezingen van zijn ervaren Democratische rivaal Hillary Clinton. Hij is daarmee de eerste Amerikaanse president zonder enige politieke ervaring.

Een samenvatting van de verkiezingsnacht, die lange tijd een nek-aan-nekrace is tussen Donald Trump en Hillary Clinton. Uiteindelijk doet Trump het in cruciale staten veel beter dan de peilingen voorspelden. 

Waar zijn de politieke ambities van Trump begonnen? Als vastgoedmagnaat ligt Donald Trump al sinds de jaren tachtig regelmatig in de clinch met de New Yorkse politiek. In 1987 hint Trump voor het eerst naar een politieke carrière. In een paginagrote advertentie in verschillende kranten pleit Trump voor een terughoudender Amerikaans buitenlandbeleid: “Amerika moet stoppen met betalen voor de verdediging van landen die dat zelf niet kunnen opbrengen.” Ook vindt hij dat de VS een rekening naar Japan en West-Europese landen moet sturen voor het beveiligen van hun olietankers in de Perzische Golf. Deze lijn volgt hij tegenwoordig ook als president: denk aan de dreigementen om de NAVO te verlaten, als de Europese landen niet voor een groter deel van de bekostiging ervan willen opdraaien.  

Zijn voorkeur verandert in de loop der jaren regelmatig. Voor 1987 staat Trump geregistreerd als Democraat, in 1987 registreert hij zich als Republikein. Van 2001 tot 2008 spreekt hij zich weer uit voor de Democraten, om in 2008 toch de Republikeinse kandidaat John McCain te steunen. Later is hij vijf maanden onafhankelijk, alvorens in 2012 definitief terug te keren naar de Republikeinse Partij.

Trump campagne

Trump op campagne. 

Eerder spreekt Trump in 1988, 2000, 2004 en 2012 al de ambitie uit om een gooi naar het presidentschap te doen. In 2006 en 2014 wil hij gouverneur van de staat New York worden. Uiteindelijk doet hij niet mee aan al die verkiezingen. Een aflevering van de populaire animatieseries The Simpsons is exemplarisch voor het ongeloof dat Trump ooit écht president van de VS zou kunnen worden. In de aflevering ‘Bart to the Future’ reist Bart Simpon naar een toekomstig Amerika waar Trump als president het land te gronde heeft gericht.

Vaak wordt gewezen op Trumps langlopende vete met president Obama als het beslissende zetje om zelf voor het presidentschap te gaan. Sinds de verkiezing van Obama in 2008 verspreidt Trump complottheorieën dat Obama zijn geboorteakte zou hebben vervalst en eigenlijk geen Amerikaan is (en daardoor geen president zou mogen zijn). Meerdere keren reageert Obama op humoristische wijze, bijvoorbeeld tijdens het jaarlijkse White House Correspondents’ Dinner. In aanwezigheid van Trump laat hij een fragment uit Disneyfilm The Lion King zien als bewijs van zijn geboorte. De miljardair lacht als een boer met kiespijn. Maar Trump is niet van plan dit zomaar over zich heen te laten komen – weten we nu. In zijn eerste jaren als president weet hij verschillende maatregelen van Obama terug te draaien, zoals de nucleaire Iran deal.

Trump versus Obama

Trump roept Obama op om zijn paspoortgegevens vrij te geven. Obama reageert op humoristische wijze in de talkshow van Jay Leno. "Dit is allemaal terug te leiden naar toen we samen opgroeiden in Kenia."

Tijdens het jaarlijkse White House Correspondents' Dinner komt president Obama nog een keer terug op het gedoe rond zijn geboorteakte, en heeft nog een paar grappen voor Trump in petto. 

In het kort:

  • De wortels van Donald Trump liggen in Duitsland en Schotland. Zijn vader Fred Trump is de zoon van een Duitse immigrant en trouwt met de Schotse Mary Anne MacLeod. Fred Trump is een succesvol vastgoedondernemer.

  • Vanaf 1968 is Donald Trump officieel in dienst bij het bedrijf van zijn vader, in 1971 krijgt hij de leiding en verandert hij de naam in The Trump Organisation.

  • Donald Trump verplaatst de activiteiten van het bedrijf grotendeels naar Manhattan en wil daar grote spectaculaire gebouwen neerzetten, met als hoogtepunt de Trump Tower. Dat gebouw staat symbool voor de yuppenwelvaart in de jaren tachtig.

  • Een avontuur met casino's in Atlantic City wordt een nachtmerrie voor Trump: tegen 1989 zit hij in grote schulden en wordt hij gedwongen meer en meer leningen af te sluiten om die te betalen.

  • Trump komt er definitief bovenop als hij in 2004 zijn aandacht naar televisie verlegt. De talentenjacht The Apprentice, met Donald Trump als producer en presentator, wordt een enorme hit. "You're fired!" wordt zijn slagzin.

  • Trumps politieke voorkeur verandert regelmatig. Eerder spreekt Trump in 1988, 2000, 2004 en 2012 al de ambitie uit om een gooi naar het presidentschap te doen. De vete met president Obama is wellicht het beslissende zetje om er in 2016 – met succes – echt voor te gaan.

En je weet het!

Anderen het laten weten?

auteur

Door Sjoerd Huismans

Redacteur

Ook interessant

om te weten